IYIL 2019 várás lea ásahuvvon stivrenjoavku mas leat earret eará ovddasteaddjit buot 7 álgoálbmotguovlluin ja sin stáhtain. Sámediggepresideanta Aili Keskitalo lea árktalaš guovllu álgoálbmotovddasteaddji, ja lea mieljođiheaddji stivrenjoavkkus.
Giellajahki galgá čalmmustahttit ja ovddidit álgoálbmotgielaid dili. Máilmmi sullii 7000 gielas, sáhttet máŋga duháha giela jávkat ja máŋga giela leat juo jávkan.
Álgoálbmotgielat leat earenoamáš hearkkes dilis. Sullii 2680 giela leat áitojuvvon. UNESCO giellalisttu jelgii, leat sámegielat áitojuvvon dege duođalaččat áitojuvvon gielat:
- Davvisámegiella lea vissásit áitojuvvon giella
- Julev-, gieldda- ja lullisámegiella, anárašgiella ja nuortalašgiella leat garrasit áitojuvvon gielat
- Ter-, ubmi- ja bihtánsámegiella leat kritihkalaččat áitojuvvon gielat
UNESCO giellalisttu jelgii leat áhkilsámegiella ja giemasámegiella oalát jávkan.
Riikkaidgaskasaš álgoálbmotgiellajagis galget čalmmustahttit álgoálbmotgielaid 5 váldosuorggis:
- Eanet ipmárdus, seanadanbargu ja gaskariikkalaš ovttasbargu iešguđetge berošteddjiid gaskkas
- Ásahit buori dili máhttojuohkima ja gaskkusteami várás, mii vuhtiiváldá álgoálbmogiid
- Ovttaiduhttit álgoálbmotgielaid majoritehtagielain ja ovttaiduhttit álgoálbmotgielaid riikkaid politihkkii, strategiijaplánaide ja njuolggadusaide.
- Láhčit dili kapasiteahttahuksema bokte
- Lassáneapmi ja ovdáneapmi ođđa máhtolašvuođa bokte
Loga eanet riikkaidgaskasaš eamiálbmotgiela jagi birra giellajagi neahttasiiddus (eŋgelasgillii). Siiddus gávnnat eanet dieđuid giellajagi birra ja oainnát maiddái kártta gos IYIL 2019-dáhpáhusat leat merkejuvvon.