Sámepolitihkka

21.5.5 árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusaide

Ráđđehus lea várren 6,5 milj. ruvnno jahkái 2008 álggahit árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusaide, Soria Moria-julggaštusa mielde. Prográmma galgá vel Soria Moria-julggaštusa mihttomeriid dustet dan hárrái ahte vuoruhuvvo sámi mátkeealáhusovdánahttin, nu ahte ealáhusat sámi guovlluin sihkarastojit ja nannejuvvojit. Ráđđehusa váldomihttomearrin árvoháhkanprográmmain lea ovddidit birgejeaddji doaimmaid ja leat veahkkin ceavzilis ovdánahttimii sámi servodagain.

Prográmma sisdoallu ja ordnen lea leamaš fáddán ráđđádallamiin Sámedikkiin. Sámediggi doaimmaha prográmma. Dárkilat prográmmaválddahallama hábme Sámediggi ovttas eará ásahusaiguin ja etáhtaiguin.

Sámediggi meannudii árvoháhkanprográmma dievasčoahkkimis guovvamánu 27.b. 2008 (10/08 áššis). árvoháhkanprográmma mihttun lea lasihit árvoháhkama vuoruhettiin ja ovdánattimiin innovatiiva lotnolasealáhusaid ja sámi mátkeealáhusaid. Prográmma sisttisdoallá sihke poasttaid main sáhttá ohcat ruđa, ja prošeavttaid maid Sámediggi lea vuolggahan, dahje ovttas eará ásahusaiguin ja etáhtaiguin. Muhtin vuoruheamit Sámedikki dieđáhusas meahcceealáhusaid ovdánahttimii, mii meannuduvvui Sámedikki dievasčoahkkimis skábmamánus 2007 (65/07 ášši), leat váldon mielde árvoháhkanprográmmas. Sámediggi galgá doai­bmat prográmmastivran. Jahkásaččat galgá dollot stáhtusčoahkkin Sámediggeráđiin. Dán čoahkkimii galgá ráhkaduvvot stáhtusraporta dán áigebotta árvvoštallama vuođul, ja mii laktásuvvo Sámedikki bušehttii. Dása galgá ceggejuvvot Fágalaš Forum masa Innovasjon Norge, fylkkamánni Eanadoalloossodat, fylkkagielddat, Bioforsk, Sámi allaskuvla ja Bargo- ja searvadahttin­departemeanta eará guoskevaš departemeanttaiguin bovdejuvvojit searvat oktan Sámedikkiin. Forum galgá fágalaš árvalusaid ja máhcahemiid ovdan­bidjat prográmma čađaheami ektui. Dehálaš áiggan lea ahte forum galgá lonohallat dieđuid almmolaš doaimmaid ja prošeavttaid birra, mat soitet leat guoskevaččat árvoháhkanprográmmii. Sii galget vel beassat oaidnit Sámedikki stáhtusraportta. Foruma šaddá leat dehálaš go dat sihkarastá ahte prográmma sáhttá eará doaimmain ávkki atnit ja daidda heivehuvvot, ja vel digaštallat man guvlui prográmma galgá jođihuvvot. Ovdánahttinforum vel ceggejuvvo, masa sámi ealáhussearvvit nugo Goahtegerret, Sámi bivdo- ja meahcástansearvi, Duojáriid ealáhussearvi, Sámiid Duodji ja Bivdi bovdejuvvojit ee. gulahallan dihtii bušeahta ráhkadeamis ja prográmmaválddahallama stuorát nuppástusain. Dehálaš áigga Ovdánahttinforumain lea ovdánahttinbarggus sihkarastit sámi dimenšuvnna ja sámi luondduáddejumi. árvoháhkanprográmma ferte vel geahččat ráđđehusa mátkeealáhusstrategiija oktavuođas, ja áinnas dan barggu oktavuođas mii lea ReiselivsArena Finnmark olis. Prográmma galgá árvvoštallojuvvot golmma jagi geahčen.

Sámedikki dievasčoahkkin dohkkeha prográmma bušeahta ja vuoruhemiid (gč. 10/08 ášši). Sámediggi deattuha laktit prográmma ealáhussii ja gaskaomiide. Jahkái 2008 ja ovddasguvlui deattuha Sámediggi ee. gealboloktendoaibmabijuid álggaheaddjiide ja álggahuvvon doaimmaide, sihke fitnodatekonomalaš máhtu, uhcánmeari buktagiid kvalitehtasihkarastindoaibmabijuid, ja ođđa buktagiid ovdánahttima sámi kultuvrra vuođul. Sámediggi dáhtošii cegget oaivadan- ja buvttadanbájiid duodjái, mat galget báikkálaččat doaibmat, sihkarastit ođđa duojáriid ja veahkehit gealbo- ja kvalitehtaloktemis.

Duoji oahpahalliortnet, ee. ođđa duojáriid sihkarastit ealáhussii, lea dakkár doaibmabidju mii Sámedikki mielas lea dehálaš. Meahcceealáhusaid dáfus áigu Sámediggi buoridit ealáhusa rámma­eavttuid. Gealbolokten meahcceealáhusainge, ee. oahppodoaibmabijut, guolástanofelastimis ovdánahttin, murjjiid ja guliid náláštuhttin ja buvttaovdánahttin, leat oasit mat deattuhuvvojit árvoháhkanprográmmas. Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 10.6.