Sámepolitihkka

8.4.9 Sámedikki formála sajádaga viidáset ovdáneapmi

Sámediggi meannudii raportta «Sámedikki formála sajádat ja bušeahttaprosedyrat» dievasčoahkkimisttis čakčamánus 2007 (áššin 35/07). Sámediggi oaivvilda ahte áššis lea stuorra prinsihpalaš ja symbolalaš mearkkašupmi ja nanne ovtta­jienalaččat ahte ovdáneapmi sámelága mearrideami rájes «dahká dárbbašlažžan formálalaččat ja lága hámis čielggadit Sámedikki iehčanasvuođa ja sorj­jasmeahttunvuođa ráđđehusa ektui. Sámedikki mearrideami sierra riektesubjeaktan lága bokte lea áidna duohta molssaeaktu dan juksat». Viidáseappot daddjojuvvo mearrádusas ahte «Sámediggi bivdá ahte ráđđehus, konsutašuvnnaiguin Sámedikkiin, johtilit álggaha rievdadit sámelága vai sáhttá formaliseret Sámedikki iehčanasvuođa ja sorjjas­meahttunvuođa ráđđehusa ektui».

Sámedikkis lea dat prinsihpalaš oaidnu ahte Sámedikki válddis ferte leat vuođđu njuolgga lágas. Dát fuolaha sihke Sámedikki sorjjasmeahttun sajádaga departemeanttaid ja direktoráhtaid ektui ja sihkkarastá ahte Stuorradiggi dat formálalaččat árvvoštallá dan válddi maid Sámediggi geavaha. Mo váldi fápmuduvvo Sámediggái váik­kuha maiddái dan rievttálaš sajádahkii maid Sámediggi oažžu. Geahča muđui Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 3.3.

Ráđđehus lea árvvoštallan bargojoavkku evttohusa, ja atná vuođđun dan mearkkašahtti ovdáneami mii lea leamaš rámmaeavttuin ja hálddašangeavadis dan rájes go sámeláhka mearriduvvui ja Sámediggi ásahuvvui, čájeha ahte sámeláhka berre rievdaduvvot čielggasmahttin dihtii Sámedikki sierra ja friddja sajádaga.

Ráđđehusa árvvoštallama mielde eai leat mahkkige formála hehttehusaid mat cakkašedje ásaheames Sámedikki sierra riektesubjeaktan. Ráđđehusa árvvoštallama mielde čatnasa eahpesihkkarvuohta dasa makkár čoavddus livččii buoremus Sámediggái guhkes áigái.

Ráđđehus atná dattetge Sámedikki oainnu hui dehálažžan ja danne áigu ge álggahit láhkabarggu man ulbmil lea evttohit dárbbašlaš láhkarievdadusaid vai sáhttá ásahit Sámedikki sierra riektesu­bjeaktan, ja muđui heivehit lága dálá geavadii. Vejolaš stáhtus riektesubjeaktan dagaha ráddjemiid Sámedikki rievttálaš doaibmannákcii, ovdamearkka dihtii Sámedikki vejolašvuhtii váldit badjelasas geatnegasvuođaid soahpamušaiguin, vejolašvuhtii váldit loanaid, vejolašvuhtii oassálastit iešguđetlágan ekonomalaš doaimmaide. Dárbbašuvvojit maiddái sierranjuolggadusat vealgečuovvoleapmái. Láhkabarggus čielggaduvvojit hálddahuslaš ja vuoigatvuođalaš čuolbmačilgehusat fágadepartemeanttaid surggiin vuđolaččat. Ráđđehus mearrida loahpalaččat gažaldaga galgá go Sámediggi šaddat sierra riektesubjeaktan go láhkabarggu evttohus lea gárvvis.