Silje Karine Muotka lohkkičálus.
Mii buohkat diehtit mo sáhttá geavvat. Unohis sániid ja olggušteami rájes skuvlašiljus gitta roavva hiddjádusa rádjai riikaviidosaš tv:s. Dat maŋimus vásihuvvui maŋimusat TV3 prográmmas Paradise Hotel, mas sápmelaččaid govvidedje nu árvvuheapmin ahte eai gula árvoortnegii ge.
Givssideamis lea sáhka dasa ahte giksašuvvot geardduhuvvon negatiiva daguid bokte, ja mii diehtit ahte das sáhttet leat dramáhtalaš váikkuhusat ovttaskas olbmui. Dattetge mii servodahkan hirpmástuvvat go gullat ovttaskas muitalusaid surgatlaš govvádusaiguin ja erenoamážit dat fámohisvuohta maid mii vásihit go fuobmát ahte lea menddo maŋŋit, ja ahte mii leimmet berret dahkat eará go dan maid mii duođaid dagaimet.
Djupedal-lávdegoddi lea gieskat geigen evttohusa ”Å høre til”. Das sii geahčadit mo galggašii buoridit skuvlabirrasa ja uhcidit givssideami skuvllas. Lávdegoddi čujuha earret eará váilevaš máhttovuđđui givssideami birra sámi ohppiid gaskkas ja gaskaneaset, ja jearrá leat go nationála álgagat ja skuvlaprográmmat heivehuvvon sámi ohppiide. Das berošta Sámediggi maiddái ja mii giitit lávdegotti go evttohit deaŧalaš doaibmabijuid mat eastadivčče hárdimis ja givssideames sápmelaččaid, muhto maiddái siskkáldasat sámi birrasiin.
Sámi mánát ja nuorat vásihit givssideami skuvllas. Máŋga muitalusa almmolašvuođas duođaštit dan. Muhto seamma deaŧalaš lea muitit ahte sámi mánát ja nuorat maid givssidit. Dán almmolaš čielggadusas váldojuvvo ovdan dat ahte sámi guovlluin dieđihuvvojit eanet givssideamit. Mis leat uhccán dieđut dan birra mii dasa lea sivva, muhto lea deaŧalaš čađahit dan maid lávdegoddi evttoha, namalassii ahte sámi diliide heivehit, jorgalit ja geahččalit dálá givssidanprográmma mas leat buorit bohtosat. Lávdegoddi lea maid evttohan ahte Stuorradiggi ovttas Oahpahusdirektoráhtain oažžu bargamuššan ráhkadit oahpponeavvuid ja eará resurssaid mat leat mielde duddjomin oadjebas psykososiála skuvlabirrasiid, ja árvvoštallat dárbbašuvvojit go sierra doaibmabijut eastadit hárdima ja givssideami sámi guovlluin.
Mii diehtit ahte gávdnojit negatiiva gáttut sápmelaččaid birra mat vulget váilevaš máhtus min birra, ja mii diehtit vissásit ahte sámi mánát gillájit rihkkumiid, hárdima ja givssideami dan geažil go sii leat sápmelaččat. Djupedal-lávdegotti čielggadus lea lávki rivttes guvlui nu ahte sáhttá beassat eret givssideamis skuvllas. Muhto mo servodagas muđui? Muitalit go min dagut eará arenain daid hástalusaid birra mat čatnasit givssideapmái skuvllas?
Gieskat čájehii TV3 fearána Paradise Hotel prográmmas mas geavahuvvui boares govva sámi bearrašis govvidan dihtii ahte muhtumat leat nu árvvuheamit ahte sii leat vuollelis go sosiála árvoortnet. Kanála geahččala beasadit iežas dainna ákkain ahte dat lei suohtastallanvuohki maid earát leat boastut ádden. Dan oktavuođas sii livčče sáhttán čájehit ahte sii leat rollamodeallat ja šállošit sin ektui geaid sii leat rihkkun ja loavkašuhttán.
Mii ovddasvástideaddji rávesolbmot fertet ovdandoallat ahte givssideami ja rihkkuma eat galgga goassege dohkkehit. Mii fertet smiehtastit ja láhttet ovdagovvan. Dat guoská munnje politihkkárin, dat guoská oahpaheddjiide, servodatdigaštalliide, ja maiddái stuorra tv-kanálaid buvttadeddjiide.
Politihkkárin mun dieđán ahte mii eat sáhte politihkalaččat mearridit ahte givssideapmi galgá jávkat, nu álki gal ii leat. Muhto mis lea stuorra ovddasvástádus sihkkarastimis ahte buohkain lea vuoigatvuohta beassat eallit givssideami haga. Dan mii fertet buohkat vuoruhit juohke beaivvi juohke dásis. Mii fertet háleštit iežamet mánáiguin givssideami birra, mii fertet leat loggejuvvon sisa sosiála mediaide ja min mánáid digitála eallimii. Neahttastáluid ferte jávohuhttit ja jávkadit, dannego namahis neahttastállohápmásaš rávesolbmot leat mielde nuoskkideamen almmolaš birrasa eai ge leat eisege buorit ovdagovat bajásšaddi sohkabuolvvaide.
Mii galgat leat ustibat, go ustit han lea deaŧalaš suodjalussan givssideami vuostá. Dát lea deaŧalaš dannego go buohkain lea vuoigatvuohta beassat eallit givssideami haga.