Dát addá konkrehtalaš rávvagiid ja ovdamearkkaid das movt oahpaheaddji sáhttá bargat oahppoplánain Sámegiella vuosttašgiella - Sámegiella 1. Oahpaheaddji heiveha oahpahusa báikkálaš dilálašvuođaide.
Bagadus ii govčča buot gelbbolašvuođamihttomeriid, muhto čájeha muhtin oahpahuslážuid maid sáhttá heivehit maiddái eará gelbbolašvuođamihttomeriide. Bagadusas leat muhtin ovdamearkkat movt sáhttá bargat váldoosiiguin Čálalaš gulahallan ja Árbevirolaš máhttu.
Oahppoplánas sámegiella vuosttašgiellan leat gelbbolašvuođamihttomearit maŋŋel vuođđoskuvlla 2., 4., 7., ja 10. jahkecehkiid, maŋŋel Jo1, Jo2 ja Jo3 joatkkaoahpahusa studerenráhkkanahtti oahppoprográmmaid, ja maŋŋel Jo1 ja Jo2 fidnofágalaš oahppoprográmmaid.
Bagadus čuovvu seamma cehkiid go mat oahppoplánas leat. Dan dihte ii leat juohke jahkeceahkkái oahpahusláhču, muhto juohke oahpahuslážu sáhttá heivehit bajit dahje vuolit cehkiide dan mielde goas fáddá galgá oahpahuvvot skuvlla báikkálaš plána mielde.
Áigegeavaheapmi mii lea ovdamearkkain, lea árvalus. Oahpaheaddji meroštallá ulbmiliid ja dárbbuid mielde dan áiggi. Man olu áiggi oahpaheaddji vállje juohke oahpahusláhčui, lea sorjavaš earret eará das movt ovttastahttá eará fágaiguin.
Oahpahuslážuid ovdamearkkat čájehit e.e. movt gelbbolašvuođamihttomeriid sáhttá konkretiseret oahppanulbmilin.
Bagadusas deattuhuvvo heivehuvvon oahpahus bargovugiid lonohallan, vuođđogálggaid integreren fága oahpahuslážuide ja dađistaga-árvvoštallan.
Árvvoštallan ja bagadallan galgá addit ohppiide beroštumi fágii, movttiidahttit ohppiid bargat fágain ja hálti bargui. Dađistaga bagadallama bokte ožžot oahppit, oahpaheaddjit ja váhnemat dieđu oahppi bargguid, dovddiidusaid, bohtosiid ja ovdáneami birra.
Vásáhusat čájehit ahte oahppit ohppet buoremusat go:
- Ipmirdit maid galget oahppat ja mii sis vurdojuvvo.
- Ožžot ruovttoluotta dieđuid movt sii lihkostuvvet bargguideasetguin.
- Ožžot rávvagiid movt sáhttet buoridit bohtosiid ja ovdánit fágalaččat.
- Go besset oassálastit aktiivvalaččat árvvoštallanbarggus.
- Go oahppi mielas lea oadjebas oahppodilli.
Fidnofágalaš oahppoprográmmain lea diibmolohku sámegielfágas unnit go Jo1:s ja Jo 2:s studerenráhkkanahtti oahppoprográmmas. Dan ferte oahpaheaddji váldit vuhtii go ráhkada oahpahuslážuid.
Čálalaš gulahallan váldooasis lea lohkan ja čállin guovddážis. Lohkan ja čállin leat buohtalas proseassat oahppamis. Oahppit galget lohkat ja guldalit earáid teavsttaid. Sii galget vásihit, árvvoštallat ja ipmirdit, ja galget máhttit čálalaččat gulahallat earáiguin.
Árbevirolaš máhttu váldooasis lea giellaovdánahttin. Dasa gusket árbevirolaš doabageavaheapmi ja dadjanvuogit. Oahppit ohppet aktiivvalaš oasálastimiin ovdalašáigge, dála áiggi ja boahtteáigge birra. Sámi máinnasteapmi, luođit, lávlagat ja sálmmat, sátnevádjasat, diiddat1 leat guovddáš oasit. Váldooassái gullá maid árvvuid birra, nugo fuolkevuođagullevašvuohta ja birgejupmi2.
1. "Diidat/dijda – folketro (tradisjoner, skikker, leveregler) om hvordan håndtere ulike situasjoner og fenomener i dagliglivet" (Kilde: Læreplan i samisk som førstespråk – Samisk 1.)
2. "Birgejupmi/bierggim/bïerkenidh - det å klare seg, berge seg med, mestre" (Kilde: Læreplan i samisk som førstespråk – Samisk 1.)