Sámepolitihkka

12.3 Gáiddusoahpahus

Oahpahusláhka addá vejolašvuođa láhčit sámegiel oahpaheami eará vugiid mielde go ii leat vejolaš gávdnat oahpaheaddji geas lea sámegiel gelbbolašvuohta. Diekkár mállet oahpaheapmi sáhttá leat gáiddusoahpahus/neahttaoahpaheapmi, hospiteren/guosseoahppin muhtun sámi skuvllas ja ahte lea mátkkošteaddji oahpaheaddji/guossástallanoahpaheaddji.

Gáiddusoahpahus sáhttá leat veahkkin movttiidahttit ohppiid geat hálidit oahppat sámegiela, ja de lea ge hui dárbbašlaš ahte leat gávdnamis oahpponeavvut main lea alla kvalitehta, vai sáhttá láhčit buriid fálaldagaid.

Ráđđehus áigu bargat viidáseappot dainna bargguin ahte buot ohppiide, beroškeahttá gos sii orrot ja guđe sámegiela ain geavahežžet, galgá fállojuvvot gáiddusoahpahus mas lea buorre kvalitehta.

Gáiddusoahpahus lea muhtun muddui lágiduvvon prošeaktan main leamaš giellaealáskahttin ul­bmilin, ja dáin bargguin leat buorit vásáhusat. Galgá ráhkaduvvot oktasaš plána mii guoská sámegiel gáidosis oahpaheapmái, earet eará danin vai láhččojuvvo dilli dábálaš ja guhkit áiggi vuollái gáiddusoahpahusa jođiheapmái mii guoská buot golmma sámegillii.

Vai oažžut vejolaš berošteddjiid geavahit fálaldagaid, ja vai nagodit atnit ávkki stuora doaimmaid jođihanortnegiin ja ovttasbarggus, de berre gáv­dnat eanet oppalaš oktasaš ortnegiid maiddái teknologiija válljema dáfus. Jus galgá buoremus lági mielde oažžut ávkki neahttaoahpaheamis, de gal ferte leat vejolaš geavahit govdafierpmi. Danin áigu ráđđehus bargat dan badjelii ahte buot báikkit davviguovlluin galget oažžut govdafierpmi.

Vai ollislaččat nákcet geavahit ávkin daid pedagogalaš vejolašvuođaid mat elektruvnnalaš mediat leat, de lea dárbu skáhppot viidát gelbbolašvuođa das movt IKT geavaha pedagogalaččat, ja lea dárbu láhčit IKT joatkka- ja lassioahpu oahpaheddjiide geat galget oahpahit dien suorggis. Skuvlaoamasteaddjit ja skuvllaid jođiheaddjit berrejit ávžžuhit oahpaheddjiid, geain lea gáiddusoahpaheamis ovddasvástádus, háhkat alcceseaset gealboovddideami mas pedagogalaš IKT geavaheapmi lea guovddážis. Berre láhčit dili sidjiide čađahit diekkár lassioahpu.

Gáiddusoahppofálaldat Davvin lea erenoamážit dakkár olbmuid váste geain ovdalaččas ii leat sámegielmáhttu. Sámás lea ráhkaduvvon rávisol­bmuide geain lea davvisámegiella eatnigiellan, geat eai máhte lohkat ja čállit sámegiela. Kursagoluid oažžu ruovttoluotta máksojuvvot go lea buot vástádusaid sádden, nu ahte dát fálaldat leat nuvttá oasseváldiide.

12.3.1 Strategiijat ja doaibmabijut

• Ráđđehus áigu bargat viidáseappot áššiin ahte buot ohppiide, geat eai sáhte čuovvut dábálaš oahpaheami, galgá fállojuvvot gáiddusoahpahus ja ahte dan kvalitehta galgá leat buorre, beroškeahttá gos oahppi orru ja guđe guovllu sámegiela geavaha.

• 2008 mielde galgá Oahpahusdirektoráhtta ráhkadit sámi gáiddusoahpahussii plána. Plána galgá sisttisdoallat oahpponeavvuid geavaheami, gelbbolašvuođa nannema ja govdabátti. Lea dehálaš ahte dán barggus maid bohtet evttohusat dasa makkár oktasaš njuolggadusat sáhtáše leat gáiddusoahpaheami lágideapmái, vai oažžut eanet seammadássásašvuođa ja buoret ollisvuođa daid fálaldagaide mat leat gávdnamis, ja ahte váldit vuhtii sihke skuvlaoamasteddjiid ja skuvllaid mat buktet fálaldagaid.

• Iešguđetlágan prošeavttaid vásáhusaid vuođul áigu departemeanta bargat ovddidit dábálaš ja guhkit áiggi vuollái buori gáiddusoahpahusa jođiheami buot golmma sámegillii.