Sámepolitihkka

18.4 Ipmilbálvalusat ja diakoniija

Norgga Girku láhčá dili nu ahte sámi árbevierut ja ovdanbuktimat maid leat ealas oassin ipmilbálvalusain, ja dan seammás lea dat mielde nanneme sámegiela. Nu movt biibbaljorgaleamit ja sálmmat ovdal leat leamaš deaŧalaččat dárogiela ovdánahttimis, de besset dál čoagganeamit mat leat sámegillii atnit ávkin biibbaljorgalemiid ja ođđa diktema. Gávdnojit ollu teavsttat girkolaš atnui ja dat addá maid vejolašvuođa ovddidit sámegiela bassigiellan. Julev- ja oarjelsámi guovlluin lea erenoamáš dárbu nannet sámegiela geavaheami girkus.

Jagis 1993 addojuvvui Sámi girkoráđđái ovddasvástádussan ráhkadit liturgiijaid davvisámegillii. Seamma áiggi bijai Nidarosa bismágoddi johtui barggu ráhkadit ipmilbálvalus ortnegiid sámegillii. Das maid deattuhuvvui oarjelsámi perspektiiva. 2004:s ja 2005:s juolludii Sámi girkoráđđi ekonomalaš doarjaga julevsámegiel liturgiija ráhkadanbargui. Sámi girkoráđđi lea nammadan lávdegotti 2006 – 2007 áigodahkii mii bargá ipmilbálvalusođastemiin sámegillii. Dan lávdegottis leat buot golbma sámi giellaguovllu ovddastuvvon.

Golggotmánu 2005:s almmuhuvvui, davvisámegillii sálbmagirji, Sálbmagirji II, Verbum lágádusas. Davvisámi geahččalanliturgiija Allameassu 99 lea leamaš anus 1999 rájes. Sámi girkoráđđi lea dál geargame 1978 liturgiija heivehanbargguin davvisámegiela riektačállimii.

Ruoŧa-Norgga ovttasbarggu mielddisbuvttii sálbmagirjji almmuheami 2005:s. Dat lei Julevsáme Sálmmagirjje.Girji lea almmuhuvvon Ruota Verbum lágádusas, muhto oasi dan barggus lea Sámi girkoráđđi ruhtadan 1994/1995 rájes.

2006 – 2007 jahkemolsumis gárvánii vuosttaš geardde allameassoliturgiija oarjelsámegillii. Ii dat leat jorgaluvvon dárogielas, muhto das leat teavsttat ja melodiijat mat leat vuođđuduvvon oarjelsámi kultuvrii ja árbevieruide.

Norgga biibbalsearvi bargá jeavddalaččat jorgalit Biibbala sámegillii. Oassi dien barggus lea suoma-ruoŧa-Norgga ovttasbargu. Ođđa testa­mean­ta lea jorgaluvvon davvisámegillii (1998) ja oarjelsámegillii (2003). Dál leat bargame jorgalit Boares testameantta davvisámegillii ja muhtin vál­ljejuvvon ođđatestameantta teavsttaid oarjelsámegillii.

Nuoraid girkočoahkkin lea Norgga Girku nationála orgána nuoraidbargui ja eará áššiide mat gusket nuoraide. 2000/2001 rájes leat sámi nuorat leamaš mielde Nuoraid girkočoahkkimis. Sámi girkoráđis lea maid sierra nuoraidlávdegoddi mii galgá sihkkarastit ahte sámi nuorat váldojuvvojit vuhtii sámi ipmilbálvaluseallinbarggus.

Sámi diakoniijai lea 2007:s almmuhuvvon giehtagirji.