Sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid doarjaga njuolggadusat

Dát njuolggadusat gustogohtet ođđajagimánu 1. b. 2004 rájes. Njuolggadusat bohtet skábmamánu 24. b. 1998 mannosaš njuolggadusaid sadjái.

Njuolggadusat leat juhkkon guovtti oassái. I. oasis leat Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid ođđa ”galget-gáibádusat”. II. oasis leat eará bealit.
I OASSI

1 Ruhtageavaheami ulbmilat

Váldoulbmilin lea ovddidit dássásaš dearvvasvuođa- ja sosiálafálaldagaid.

Sámediggeráđđi mearrida jahkásaččat ulbmáluššansurggiid.

2 Gáibádusat ulbmiliid juksamii

Sámediggi áigu iskat leat go doarjjaoažžut čađahan daid doaibmabijuid, maidda sii leat ožžon doarjjaruđaid. Sámediggi muitala dieđihangáibádusaid birra juolludusreivves.

3 Juolludaneavttut

Sámediggi mearrida jahkásaččat ulbmiliid, strategiija ja doaibmabijuid bušeahtastis. Bušeahttamearrádus mearrida doarjjaortnega bajimuš vuoruhemiid. Sámedikki deaŧalaš vuođđoprinsihppan galget leat máŋggabealatvuohta, dásseárvu ja ollislaš perspektiiva.

Ohccis galgá leat doaibma mii lea sámi álbmoga dahje bargiid váste geat fállet dearvvasvuođabálvalusaid sámi álbmogii. Sámediggi vuoruha daid prošeavttaid mat maiddái eaktudit oasi iežasruhtadeami. Doaimmas galggašii leat bissovaš beaktu meaddel ohcanáigodaga. Ohcci galgá čilget movt doaibmabidju viidáset galgá čuovvoluvvot iežas bušeahttarámmaid siste maŋŋá ohcanáigodaga. Prošeavttat berrejit movttiidahttit báikkálaš doaimmaide ja ahte oasseváldit váldojuvvojit mielde dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid hábmemii. Prošeavttas galgá leat sirdinárvu.

Juolludeapmi galgá dahkkojuvvot daid ulbmiliid juksama gáibádusaid ja daid jahkásaš ulbmáluššansurggiid eavttuid mielde maid Sámediggi lea mearridan ja ohcamat galget muđui devdojuvvot Gáibádusat ohcama sisdollui ja hápmái vuođul nugo gáibiduvvo II. oasis.

4 Čuovvoleapmi ja dárkkisteapmi

Doarjjaoažžu galgá sáddet raportta Sámediggái. Dán raporttas galgá oidnot ahte doaibmabidju/prošeakta lea čađahuvvon, jos plánas lea spiehkastuvvon de galgá čilget mii lea rievdan plána ektui ja manne plána ii leat čađahuvvon, čilgehus movt ruđat leat geavahuvvon (rehketdoalločilgehus) ja leago prošeakta lihkostuvvan vai ii, nu ahte prošeavttain sáhttá gávdnat buriid ja heajos vásihusaid main sáhtášii lea ávki earáide. Dat geat ožžot doarjaga badjel 100 000 ruvnno galget buktit revisora duođaštan rehketdoalu.

Go doarjjasubmi máksojuvvo máŋgga oasis, de galgá doarjjaoažžu sáddet raportta mas oidno mii dán rádjai lea dahkkojuvvon, ja dávista go prošeakta ohcamii. Spiehkasteamit galget čilgejuvvot. Dát raporttat galget leat vuođđun doarjaga máksimii doarjjavuostáiváldái. Guokte olbmo galget vuolláičállit raportta.

Sámediggi dárkkista raporttaid riska- ja mávssolašvuođárvvoštallamiid vuođul.

5 Árvvoštallan

Doarjjaruđaid deaŧaleamos boađusdárkkástus dahkkojuvvo árvvoštallamiin. Doarjjaortnegat galget árvvoštallojuvvot jeavddalaččat ja galget heivehuvvot iešguđet doarjjaortnegii. Departemeanta ja doarjjahálddašeaddji galget bearráigeahččat ahte čađahuvvojit árvvoštallamat vai oaidná leat go doarjjaortnegat beaktilat resursageavaheami, organiserema ja mearriduvvon ulbmiliid ektui, geahča Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid 6.5 kap.

Dásseárvolága 1 a § Plikt til å arbeide for likestilling (geatnegasvuohta ovddidit dásseárvvu), geatnegahttá almmolaš eiseválddiid árjjalaččat ja ulbmillaččat ovddidit dásseárvvu sohkabeliid gaskkas buot servodatsurggiin. Árvvoštallan galgá čilget lea go, dahje man muddui lea vealaheapmi ja vejolaš vealaheamit almmáiolbmuid ja nissonolbmuid gaskkas.

