Gonagas Antárktisis

Gonagas Harald lea beassan oažžut dieđuid norgalaččaid dutkamiid birra Antárktisis, makkár rámmaid siskkobealde diet máilmmi viiddis guovlu hálddašuvvo ja son lea maid beassan vásihit dan guovllu ovddolaš luonddu.

Dehálaš dálkkádat mihtideamit

Oassi Gonagasa mátkkis čađahuvvui «Trollhaugen» nammasaš báikkis – mii lea Norgga áibmodutkanstašuvdna gos čađahit áibmomihtidemiid. Máilmmi ráidnaseamos áibmu lea Antárktisis. Liikká sáhttet maiddái dieppe dovdot nuoskkideamit maid leat lundui luoitán eará guovlluin máilmmis. Gonagas ja su mátkkošteaddjit besse gullat mihtidanstašuvnna bargguid birra, gos earet eará čađahit dehálaš dálkkádatmihtidemiid.

- Jáhkán ahte otne beaivvi mánát leat mihá eanet jierpmálaččat go mii leat leamaš, logai Gonagas maŋŋá guossástallama, ja čujuhii dasa ahte sihke máhttu ja diđolašvuohta lea áibbas eará dál.

Gonagas Harald finai maid Trollstatas. Dat lea stašuvdna mii čohkke dieđuid satelihtain mat jorret máilmmijorbadasa birra. Dan stašuvnna oamasteaddji lea Kongsberg Satellite Services (KSTAT), ja dat ii leat nu beare guhkkin eret Troll stašuvnnas. Ja ovttas sullasaš stašuvnnain Svalbardas, sáhttá KSTAT čohkket buot ođđaseamos dieđuid dálkkádagaid ja birrasa birra ja maiddái moteorelogidataid satelihtaid oamasteddjiide

Troll dutkanstašuvdna

Norgga dutkanstašuvdna Antárktisis lea Dronnet Maud Eatnamis. Dat lea 1270 mehtera ábi bajábealde ja 235 kilomehtera rittus eret, ja dat huksejuvvui álggos jagis 1989/90. 2005:s ráhkaduvvui stašuvdna birrajagi doaibman.

Troll lea meteorologalaš stašuvdna, dakkár mii mihtida UV-suonjardeami – ja dat lea maid dan guovllu báiki iešguđetlágan prográmmaide glasiologiijas, biologiijas ja fysihkas. Mearkkašahtti oassi dán stašuvnnas leat iešguđetlágan bealit dálkkádagain ja dálkkádatrievdademiid váikkuhusat.

Troll stašuvnnas lea hui garra birasčalmmusteapmi, danin vai eai billis Antárktisa árvvu meroštallanguovlun dálkkádatdutkamiin. Doppe eai ovdamearkkadihte luoitte lieggasa birrasii, muhto geavahit dan suddadit muohttaga ja jieŋa juhkančáhcin ja guovddášliggensystemii. Bázahusat maid doppe eai sáhte moktege hálddašit, páhkkejuvvojit ja fievrreduvvojit eret Antárktisis. El-biillaid geavaheapmi geahpeda daid fievrruid nuoskkideami maid stašuvdna geavaha.

Go Troll ráhkaduvvui birrajagi doaibman, de dat nannii vejolašvuođaid čađahit dutkamiid ja bearráigeahču, ja maiddái Norgga sajusteami Antárktisis.

Jutulsessen várri

Gonagas Harald oaččui maid vejolašvuođa vásihit guovllu ovddolaš luonddu. Troll stašuvdna lea Jutulsessen – «jiehtanasa stuollu» vári alde. Stašuvdna lea 1270 mehtera allodagas, gos alimus báiki lea 2370 mehtera ábi bajábealde. Dáppe leat eanet dássedit dálkkit go mearragáttiin, ja gaskamearálaš temperatuvra lea birrasiid 25 buolašgráda, ja dat lea oalle muttágis galmmas Antárktisis.

Go ledjen geargan Trollstat báikkis, de vulge Troll stašuvnna bargit Gonagas Haraldiin olggos vánddardit. Sii vudje boagánbiillain ja besse čájehit Gonagassii sihke jihkiid, muohtaváriid ja eanaváriid.

Áidna eallit mat dien guovllus gávdnojit čađat, leat smávva njoammu eallážat mat ellet geđggiid vuolde. Muhto lieggaseamos áiggi, go temperatuvra sáhttá lea 0 gráda, de bohtet dohko ollu lottit. Olles stuora doahkit snøpetrell ja antárktalašpetrell monnejit Jutulsessen váris. Nu dahká maid sørjo nammasaš loddi, mii rehkenastojuvvo leat máilmmi lulimus loddin.

Dronnet Maud Eana

Dronnet Maud Eana lea antárktalaš kontineanttas, 20° oarjin ja 45° nuorta guhkkodagas ja gullá Norgii. Dat guovlu lea guđatoassi olles kontineanttas, ja lea goasii čieža geardde stuorát go Norga. Dan rádji lea brihttalaš guvlui oarjjabealde ja Australia sektovrii nuorttabealde.
Gáldu: Norsk polarinsitutt.no

Norga válddii Dronnet Maud Eatnama vuollásis ođđajagimánu 14. beaivvi 1939 ja bijai dasa nama Norgga Dronnet Maud gáibmin, gii jámii jagi ovdal. Go Norga gáibida dan guovllu iežas vuollásis, de geavahuvvui bossubivdu ja dutkan ággan. Norga lei čađahan ollu polardutkamiid juo 1800-logu rájes, ja vaikko bossubivdu loahpahuvvui ge áiggi mielde, de leat joatkán dutkanbargguiguin Antárktisis. Norgga leahkin dien guovllus lea nannoseabbo go goassege ovdal, dál go Troll stašuvdna lea ásahuvvon birrajagi doaibman.

Gonagas Haralda mátki Dronnet Maud Eatnamii lea vuosttaš mátki maid Norgga gonagas čađaha Anárktalaš guovllu Norgga eanaoassái. Guossástallan loahpahuvvo odne eahkes.