Preassadieđáhusaid birra dieđiheapmi

-Sámi báikegottit dárbbašit gánnáhahtti bargosajiid ja danne lea deaŧalaš čuovvolit daid álggaheddjiid, geat ožžot almmolaš doarjaga Sámedikkis, dadjá sámediggeráđđi Marianne Balto.

Odne mánnodaga 13/9, dii. 13.30-16.30 lea Sámediggeráđi/dievasčoahkkinjođihangotti áššiid ovddideapmi. Dát streamejuvvo neahtas.

- Mun lean hui duhtavaš go Sámediggi ja Nussir ASA  odne leat vuolláičállán áigumuššiehtadusa ahte mii galgat gieđahallat Nussira plánaid ruvkedoaimma konsešuvdnaohcamis, dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli.

Sámediggi ja ealáhusorganisašuvnnat Sámiid duodji ja Duojáriid ealáhussearvi leat soahpan ođđa duodješiehtadusa jahkái 2011. Šiehtadusa rámma lea 9.4 miljon ru. Lassáneapmi lea 200 000 ru diimmáš šiehtadusa ektui.

Dutkandieđáhusa čuovvoleapmin mii almmuhuvvui 2009:s leat Sámediggi ja Máhttodepartemeanta dál soahpan makkár čoahkkádus sámi dutkan ja alit oahpu lávdegottis galgá leat. Várrepresideanta Laila Susanne Vars lea hui duhtavaš go bealit dál leat soahpan.

Sámediggeráđđi juolluda 225 duhát ruvnnu Johan Turi girjji "Muitalus sámiid birra" ođđa almmuheapmái. - Girji lea klassihkar. "Muitalus sámiid birra"  lea sámi girjjálašvuođa álgu ja lea ge sámi girjjálašvuođahistorjjá deaŧalaš girji, dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli.

Golbma ođđa lullisámi fáddágihppaga leat dál almmuhuvvon Aajege neahttasiidduide - Sámi giella- ja gelbbolašvuođaguovddáš Rørosis. Ođđa ráhkaduvvon oahpponeavvuid sáhttá viežžat nuvttá ja Sámediggi lea prošeavtta ruhtadan ollásit.

-Árvvusatnin, gulahallan ja ovttamielalašvuohta lea áibbas deaŧalaš gaskal ruvkefitnodagaid ja guovllu eará geavaheddjiid, dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli maŋŋá báikediđoštallama dan guovllus Kárášjogas gos Store Norske Gull lea čađahan geahččalanbohkamii 2009:s.

Sámedikki duodjeealáhusšiehtadus lea stuorrudan duodjeealáhusa gálvojođu. Dan čájeha árvvoštallan maid Norut Alta lea čađahan Sámedikki ovddas.

Sámediggeráđđi doarju sámi girkoeallima strategiijaplána. -Sámi girkoeallimis leat máŋga hástalusa. Okta dain stuorra hástalusain lea gáhttet sámi gielaid ja oččodit eanet sápmelaččaid girkolaš virggiide ja doaimmaide, dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen.

Sámediggeráđđi juolluda 50 duhát ruvnnu prošektii "Cuvket rájáid" mii galgá lágiduvvot  sámi nuoraid organisašuvnna Noereh! riikačoahkkima oktavuoađas.

Sámediggeráđđi juolluda 550 000 ru Gáldui Sámi iešmearridanprošeavtta joatkimii. Sámedikki presideanta Egil Olli dadjá ahte lea deaŧalaš  bidjat konkrehta sisdoalu dasa maid sámi iešmearrideapmi geavatlaš politihkas mearkkaša.

Sámediggeráđđi juolluda 20 000 ru doarjjan davviálbmogiid kulturgaskkustanguovddáža ásaheapmái Ruošša bealde.

Čakčamánu 1.beaivvi lea maŋemus dieđihanáigemearri sáddet evttohusáid. Gollegiella - mii davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi geigejuvvo njealját geardde čakčat 2010. Giellabálkkašupmi juhkkojuvvo ovttaskas olbmuide (maiddái joavkkuide) dehe servošiidda (omd. searvi, ovttastus, ásahus, instituhtta) mat leat earenoamážit bidjan návccaid sámegiela ovddideapmái, dehe seailluheapmái.

