Plána- ja huksenláhka

Soames guovddáš bealit plána- ja huksenlágas mat leat dehálačča Sámediggái leat:

• Das lea sisafievrriduvvon čielga ulbmilmearrádus mas daddjo ahte buot plánemat lága mielde galget sihkkarastit sámi kultuvrra, ealáhusdoaimma ja servodateallima luondduvuođu  ja lea   dehálaš ovddideapmin. Sámi meahcceealáhusat leat ovttas boazodoaluin dehálaš oassin dás.
• Sámediggái lea mieđihuvvon vuosttaldanvuoigatvuohta buot areálaplánaide main sáhttá lea mearkkašahtti váikkuhus sámi kultuvrii ja sámi ealáhusdoibmii, juoga mii mearkkaša sámiide duohta vejolašvuođa sihkarastit sámi luondduvuođu. Dát mearrádus mearkkaša ahte ráđđádallangeatnegasvuohta čađahuvvo ILO nr 169 art. 6 mielde ja vuoigatvuođa searvamis almmolaš rievttálaš hálddašeapmái go luondduvalljodagat galget geavahuvvot, hálddašuvvot ja seailluhuvvot ILO 169 art. 15(1) mielde. Go lea vuosttaldanváldi de plánaeiseváldi ii dušše galgga árvvoštallat makkár váikkuhus doaibmabijus lea sámi kultuvrii ja ealáhusdoibmii (vrd. plána- ja huksenlága § 3-1 ja finnmárkolága § 4 njuolggadusat), muhti sii galget maiddái oččodit ovttamielalašvuođa Sámedikkiin ráđđádallamiid ja soabahemiid bakte  jus Sámediggi vuostálastta doaimma ja ovddida vuosttaldeami. Sámedikkis ii leat čielga biehttalusvuoigatvuohta go loahpalaš mearrádus sáhttá guoddaluvvon Birasgáhttendepartemeanta mearrideapmái. Muhto maiddái Birasgáhttendepartemeanta loahppameannudeapmi galgá čađahuvvot maŋŋil go leat ráđđádallan Sámedikkiin. Man vuođul Sámediggi ovddida  váidalusaset galgá Sámediggi ieš ráhkadit. Sámedikkis ii leat váldi mearridit plánanjuolggadusaid sámi kultuvrra, ealáhusdoaimma ja servodateallima luondduvuođu sihkkarastima várás. Dattege ii leat mihkkege mii  eastada departemeanta mearrideames dákkár plánanjuolggadusaid. Jus nu dahkko de lea eaktun ahte dákkár njuolggadusat dušše sáhttet mearriduvvon maŋŋil go leat ráđđádallan Sámedikkiin ja ožžon mieđáhusa Sámedikkis.
• Lága mearrádusaide eai leat váldon mielde ahte eará sámi beroštumiiguin ja báikegottiiguin galggašii ráđđádallat go leat doaimmat mat sin njuolgut sidjiide váikkuhit. Lága § 5-1 mearkkašumiin de dattetge deattuhuvvo ahte ILO 169 mielde earenoamáš ovddasvástádus dáid beroštumiid nai aktiivvalaččat geasuhit mielde plánaprosessii.
• Boazodoalu areálageavaheami oainnusindahkan ELAR (”Eanandoallu, luonu ja astoáiggeulbmilat, ja boazodoallu”) areálaulbmilis adnojuvvo dehálažžan danin vai plánaeiseválddiid diđolašvuohta boazodoalu birra buoriduvvo. Dát lea dehálaš dagus boazodoalu eatnamiid suodjaleami ektui.
• Láhka veaháš gáržžida dálá vejolašvuođa sierralobi bakte spiehkastit plánalága mearrádusain. Dát gáržžida plánekeahtes huksema mii dál dáhpáhuvvá viiddis sierralobi mieđihemiid vuođul, ja mat oktiibuot dagahit stuora ja viiddis sisabahkkemiid sámi guovlluin ja nu maiddái dagaha ahte meahci adnu rievdaduvvo.