… Buot mii šealgu

Aili Keskitalo rahpansárdni seminárii "Ođasmuvakeahtes resurssaid hálddašeapmi davvin", disdaga skábmamánu 14. b. 2006.
Sihke eamiálbmogiin miehtá máilmmi ja máŋgganašuvnnalaš gávpelágádusain leat bahča vásáhusat go luondduresurssaid olggosváldimat leat mielddisbuktán ahte báikkálaš servodagat ja eamiálbmogat leat massan ollu.

Guhkes historjá muitala ahte báikkálaš servodagat ja eamiálbmogiid eallineavttut, luondduvuođus, ealáhusat ja servodat eai vuhtiiváldojuvvo plánema ja olggosváldima vuolde, ja das leat surgadis váikkuhusat.

Eamiálbmogat máŋgga sajis máilmmis leat šaddan gillat ja máksit dan ovddas go muhtumat leat huksen iežaset riggodaga sin guovllu luondduresurssaid olggosváldima vuođul - leažžá dal sáhka minerálaid, petroleuma dahje ođasmahtti resurssaid birra.

Davviguovlluid ovdánahttin buktá vejolašvuođaid, muhto dat maiddái áitet, sihke sámi servodaga ovddideami ja Arktisa eamiálbmogiid posišuvnna ektui. Lea dárbbašlaš árvvoštallat daid iešguđetlágan ovddidanvhámiid ovttas vai sáhttá sihkkarastit ahte boahttevaš ealáhusovddideami árvu davvin maiddái boahtá eamiálbmogiidda buorrin.

Mii oaidnit dás prarleallaid hástalusaide mat norgga servodagas ledje Davvimeara oljohistorjjá álggus. Sámi servodat šaddá gulahallat riikasaš ja riikkaidgaskasaš gávpelágádusaiguin geat háliidit beassat luondduresurssaide sihke nannámis ja olggobealde mearragátti. Hástalussan šaddá ásahit buriid hálddašanstivrraid mat sihkkarastet resurssaid ceavzilis ávkkástallama dan ovdáneami ektui mii lea sávahahtti sámi servodahkii.

Dáppe davvin dáidet hástalusat stuorát go Davvimearas ledje danne go sámi ja dáčča servodagat eai dušše ferte gulahallat gávpelágádusaiguin, muhto maiddái eará stáhtaiguin geain leat beroštumit ja mihttomearit mat eai leat vel čielgan.

Go guoská minerálaresurssaide de lea Sámediggeráđđi ja Ráđđehus aitto šiehttan ráđđádallamiid ođđa minerallága birra. Ja viidásit leat mii ožžon signálaid Ráđđehusas ahte minerálagávdnosiid birra ovdanbuktojuvvo davviguovllostrategiijas mii lea dál fargga. Nu ahte seminára fáddá lea hui áigeguovdil.

Ii leat golli buot mii šealgu. Eamiálbmogiin miehtá máilmmi leat dakkáraš vásáhusat. Ja minerálaásahusat dihtet dan ahte duhát ohcamis, soaitá dušše ovttas boahtit boađus. Bures boahtin seminárii.