Álgoálbmotvuoigatvuođaid áššedovdimekanisma (Ekspertmekanismen for urfolksrettigheter - EMRIP)dollet sin goalmmát sešuvnna suoidimánu 12.-16. b. Genovas Sveitsas. Sámedikkis lea áirras norgga delegašuvnnas, mas leat mielde stáhta ja Sámedikki hálddahusbargit.

Sámediggi sávvá lihku sámi dáiddáriidda sámi dáiddaskuvlla ásahanbargguin Kárášjogas, dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars.

Sámedikki diehtojuohkináviisa álmmuhuvvo maiddái davvi vuossargga 05.07.2010 Aftenpostenis.
-Váldo ulbmil lea ahte eambbogat galget oahpásmuvvat Sámedikkiin ja min doaimmaiguin, dadjá gulahallandirektevra Jan Roger Østby.

Bargojoavku mas leat mielde Sámediggi, Máhttodepartemeanta ja Oahpahusdirektoráhta evttoha ahte nuvttá oahpponeavvoortnet  heaittihuvvošii. Dát lea okta evttohusain maid bargojoavku ovddida raporttas "Tiltak for å effektivisere utvikling og produksjon av samiske læremidler". Sámediggeráđi mielas lea buorre go raporta lea gárvvis, ja mii áigut árvvoštallat buot evttohusaid maid bargojoavku ovddida, dadjá várrepresideanta Laila Susanne Vars.

Lávvardaga geassemánu 26. b. ii leat sáhka politihkalaš givrodaga geahččaleamis muhto dalle galgá geahččaluvvot fysálaš ja silolaš givrodat. Sámedikki presideanta Egil Olli lonuha sáhkavuorrostuolu sadjái syhkkela ja áigu syhkkelastit Troanddimis ja Osloi njealját gearddi.

Sámediggeráđđi rámiida Divttasvuona sátnejođiheaddji danne go evttoha nannet sámegiela oahpahusa Divttasvuona suohkanis. Divttasvuotna lea sámegiela giellanjuolggadusaid hálddašanguovllus.

Sámediggeráđđi juolluda 300.000 ru Mearrasámi gelbbolašvuođaguovddážii Porsáŋggu gielddas, prošektii njuorjju báikkálaš kultur- ja vuotnaovddideamis.

Sámediggeráđđi juolluda 50.000 ru ivdnás prošektii "Menneskejerven" Báidáris Norlánddas. -Prošeakta lea gelddolaš ja ođas. Čájálmas lea mielde oainnusmahttimin  sámi álbmoga Báidára guovllus, dadjá Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen.

Sámediggeráđđi lea juolludan 200 duhát ruvnno ásahit Sámi Báikki (Samisk Rom) Troandimis. Sámi Báiki lea prošeakta maid Troandin suohkan lea álggahan, ovttasbarggus gávpoga sámi servodagain.-Sámediggeráđi mielas lea dehálaš ahte sámiin stuorit gávpogiin lea kultuvrralaš fálaldat ja mii leat ilus go sáhttit doarjut dán prošeavtta, lohká Ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma.

Sámediggeráđđi juolluda 400 000 ruvnno sámi mánáidteáhterii Deanus. -Deanu kulturskuvla hábme sámegielat čájálmasaid mat bures váikkuhit dasa ahte sámi giella čalmmustuvvo, ja dan sivas doarjut mii prošeavtta, lohká Sámediggeráđđi Marianne Balto.

Gulaskuddanáigemearri lea geassemánu 30. b. 2010. Sámediggi bivdá oainnuid viđa duodjeoahppoplánaevttohussii ja árvalusaid/rávvagiid gulaskuddan­gažaldagaide, maid sáhttá viežžat dákko.

Sámediggeráđi čoahkkima oktavuođas Troanddimis geassemánu 22. - 25. b. lágiduvvo rabas digaštallančoahkkin Rica Nidelven Hoteallas geassemánu 23. b. dii. 18:00. - Mii háliidit lagat oktavuođa sápmelaččaiguin lullisámi guovlluin gullan dihte sin oaiviliid, čilge presideanta Egil Olli.

Ollu boazosámit gillájit stuorra vahágiid jahkásaččat dan geažil go masset bohccuid Norlándda ruovdemáđiid alde. - Mun lean hui duhtavaš daiguin doaibmabijuiguin maid bargojoavku lea ovddidan ja doarjjun evttohusaid ollásit, cealká ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma.

