12.2.3 Sámegiella rávisolbmuide vuođđooahpahusas
Mii guoská rávisolbmuid vuođđooahpahussii
(oahpahuslága kap. 4A),
de árvvoštallojuvvo
vuoigatvuohta oažžut
sámegiel ja
sámegillii oahpahusa
veaháš eara ládje
go mánáid
ja nuoraid dáfus. Jus rávisolbmot
galget oažžut
sámegiel oahpahusa, de lea vuosttažettiin
lunddolaš ahte sii leat sápmelaččat,
ja dábálaččat
berrešii vuhtiiváldit
go rávis sápmelaš gáibida
oažžut
sámegiel oahpahusa vuođđooahppodásis.
Dat ahte galget go rávis sápmelaččat
oažžut
oahpahusa
sámegillii,
ferte árvvoštallojuvvot áššis áššái dan
vuođul ahte lea go diekkár
oahppu dárbbašlaš dasa
ahte oažžut
dohkálaš rávisolbmuid
oahpahusa.
Mii guoská rávisolbmuid
sámegiel oahpahussii
joatkkaoahpahusas, de dan oktavuođas
ferte leat seamma dilli go rávisolbmuid
vuođđooahpahusas. Oahpahuslágas, § 6 – 3
(mii ii guoskka njuolga rávisolbmuide)
daddjo ahte buot sápmelaččain
geat leat dábálaš joatkkaoahpahusa čađaheamen,
lea vuoigatvuohta oažžut
sámegiel oahpahusa.
Ii leat nannejuvvon riekti oažžut
sámegillii oahpahusa
sámi ohppiide dábálaš joatkkaoahpahusas,
ja seamma ládje lea maid
rávis sápmelaččaide
geat ožžot oahpu
oahpahuslága § 4A-3
vuođul.
Sámelága § 3 – 8:s čállojuvvo dan
birra makkár vuoigatvuođat
leat oažžut
sámi oahpahusa. Muhto dás
lea sáhka veaháš eará áššiin
go dain vuoigatvuođain mat
leat nannejuvvon oahpahuslágas,
ja dan mearrádusa eavttuin
daddjo earet eará ahte
«Dát
vuoigatvuohta sisttisdoallá dan
ahte juohke sámegielat sáhttá gáibidit
beassat čađahit
heivvolaš rávisolbmuid
oahpahusa eatnigillii daid guoskevaš njuolggadusaid
siskkobealde mat gusket rávisolbmuid
oahpahussii.»
Eai gávdno sierra doarjjaortnegat sámegiel oahpahussii
rávisolbmuide. Suohkanat
ja fylkasuoh-kanat fertejit iežaset rámmaid
siskkobealde gokčat diekkár
oahpahusa goluid, sihke alfabetiserema ja vuođđooahppogoluid,
ja maiddái diekkár
fálaldagaid heivehangolut
leat suohkaniid ja fylkkasuohkaniid ovddasvástádus.
Danin lea ge dehálaš ahte
sii vuoruhit oahppodoarjagiid njuolggadusaid ja oahppodárbbuid mielde.
Guhkes áiggi dáruiduhttin
lea dagahan ahte máŋgga
buolvva sámegielagat eai
máhte lohkat ja čállit iežaset
eatnigiela. Dáid olbmuid
dilli lea unnán dutkojuvvon,
muhto dás lea sáhka
váikko guđe ahkásaččain
iešguđet guovlluin
geat leat iešguđet
dásis eatnigiellamáhtu
haga. Ollugat dáin geat eai
máhte eatnigiela, leat árbevieruid seailluheaddjit,
muhto sis lea unnán dahje
ii makkárge vejolašvuohta
sirdit iežaset máhtu čállojuvvon
servodahkii.
Lea suohkaniid ovddasvástádus láhčit
vuođđooahpu
ja oahpahusa mii nanne vuođđogálggaid, muhto
máŋggas
leat čujuhan ahte ii leat
govttolaš ahte sámi
suohkanat galget máksit
vuođđo
alfabehtiserengoluid rávisolbmuide
sámi servodagas. Earet eará cealká Romssa
fylkasuohkan ahte doppe orrot ollu sápmelaččat
geat eai máhte sámegiela,
ja alfabehtiserenbargu lea okta ulbmiliin ovttasbargošiehtadusas
gaskal Sámedikki ja fylkkasuohkana.
Buoridan dihte dili, de áigu Máhttodepartemeanta
ovttas Bargo-ja searvadahttindepartemeanttain bovdet Sámedikki
oasálastit sámegiel
eatnigielanalfabehta prošektii,
mas vuosttažettiin lea sáhka
kártemis dárbbuid
ja ráddjemis dákkár prošeavtta
ulbmiljoavkku.
Dan oktavuođas go rávisolbmuide addojuvvui
vuoigatvuohta oažžut vuođđoskuvlaoahpu,
ráhkadii Vox gihppaga, «Ođđa
vejolašvuohta. Rávisolbmuid
vuoigatvuohta oažžut oahpu»,
mii maid gávdno sámegillii,
F-4131SA. Sd.dieđ. nr. 16
(2006 – 2007)
...
og ingen sto igjen. Tidlig innsats for livslang læring lea maid árvaluvvon
ahte departemeanta álggaha
movttiidahttin- ja diehtojuohkinbarggu rávisolbmuid
oahppanvuoigatvuođaid birra.
Diehtojuohkin sápmelaččaide
berre leat lunddolaš oassi
dán barggus.
Vuođđoskuvlla
diehtojuohkinsystema (GSI) ii registrere rávisolbmuid
logu geat ožžot
vuođđoskuvlaoahpu sámegillii
dahje sámegielas vuođđoskuvladásis,
ja eai ge leat čohkkejuvvon
dieđut mat muitalivčče
man ollu rávisolbmot ožžot
sámegiel oahpaheami joatkkaoahpahusas,
ja ožžot
go sii dan oahpahusa maid sis lága
bokte lea vuoigatvuohta oažžut.
Departemeantta mielas lea vuogas kártet
rávisolbmuid sámegiel oahpu
viidodaga ja dárbbuid, danin
go dat livččii
buoret vuođđu
man ala sáhtášii
hukset viidásit doaimmaid
maidda lea dárbu.