II OASSI

6 Almmuheamit

Ortnega galgá almmuhit nu ahte juksá ulbmiljoavkku (media, Norgga Lysningsblad, Sámedikki ruovttusiidu). Almmuhusat galget uhcimusat válddahallat doarjjaortnega ulbmila, juolludaneavttuid, makkár dieđuid ohcci ferte almmuhit ohcamis ja ohcanáigemeari.

7 Gáibádusat ohcama sisdollui ja hápmái

Doarjja doarjjaortnegis juhkko ohcama vuođul. Ohcamis galget leat čuovvovaš dieđut:

Prošeavtta ulbmil, masa bohtosat galget geavahuvvot ja movt prošeakta oažžu bissovaš beavttu meaddel ohcanáigodaga
• Ohcci namma ja čujuhus, telefon- ja fáksanummir, e-poastačujuhus ja organisašuvdnanummir (vejolaš heagganummir)
• Prošeaktaovddasvástideaddji ja mielbargiid ja sin vásihusaid ja duogáža birra čilgehus
• Ohcansubmi ja bušeahtta
• Boahtteáiggeplána áigemuttuiguin
• Gollomeroštus ja ruhtadanplána.
• Lea go ohcci ovdal ožžon prošeaktaruđaid
• Almmolaš ohccit fertejit čilget manne doaibmabidju ii sáhte ruhtaduvvot dábálaš doaibmabušeahtas. Dát guoská erenoamážit dalle go lea dárbu bidjat virgái prošeaktabargi
• Prošeavtta čuovvoleapmi boahtteáiggis doaimma iežas bušeahttarámmaid siskkobealde
• Čilgehus movt prošeakta movttiidahttá báikkálaš doibmii sámi servodagas ja movt oasseváldit váikkuhit dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid hábmema.

Ohcama ferte sáddet ovdal almmuhuvvon áigemeari.

8 Áššemeannudeapmi ja guoddalusmeannudeapmi

Doarjja addo ohcama vuođul. Sámediggi sáhttá viežžat fágalaš cealkámuša prošeavtta birra fágaolbmuin dahje ásahusain. Ohcama meannuda muhtun Sámediggeráđi lahtuin. Ohcamiid meannudeami sáhttá fápmudit Sámedikki hálddahussii.

Juolludanmearrádusat galget leat čálalaččat duođaštuvvon. Juolludus galgá duođaštuvvot juolludusreivviin, mii sáddejuvvo iešguđet vuostáiváldái. Juolludusreivves galget boahtit ovdan dat gáibádusat, mat bohtet ovdan Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid 6.3.3 čuoggás.

Guoddalusmeannudeapmái gusto guovvamánu 10. b. 1967 mannosaš hálddahusláhka. Eaŋkilmearrádusaid sáhttá guoddalit Sámediggeráđđái. Ášši manná Sámediggeráđđái loahpalaš guoddalusmeannudeapmái.

9 Máksin ja ruovttoluottamáksin

Sámediggi máksá dađistaga go lea dárbu gokčat guoskevaš goluid, dábálaččat 2-4 oasis. Stuorát supmiid ovddas ferte buktit gaskaboddosaš raportta ovdal maŋimuš oasi máksima.

Jus doarjjaoažžu ii sádde raportta nugo eaktuduvvon juolludusreivves, addá boasttu dieđuid, doarjja ii leat geavahuvvon juolludusa áigumuša mielde, dahje jus lea mákson menddo stuorra doarjja, sáhttá Sámediggi gáibidit doarjaga ruovttoluotta máksot. Jus doarjjaoažžu dakkár oktavuođain ii mávsse ruovttoluotta ruđaid, de sáhttá Sámediggi árvvoštallat rievtti bokte gáibidit dan mii lea báhcán buorrin. Doarjjaruđaid ii sáhte sirdit maŋit bušeahttajahkái. Ruđat mat eai leat geavahuvvon, galget máksojuvvot ruovttoluotta.

10 Bajimuš dárkkástus

Sámediggi galgá ásahit dohkálaš ja ávkkálaš doarjjahálddašanvuogádaga, mii sihkkarastá rivttes áššemeannudeami dan rájes go ohcan lea joavdan dassážiigo buot lea máksojuvvon. Riska- ja mávssolašvuođaárvvoštallamiid vuođul galgá Sámediggi dárkkistit ahte doarjjahálddašeapmi doaibmá kvalitatiivvalaččat nu go galgá.

Departemeantta ovddasvástádus lea geahččat bearrái ahte Sámedikkis lea doarjjahálddašanvuogádat, mii dávista ekonomiijanjuolggadusaide, ja ahte njuolggadusat čuvvojuvvojit.

Juolludannjuolggadusaid 17. § mielde sáhttá Sámediggi, departemeanta ja Riikkarevišuvdna dárkkistit geavahuvvojit go ruđat eavttuid mielde.
Almmuhan John-Marcus Kuhmunen. Vuosttaš geardde almmuhan 10.02.2005