Guolástus- ja riddodepartemeanta lea dál mearridan ollislaš bivdoeari ja movt gonagasreabbá­bivdu galgá regulerejuvvot jagiin 2010/2011. - Mii leat duhtavaččat danne go Sámediggi lea ožžon miehtama ollu ja mearrideaddji čuoggáide, dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli.

Sámediggeráđđi Ellinor Marita Jåma oasálasttii Norgga Boazosápmelačččaid Riikkasearvvi jahkečoahkkimis Geassesullos bearjadaga 11.beaivve. -NBR sáhttá geavahit Sámedikki buot deaŧalaš áššiid konsulteremiin, ja mun ávžžuhan NBRa geavahit Sámedikki, lohká Jåma iežas sártnis riikačoahkkimii.

Sámediggi vuolláičálii duorastaga geassemánu 10 b. šiehtadusa ČálliidLágádusain jorgalit Multi nammasaš matematihkkabuktosa mánáidceahkkái buot golmma sámegillii. Multi lea ráhkaduvvon Máhttoloktema mielde.

Dárogiella ohppiide geain lea sámegiella vuosttašgiellan - oahppoplána mielde galgá ohppiin geain lea sihke sáme- ja dárogiella vuosttaš giellan leat dušše okta eksámenbeaivi jos sii bohtet bajás dárogielas. - Dáid njuolggadusaid lea Oahpahusdirektoráhta bidjan, ja dáid njuolggadusaid galget skuvllat čuovvut, dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma.

Sámediggeráđđi áigu vuoruhit sámi álbmoga iešsorbmemiid eastadeami. Dan dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma. Rabasvuohta dán áššis lea deaŧalaš go dainna lágiin sáhttá eastadit dakkár surgadis dáhpáhusaid, dadjá Jåma.

Guovtti konsultašuvdnačoahkkima maŋŋá, miessemánu 11. b. ja 27. b., gaskal Birasgáhttendepartemeantta stáhtačálli Heidi Sørensen ja Sámedikki ráđđelahtu Marianne Balto leat jagi 2010 mearraluossabivddu ođđa láhkaásahusat gárvánan.

Sámediggeráđi lahttu Ellinor Marita Jåma oaččui gutni rahpat duodje-čájáhusa maid Sámi allaskuvla ja Saemien Sijte lágidedje geassemánu 3. b. Čájáhus Saemien Sijtes Snoasas lei studeanttaid eksamenčájáhus kurssas Duodji ja máttasámegiella/giellageavaheapmi duojis Sámi allaskuvllas.

Sámediggeráđi čilgehus duoji birra biddjojuvvo ovdan Sámedikki dievasčoahkkimis Kárášjogas 23. vahkus. Dainna čilgehusain háliida Sámediggeráđđi álggahit digaštallama dan birra ahte loktet duoji kultuvrralaš beali vai sihke kulturbealli ja ealáhusbealli šaddet ovttadássásažžan.

Sámedikki politihkalaš ođđasisorganiseren, man geažil ráđđi sirdá eret dievasčoahkkimis, mielddisbuktá maiddái heivehemiid gaskal ođđa politihkalaš vuogádaga ja hálddahusa. Dát heiveheapmi ádjána veahá ja soaitá mielddisbuktit earret eará ahte ráđđelahtuid ovddasvástádussuorggit galget árvvoštallojuvvot.

Sámedikki bajásšaddan-, fuolahus- ja oahppolávdegoddi bovde rabas gulaskuddamii boazoguohtonkonvenšuvnna áššis.

Sámedikki lávdegoddečoahkkimat álget gaskavahku miessemánu 26. b. ja loahpahuvvojit bearjadaga miessemánu 28. b.
Maŋŋebárga miessemánu 25. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda ja sámediggáráđi áššiid ovddideapmái.

Bolivia presideanta Evo Morales galleda Sámedikki dán mánu 21.beaivve. -Mii illudat galledeapmai, lohká Sámedikki presideanta Egil Olli.

