Abelbálkkašupmi 2009

Professor Gromov vuostáiváldá bálkkašumi iežas nuppástahtti dutkanbargguid ovddas geometriijas. Bálkkašumi juohkima vuođustusas celkojuvvo viidáseappot:

”Ruošša-fránskalaš matematihkar Mikhail L. Gromov lea okta dálá áiggi láidesteaddji matematihkkariin. Son lea dovddus dutki gii lea ollu dutkanbohtosiid buktán máŋgga suorgái matematihkas, earenoamážit geometriijas. Geometriija lea okta boarraseamos surggiin matematihkas. Dán suorgái leat dovddus matematihkkarat gidden stuora fuomášumi maŋggaid čuđiid jagiid, ja maŋemus 50 jagiin leat dán suorggis čađahuvvon stuora nuppástusat. Mikhail Gromov lea leamaš njunnošis muhtun dain deháleamos fuomášumiin; son lea ovddidan čiekŋalis ja earenoamáš originála fuomášumiid mat leat dagahan ođđa viidodagaid sihke geometriijai ja maiddái eará osiide matematihkas.”

Abelbálkkašupmi

Abelbálkkašupmi lea riikkaidgaskasaš bálkkašupmi mii addojuvvo mearkkašahtti buori barggu ovddas matematihkas. Bálkkašupmi galgá váikkuhit dasa ahte matematihkkafága árvu buorrána servodagas ja galggašii movttiidahttit mánáid ja nuoraid oažžut eanet beroštumi dán fágii. Dat addojuvvui vuosttaš gearddi 2003:s, ja bálkkašupmi lea 6 millijuvnna ruvnno.

Bálkkašupmi lea namas ožžon gudnijahttin dihtii matematihkkara Niels Henrik Abel, gii iežas oanehis eallináiggistis háhppehii ovddidit ollu teoriijaid mat šadde áibbas mearrideaddjin dán fága ovdáneamis. Abel jámii tuberkulose dávddain 1829:s. Son šattai 26 jagi boaris.

Árbevieru mielde galgá Abelbálkkašumi vuoiti bidjat kránssa Niels Henrik Abel statue lusa. Dan statue lea Gustav Vigeland ráhkadan, ja dat ceaggá nugohčoduvvon Abelalážis Šloahttapárkkas. Professor Gromov bijai kránssa dohko ikte.

Bankeahtta Akershusas

Árbevieru mielde lágidii Ráđđehus bankeahta Akershus šloahtas, máidnun dihtii bálkkašumi vuoiti. Gonagas Harald lei dán bankeahtas.

Abel-logaldallamat

Miessemánu 20. beaivvi, leat Abel-logaldallamat. Dáid logaldallamiid oaivil lea addit eanet ipmárdusa Abelbálkkašumi vuoiti matematihkkabargguide ja muitalit bálkkašumi vuoiti bargguid birra dutkkiide geat barget iešguđetge matematihkkasuorggis. Leat maid logaldallamat mat leat oaivvilduvvon dábálaš olbmuide. Dievas prográmma gávdná Abelbálkkašumi ruovttusiidduin.