Sámepolitihkka

1.5.5 Valáštallan

Sámi valáštallamis lea nana identitehtahábmejeaddji beaktu ja das lea deaŧalaš atnit fuola ja ovddidit viidáseappot. Ferte vuoruhit barggu ahte oažžut sadjái rámmaeavttuid vai sámi valáštallanjođiheaddjiin ja valáštalliin lea vejolaš bargat valáštallamiin sihke amatora- ja njunušvaláštallandásis. Dán geažil dárbbašuvvojit mealgat eanet speallanruđat sámi valáštallamii.

Sámiid Valáštallanlihttu/Samenes idrettsforbund (SVL) ja Sámi Spábbačiekčanlihttu/Samisk fotballforbund (SSL) organiserejit valáštallan­doaimmaid sámi álbmoga váste dain guovlluin gos sámit ásset, rájárastá perspektiivvain. Go dát searvvit organiserejit sámi meašttirgilvvuid ja sámi riikkajoavkkuid, de leat dat mielde nannemin ja ovddideamen gullevašvuođa mii lea sámiid gaskka riikkarájáid rastá. Dát lea Sámedikki oainnu mielde hui mávssolaš sámi álbmogii, ja lea deaŧalaš láhčit diliid nu ahte dán doaimma sáhttá bisuhit ja ovddidit. Deaŧalaš lea oažžut sámi valáštallamii ein­nostahtti davviriikkalaš ruhtadeami.

Sápmi searvvai valáštalliiguin ja kulturbargiiguin Arctic Winter Games (AWG) nammasaš doaluide mat lágiduvvojedje Alaskas njukčamánus dán jagi. AWG lea valáštallandoalut ja kulturdoalut árktalaš guovlluid nuoraid váste ja dat lágiduvvojit juohke nuppi jagi. Sámediggi ruhtadii mealgat Sámi searvama AWGs. Sámi oasseváldit, sihke valáštallit ja kulturbargit ovddastedje sámi ál-bmoga dakkár vugiin maid Sámediggi atná árvvus. Sámedikki mihttomearrin lea láhčit diliid nu ahte sámi nuorat maiddái boahtteáiggis ožžot vejolašvuođa leat mielde dáin árktalaš dálvevalaštallamiin. Valáštallandoaimmat leat buorrin ovdamearkan ovttasbargui ii dušše sámiid gaskka, muhto maiddái eará eamiálbmogiid gaskka, ja dat lea geavatlaš davveguovlopolitihkka.

Sápmi searvvai ja vuittii 2006 VIVA World Cupa, mii lágiduvvui Occitanias Frankriikkas. Dát leat máilmmemeašttirgilvvut spábbačiekčamis daid guovlluid ja našuvnnaid váste mat eai leat ožžon lahttovuođa FIFAs. Searvan ruhtaduvvui earret eará Bargo- ja searvadahttindepartemeantta, Sámedikki ja soames fylkkagieldda doarjagiin. Sámedikki mielas dát lea positiivvalaš doaibmabidju, vaikko meašttirgilvvuide serve ge unnán.

Sámediggi doarju Romssa ohcama lágidit dálve-OG 2018s. Sámediggi oaivvilda ahte dálve-OG davvin sáhttá mearkkašit ollu sámi servodat- ja identitehtahuksemii. Jos Romsa čujuhuvvo ohcangávpogin, de áigu Sámediggi searvat riikkaidgaskasaš kampánjai vai Romsa vuoittášii gilvvu beassat lágidit dálve-OG 2018s. S��mediggái lea mearrideaddji deaŧalaš ahte OG-prošeakta goziha sámi beroštumiid. Sámediggi oaivvilda ahte dán sáhttá gozihit dainna lágiin go ohccisearvvi hálddahusas ja iešguđet mearrádusjoavkkuin lea áššáiguoski sámi gelbbolašvuohta, ja ahte dasa vuoruhuvvojit siskkáldas resurssat prošeavtta buot muttuin.