Fuolkenamahusat

Dát oahpahusláhču lea ovdamearkka movt bargat gelbbolašvuođamihttomeriin 1. ja 2. jahkeceahkis. Dás galgá sohkanamahusaiguin bargat.

Gelbbolašvuođamihttomearit sáhttet konkretiserejuvvot oahppanulbmilin, mat leat ceahkkin joksat gelbbolašvuođamihttomeriid. Oahpahusláhču čájeha heivvolaš bargovugiid, movt vuođđogálggaid integrere bargui ja movt oahpaheaddji sáhttá heivehit oahpahusa ohppiide ja árvvoštallat sin dađistaga.

Das lea maid ovdamearka movt oahppit árvvoštallet iežaset ja guhtet guoimmiset barggu.

Gelbbolašvuođamihttomearit 2. jahkeceahki maŋŋel

Árbevirolaš máhttu

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• gohčodit iežas lagas fulkkiid fuolkenamahusaiguin ja diehtit maid sátni gáibmi mearkkaša

Eará heivvolaš gelbbolašvuođamihttomearit 4. Jahkeceahki maŋŋel

Njálmmálaš gulahallan

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

•  geavahit iešguđetlágan dajaldagaid dilálašvuođaid mielde
  

Gelbbolašvuođamihttomearit leat konkretiserejuvvon oahppanulbmilin, mat leat ceahkkin barggus olahit gelbbolašvuođamihttomeriid.

Oahppi galgá máhttit

- geavahit doahpagiid bearaš, eadni, áhčči, viellja, oabbá, áhkku, áddjá, vilbealit/oambealit, muoŧŧá/goaski/siessá ja eanu/čeahci/eahki

- čilget gáimmi doahpaga mearkkašumi 

Máhttit lohkat mearkkaša dás máhttit fuolkenamahusaid lohkat.

Máhttit njálmmálaččat ovdanbuktit mearkkaša dán oktavuođas ipmirdit ja máhttit dadjat fuolkenamahusaid.

Máhttit čálalaččat ovdanbuktit mearkkaša dás ahte máhttá čállit muhtin fuolkenamahusaid.

Máhttit geavahit digitálalaš reaidduid mearkkaša dás čállit fuolkenamahusaid dihtorii ja geavahit digitála reaidduid dán bargui.

Oahpaheaddji álgá iskát makkár fuolkenamahusaid oahppit máhttet, ja dihtet go buohkat ja máhttet go geavahit rievttes fuolkenamahusaid.

Lea dehálaš ahte oahpaheaddji ovdalgihtii jurddaša makkár fuolkenamahusaid sáhttá geavahit ohppiid ektui. Muhtumin berre dát fáddá geavahuvvot oppalaš dásis danne go ferte vuhtiiváldit ovttaskas ohppiid.

Muital guovddáš doahpagiid nugo eadni, áhčči, viellja, oabbá, áhkku, áddjá, muoŧŧá/goaski/siessá ja eanu/čeahci/ eahki ja huma dáid birra ohppiiguin.

1. Muitalit iežaset birra
Divtte ohppiid njálmmálaččat muitalit iežaset birra, bearraša birra ja eará lagas fulkkiid. Lea dehálaš oažžut buot ohppiid mielde ságastallamii.
De sáhttet sii oahppat čállit fuolkenamahusaid. Nannen dihte sátnegovaid de sáhttet oahppit sárgut govaid dahje liibmet govaid mat govvidit sániid.

2. Ráhkadit álkkes fuolke-/sohkamuora (vižžon Sámegiela 2)
Dá lea muorra mas lea njeallječiegat rámma. Das lea sadji sárgumii dahje oahppi govvii ja oahppi nammii bajimussii. Vuolit dásis lea sadji sárgumiidda dahje váhnemiid/ovddasteddjiid govvii ja nammii. Vuolemus ráiddus lea sadji ges sárgumiidda dahje govaide ja ádjáid/áhkuid namaide. Molssaeaktun lea čuohpadit govaid aviissain ja bláđiin ja ráhkadit máhkašbearraša/fantasiija bearraša.

Gáldu: Samegiella 2-bagadallan

Buot oahppit barget álgoálggus seammá bargobihtáin, heiveheapmi boahtá das maid oahppit ja oahpaheaddjit válljejit. Soapmásat barget ovdamearkka dihte dušše mottiin doahpagiin lagamus bearraša birra, earát ges barget eanet doahpagiiguin ja fuolkesániiguin oppalaččat. 

Oahpahuslážut fertejit heivehuvvot ohppiid gálggaide. Ovdamearkka dihte máhttet muhtin oahppit geavahit doahpagiid dušše njálmmálaččat, earát ges máhttet sihke njálmmálaččat ja čálalaččat geavahit daid.

Loga eambbo heivvehuvvon oahpahusa birra dás.

Dađistaga- árvvoštallan
Oahppit sáhttet oažžut njálmmálaš ja/dahje čálalaš dađistaga-árvvoštallama. Váldde vuođu oahppanulbmiliin. Lea dehálaš addit ohppiide dieđu mii muitala maid sii máhttet, ja mainna fertejit eambbo bargat ja movt sii dán sáhttet dahkat buoremus lági mielde.

Oahppit árvvoštallet iežaset ja guhtet guoimmiset
Lassin oahpaheaddji dađistaga-árvvoštallamii sáhttet oahppit árvvoštallat iežaset ja guhtet guoimmiset.

Dá lea ovdamearka maid oahppit sáhttet geavahit go árvvoštallet iežaset, ja go galget ruovttoluottadieđu addit guhtet guoimmiset.

Deavdde  fuolkenamahusaid mat heivejit ovdal oahppit geavahit dán skovi.

Sametingets plakater: Laahkoe

Sørsamisk:
BULL, ELLA HOLM 1980: Åarjelsaemien 2. Side 40-101, + arbeidsbok. Spill til Åarjelsaemien 2.

BULL, ELLA HOLM 1998: Laavlomh maanide. Indre Billefjord: Iđut.

For eksempel sangen: Manne aahkan aahkove
Kappfjell, Tom: Laahkoeh, Th. Blaasværs Forlag, 1991

Nordsamisk:
HERMANSEN, JAN OLE: Fuolkelávlla

“Bearašspeallu.” Spill fra Ája språksenter, Kåfjord kommune. http://www.kafjord.kommune.no/beara-speallu.329557-21590.html