2.6 Oassálastin almmolašrievttálaš hálddašeapmái,
ILO-konvenšuvnna nr. 169
artihkal 15
Go professorat Geir Ulfstein ja Hans Petter Graver árvvoštalaiga álbmotrievttálaččat
ráđđehusa álgovuolggalaš finnmárkkuláhkaevttohusa,
de soai čujuheigga dasa
ahte ILO-konvenšuvdna 169
artihkal 15 mielddisbuktá vuoigatvuođa
sápmelaččaide oassálastit
almmolašrievttálaš resursahálddašeapmái
iežaset guovlluin earret
eará čujuhettiin
dasa ahte jus artihkal 15 ii mearkkaš eará go dan
mii čuvošii
dohkkehuvvon eaiggátvuođas
ILO-konvenšuvnna nr. 169
artihkal 14 nr. 1 vuođul,
de artihkkala 15 njuolggadusas livččii
uhccán iehčanas
mearkkašupmi. Vuoigatvuohta beassat
oassálastit almmolašrievttálaš hálddašeapmái gusto
maiddái dalle go sápmelaččain
lea geavahanvuoigatvuohta artihkal 14 nr. 1 nuppi molssaeavttu vuođul.
«Artikkel 15 krever at samenes rett til ressurser på de
områder de befolker skal være den samme som den rett
til ressurser en eier generelt har etter norsk rett, samt at de
skal sikres innflytelse og deltakelse over beslutninger som treffes
av myndighetene med hensyn til ressursutnyttelsen.» […] «....Skal
loven oppfylle artikkel 15 må dessuten samene sikres deltakelse
i offentlige beslutninger om offentligrettslige avgjørelser
som berører deres rettigheter.»
(Artihkal 15 gáibida
ahte sámiid resursavuoigatvuohta
dain guovlluin main sii ásset,
galgá leat seammá go
dat resursavuoigatvuohta mii eaiggádis oppalaččat
lea Norgga rievtti vuođul, ja
ahte galgá sihkkarastojuvvot mielváikkuhanváldi
ja oassálastin daidda mearrádusaide
maid eiseválddit dahket
resursaávkkástallama
ektui. ....jus láhka galggaš ollašuhttit
15. artihkkala, de ferte maiddái
sámiide sihkkarastojuvvot
oassálastin almmolaš mearrádusaide
almmolašrievttálaš mearrádusaid
birra mat gusket sin vuoigatvuođaide.)
Viddáseappot daddjojuvvo:
« Deltakelsesrettighetene som må tilstås
er sterkere enn alminnelige partsrettigheter i forvaltningsloven.
Dette følger av at bestemmelsen direkte taler om «participate
in the use» i motsetning til for eksempel artikkel 15 nr.
2 som taler om «consult these peoples» og artikkel
6 som taler om «consult the peoples concerned».
Etter ordlyden er det nærliggende å legge til
grunn at urfolket må være representert i de organer
som treffer vedtak og forestår forvaltningen av ressurser
på urfolkets områder».
(Dat oassálastinvuoigatvuođat
mat addojuvvojit, leat nannoset go hálddašanlága
dábálaš oasehasvuoigatvuođat.
Dát čuovvu das
go mearrádus dadjá njuolgga
ahte «participate in the use» vuostálasat
dasa maid ovdamearkka dihtii artihkal 15 nr. 2 gohčoda «consult
these peoples» ja artihkal 6 fas «consult the
peoples concerned». Hámuheami vuođul
lea lunddolaš atnit vuođđun
ahte álgoálbmogat
galget leat ovddastuvvon dain orgánain
mat mearridit ja evttohit álgoálmoga
guovlluid resursahálddašeami.)
Sámediggi doarju dán
ILO-konvenšuvnna nr. 169
artihkkala 15 dulkoma. Norgga eiseválddit
eai leat vuos njuolgga árvvoštallan
dán dulkoma eai ge leat vástidan
njuolgga Sámedikki evttohussii ahte
galggašii árvvoštallat
15. artihkkala njuolggadusa. Dát
guoská earret eará sámi
suodjaluvvon guovlluid hálddašangažaldahkii,
mas Sámediggi lea bivdán ásahit
sierra hálddašanstivrraid
mearriduvvon suodjalanmearrádusaid hálddašeapmái
ja mas Sámediggi maiddái
nammada stivraovddasteaddjiid.
Vaikke vel Norgga eiseválddit
eai leat mearridan oaivila ILO-konvenšuvnna
nr. 169 artihkkala 7 nr. 1 ja 15 nr. 1 dulkomii, de leat dattetge
ovdamearkkat mat čájehit
ahte dakkár hálddašanortnegat
leat čađahuvvon,
mat sihkkarastet sámi oassálastima
almmolašrievttálaš hálddašeapmái.
Dat guoská Sámedikki
njuolggadusaide meahcceeatnamiid rievdaduvvon ávkkástallanvugiid
oktavuodas finnmárkkulágas. Eará ovdamearkkat
leat Sámedikki vuosteákkastanvuoigatvuohta
ođđa plánalága
vuođul ja Sámedikki ovddasteaddjinammadeapmi
daidda regionála boraspirenammagottiide,
mat hálddašit boraspirepolitihka.
Riddoguolástuslávdegotti
evttohus ásahit regionála guolástushálddašanorgána Finnmárkui
livččii
maiddá 15. artihkkala ollašuhttin.
Sámedikki oaidnu lea
muđui dat ahte vaikke vel
konsultašuvnnat ILO-konvenšuvnna
nr. 169 6. ja 15. artihkkala nr. 2 vuođul
guoskkahivčče
almmolašrievttálaš beliid,
de ii várra sáhte
dadjat ahte konsultašuvnnat
fuolahit geatnegasvuođaid 15.
artihkkala nr. 1 vuođul
beassat oassálastit luondduresurssaid
almmolašrievttálaš hálddašeapmái,
eai ge dan eanet oppalaš geatnegasvuođa
7. artihkkala nr. 1 vuođul
beassat oassálastit nationála
ja regionála ovddidanplánaid
ja prográmmaid siskkáldahttimii, čađaheapmái ja árvvoštallamii.
