Sámi soahtehistorjjá gaskkusteapmi, sámi kulturdovdomearkkaid kárten goahccemuorain ja áittiid divodeamit golmma davimus fylkkas. Sámediggeráđđi lea juolludan 2,7 miljon ru sierralágan kulturmuitoprošeavttaide.
Prošeavttain leat kulturmuittuid registreremat eanavuođus, kulturbálgáid láhčin, ávnnaskeahtes kulturmuittut, soahtehistorjá ja suodjaluvvon visttiid divvun.
Dasto lea Sámediggi juohkán guokte miljon ru doarjjaruđaid vistesuodjalanohcamiidda. Dát ruđat čuvvot Sámedikki máŋgga jagáš prošeavtta “sámi visttiid identifiseren ja registreren”, ja leat ruđat maid Riikaantikvára juolluda.
Ovdamearkan kulturmuitoregistrerenprošeavttaide leat Saemien Sijte kulturmuitoregistreren Kalvvatnan guovllus Gaala, Bindal ja Namskogan suohkaniin ja Davviálbmogiid guovddáža prošeakta sámi kulturmuittuid registreren ja gaskkusteapmi Årøyas Ivggus.
Soahtehistorjá
Lassin Árrana máŋgga jagáš prošektii soahtemuittuid duođašteapmi ja gaskkusteapmi Davvi-Sálttus, juolluduvvojedje ruđat maiddái Aajege sámi giella- ja gelbbolašvuođaguovddážii historjjá ja muittuid duođašteapmái mat čatnasit nuppi máilmmisoahtái Røros-guovllus.
Dát lea miellagiddevaš prošeakta, ja nugo mun dieđán de ii leat oktage ovdal geahčadan sámi beali soahtehistorjjás dáin guovlluin, dadjá Sámediggeráđđi Thomas Åhren.
Nuortalaš gilli/ Sää'msijdd
Ollugiid mielas lea deaŧalaš láhčit kulturbálgáid, ja Kvikne meahcceráđđi Mátta-Trøndelágas lea ožžon ruđaid kulturbálgái Forollhogna nammasaš báikkis.
Stuorát kulturbálggisprošektii lea Spildra gilisearvi Návuona suohkanis ožžon 400 000 ru kulturmuittuid láhčimii Spildras.
Dasto addojuvvojedje ruđat Deanu ja Várjjaga museasiidii nuortalaš gili dikšumii ja sihkkarastimii, Báhčaveaji álbmotmeahccestivrii sámi kulturdovdomearkkaid kártemii goahcceemuorain, ja Fálesnuori gildii muitotávvala ceggemii sámi oahpaheaddji ja girječálli Anders Larsena várás. Larsen lei oahpaheaddji ollu sámi guovlluin Romssas ja Finnmárkkus. Veaháš ovdal go son jámii 1949:s sáddii son giehtačállosa Just Qvigstad:i gii jorgalii dan dárogillii ja almmuhii dan namain “Om sjøsamene”.
Boarráset sámi visttit
Earret eará juolluduvvui ruhta vistesuodjalanprošeavttaide maid priváhta olbmot eaiggáduššet ja mat leat automáhtalaččat suodjaluvvon visttit, ja ruhta addojuvvui máŋgga áitti divvumii golmma davimus fylkkas, suodjaluvvon viesuide, návehiidda ja eanakealláriidda. Ruđat juolluduvvojedje maiddái Davvi-Romssa museai gelbbolašvuođakursii skieltárvistehuksemis, hui boares huksenteknologiija Norggas ja mii orru leamaš hui dábálaš sámi guovlluin.
Kulturmuitosuodjalandoarjagat leat addojuvvon sihke sámi ásahusaide, servviide, priváhta olbmuide, suodjaluvvon visttiid eaiggádiidda, ja dasto muhtun eará priváhta dahje almmolaš aktevrraide.
Sámediggeráđđi Thomas Åhren dadjá ahte sámi kulturmuittut leat dovdomearkan min geavaheapmái ja ássamii sámi guovlluin. Sámediggái lea deaŧalaš suodjalit, bisuhit ja gaskkustit min kulturárbbi boahttevaš sohkabuolvvaide.
Eanet dieđuid prošeavttaid birra addá: Lars Børge Myklevold, 784 74 000
Jearahallamiid addá: Sámediggeráđđi Thomas Åhren, 908 39 663
Loga eanet sámi kulturmuittuid birra dás:
http://sametinget.no/nor/Miljoe-areal-og-kulturvern/Kulturminner
Loga eanet sámi vistesuodjaleami birra dás:
http://sametinget.no/nor/Miljoe-areal-og-kulturvern/Samisk-bygningsvern
