Dábálaš ovddalgihtii jienasteapmi
Borgemánu 10. b. álgá dábálaš ovddalgihtii jienasteapmi. Vejolaš lea ovddalgihtii jienastit maŋimusat čakčamánu 11. b.
Gielda dat vuostáiváldá ovddalgihtii jienastagaid. Gielda mearrida goas ja gos don sáhtát jienastit ovddalgihtii, ja dieđiha dan.
Gielda maid vuostáiváldá ovddalgihtii jienastagaid dearvvasvuođa- ja sosiálaásahusain.
Don sáhtát ovddalgihtii jienastit vaikko man gielddas riikka miehtá. Danne don sáhtát jienastit eará gielddas go dan gielddas man jienastuslohkui don leat čálihuvvon. Jos don jienastat dan fylkka olggobealde masa don leat registarastojuvvon ássin, de don oaččut vilges jienastanlihpu masa dušše registarastojuvvon politihkalaš bellodagaid namat leat čállojuvvon. Don dalle fertet sárgestit ruossaža dan bellodaga dahje joavkku nama báldii maid jienastat, dahje čállit dan bellodaga dahje joavkku nama. Don sáhtát maid geavahit jienastanlihpu maid leat ožžon iežat fylkkas.
Ná don jienastat ovddalgihtii:
- Válgalanjas don válddát oktavuođa válgadoaimmahassii guhte dutnje addá jienastanlihppokonvoluhta ja čilgesta dutnje mo don galggat čađahit iežat jienasteami.
- Don manat jienastanlovkui, válljet jienastanlihpu, rievdadat dan jos háliidat ja bijat jienastanlihpu dasto jienastanlihppokonvoluhttii.
- Mana válgadoaimmahasa lusa guhte bidjá du jienastanlihppokonvoluhta ja du válgakoartta doavdnjekonvoluhttii, maid don dasto bijat válgaurdnii. Du jienastat sáddejuvvo du ruovttugildii, vai váldojuvvo mielde lohkamii.
Muitte fal legitimašuvnna! Válgaláhka gáibida ahte jienasteaddji gean jienastatvuostáiváldi ii dovdda, galgá duođaštit gii son lea. Legitimašuvdnaovdamearkkat leat pássa, vuodjinkoarta ja báŋkokoarta mas lea govva, muhto don sáhtát maid geavahit earalágan legitimašuvnna. Gáibádus lea ahte das lea jienasteaddji namma, riegádanbeaivi ja govva.
Dus ii dárbbaš leat válgakoartta mielddát, muhto jos don válddát dan mielddát, de dat geahpeda válgadoaimmahasaid barggu, ja don gearggat johtileappot jienasteames.
Muitte ahte du jienastat ferte joavdat du ruovttugildii ovdal válgabeaivvi. Danne don berret ovddalgihtii jienastit buresge áiggil.
Leatgo buozas dahje lámis?
Jos dus ii leat vejolašvuohta vuolgit válgalatnjii dávdda dahje lámisvuođa geažil, de don sáhtát iežat gieldda válgastivrras ohcat lobi jienastit ruovttus dahje doppe gos don leat. Gielda dieđiha dákkár ohcama áigemeari. Jos don beasat ruovttus jienastit, de gielddas boahtá olmmoš du geahčai ja vuostáiváldá du ovddalgihtii jienastaga.
Leatgo don olgoriikkas?
Jos don orut dahje eará sivaid geažil leat olgoriikkas dahje Svalbárddas ja Jan Mayenis, de don sáhtát ovddalgihtii jienastit Norgga olgoriikastašuvnnain, sierra nammaduvvon jienastatvuostáiváldiid luhtte dahje don sáhtát jienastit reivviin.
Don it sáhte jienastit válgabeaivvi jos don leat jienastan ovddalgihtii. Itge don sáhte jienastit ovddalgihtii eanet gerddiid go duššefal oktii.
