Čállii Inger Eline Eriksen, sámediggeráđđi
Lohkkiidčálus lea almmuhuvvon áigečállagis Geo365 njukčamánu 22. beaivve 2017.
Norsk Bergindustri atná minerálaealáhusa vástádussan ealáhusovddideapmái davvin. Sámediggi ii leat iešalddis vuostá dakkár ealáhusa, muhto ruvkedoaimmat eai leat álo vástádussan ealáhusovddideapmái davvin. Davvin lea ovdáneapmi, ja raporttas ealáhusministarii 2013:s, čujuhuvvo dasa ahte árvoháhkanvejolašvuohta minerálaealáhusas davvin lea uhcit go eanaš eará doaimmain maid mii sáhtášeimmet álggahit. Danne bargá Sámediggi árjjalaččat dan ala ahte galget ovddiduvvot dakkár ođasmuvvi ealáhusat go kulturealáhusat, mátkeealáhusat, meahcásteamit, guolásteapmi ja boazodoallu.
Go minerálaealáhus dávjá einnosta eahpeduođalašvuođa mas leat stuorra váikkuhusat birrasii, dálá ealáhusaide ja servodagaide, de lea deaŧalaš ahte lágain bohtet ovdan ođđaáiggi demokráhtalaš njuolggadusat ja álgoálbmogiid vuoigatvuođat. Dakkár lágat eai leat mis dál. Ii dárbbaš dulkot minerálalága vai dan oainnášii. Molsašuddi ráđđehusat leat bures diehtán maid Sámediggi oaivvilda minerálalága ektui. Stuorradikki eanetlohku lea ulbmillaččat dohkkehan dakkár lága mii dušše bohciidahttá eahkesihkarvuođa buohkaide geaidda dat guoská. Ja čuoččuhit dan ahte Sámediggi dat lea mii hehtte minerálaealáhusa, lea ášši geahččat áibbas jorgut.
Norsk Bergindustri ii leat áibbas ádden ahte muhtumin eai sáhte leat sihke ruvkedoaimmat ja árbevirolaš dálá ealáhusat seamma guovllus. Doppe leat prošeavttat, nu go Nussir Riehppovuonas, gos noađuheamit eará ealáhusdoaimmaide leat menddo stuorrát. Sámediggi lea Vista Analysa vehkiin čájehan ahte Nussir-prošeavtta ii berre čađahit – dat ii leat servodatekonomalaččat gánnáhahtti. Dasa lassin sáhttá prošeakta dagahit ahte boazodoallit geain lea fuopmášahtti doallu, fertejit heaittihit doaimmaideaset. Oktiibuot dát dahká ahte Sámediggi ii eisege sáhte dohkkehit prošeavtta. Ja dan čuoččuhit ahte dat lea dakkár oaidnu mii áitá ealáhusaid ja ovdáneami, čájeha ahte eai oainne mii servodatovddideapmi lea, muhto čájeha maiddái váilevaš áddejumi sámi vuoigatvuođain ja das mii lea eaktun sámi kultuvrii.
Jus Norsk Bergindustri oaivvilda dan ahte sii leat áŋgiruššan ollu dainna ahte minerálaealáhus čađahuvvo álgoálbmotvuoigatvuođaid vuođul, de sii galggašedje leat balus das go Davvi-Norgga minerálaealáhus lea vuolimuččas Norgga olgoriikapolitihkalaš instituhta listtas mii čájeha mo ávkkástallanindustriija gieđahallá álgoálbmotvuoigatvuođaid olles Árktisis. Norgga ávkkástallanindustriijas eai leat makkárge strategiijat dasa ahte váldit ovddasvástádusa sámi servodagas. Jus rievdadus lea sávahahtti, de livččii vuogas álgit iežainis. De sáhttet sihke Norsk Bergindustri ja Sámediggi čájehit ráđđehussii ja Stuorradiggái ahte minerálaealáhusa láhka- ja ekonomiijarámmaid ferte rievdadit.