- Mun ovddidan dál ilus sierra plánaveahki sámi kultuvrra luondduvuđđosa sihkkarastima várás buot plánemiin, dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen

Sámediggi ja Deanu, Unjárgga ja Mátta-Várjjaga gielddat leat ovttas ásahan vuođđudusa Deanu ja Várjjaga museasiidda. Deanu musea, Várjjaga Sámi Musea, Saviomusea ja Nuortasámi musea leat dál ožžon oktasaš doaibmaorganisašuvnna.

Sámediggeráđđi rámida Deanulávdegotti go lea čađahan vuđolaš ja bures ákkastuvvon barggu, ja deattuha ahte lávdegotti evttohus lea ovttajienalaš. - Mii  leat ilus go Deanulávdegoddi ovddida ovttajienalaš evttohusa vaikke vel lávdegottis leat leamaš váttes digaštallamat ja deaŧalaš vihkkedallamt, cealká ráđđelahttu Marianne Balto.

Sámediggeráđi evttohus 2010 reviderejuvvon bušeahtas lea gárvvis, ja das evttohuvvo lasihit juolludusaid earret eará museadoibmii, lohkan- ja čállinveahkkái boarrásiidda, ja bagadusbálvalusa sihkkarastimii duojis.

Sámediggeráđđi ovddida Sámedikki dievasčoahkkimii evttohusa sierra minerálaveahkkin minerálaid iskkademiid ja roggama oktavuođas sámi guovlluin. -Minerálaveahkki láhčá dilálašvuođa dasa ahte sihkkarastojuvvo ahte árvoháhkan báhcá báikegottiide, dadjá sámediggepresideanta Egil Olli.

Sámediggeráđi  politihkalaš jahkebealrehketdoallu lea álmmuhuvvon prassakonferanssas Sámedikkis 29.04.10. -Mii leat dál juo gávnnahan ahte mii leat bures lihkostuvvamin iežamet politihkain, lohká Sámedikki presideanta Egil Olli.

David Jonasson válljejuvvui sámi giellalávdegotti ságadoallin ja ođđa lahttut válljejuvvoje bargolávdegoddái 2010-2011 áigodahkii.

Sámediggi ja Máhttodepartemeanta leat ovttamielalaččat lávdegotti ásaheamis sámi dutkama ja alit oahpu várás. Lávdegoddi galgá buktit raporttas 31.12.11.

Sámi giellalávdegoddi ja nuoraidbláđđi Š lágidedje árat dán jagi noveallagilvvu julev- ja máttasámi nuoraide. Guhtta novealla bohte, mat buot galget almmuhuvvot Š-bláđis dán giđa ja geassit. Giellalávdegoddi ja Š-bláđđi sávvet lihku čálliide!

Sámediggeráđđi juolluda Njávdáma Nuortasámi museii 300 000 ruvnno musea čájáhusbargui. Dáinna juolludusain heliida Sámediggeráđđi addit museii oadjebas ekonomalaš rámmaid bargui vuođđočájáhusain ovdal rahpama.

Nationála vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpus galget buot studeanttat oahppat sámiid birra. Dan leat Sámediggi ja Máhttodepartemeanta soahpan. -Mii leat duđavaččat, lohká Sámediggeráđi lahttu Marianne Balto.

Sámi parlamentáralaš Ráđđi bovde sámi organisašuvnnaid ja ásahusaid deaivat ONa erenoamášdieđiheaddji, James Anaya, vai sii besset ovddidit oainnuset dasa, mo Davviriikkat čuovvolit olmmošvuoigatvuođa konvenšuvnna.

Sámediggi bivdá ovddidanministara Erik Solheima veahkehit Mapucheindiánaid Chiles maŋŋá eanadoarggástusa guovvamánus 2010. - Mii sávvat ahte Norga sáhttá veahkehit nu ahte Mapucheindiánat fas sáhttet hukset visttiideaset ja joatkit ealáhusaineaset dan guovllus gosa roassu deaividii, dadjá sámediggepresideanta Egil Olli.

Njukčamánu 23. Ja 24. b. lágiduvvui konferánsa máttasámegiela oahpahusa birra Troanddimis ja Ellinor Marita Jåma sámediggeráđis lei okta rahpanbeaivvi álggaheddjiin. - Giella lea árbi maid mii leat geatnegahttojuvvon gáhttet, lei su sáhka konferánsaoassálastiide.

Sámedikki ja Guolástusdepartemeantta ovddasteaddjit deaivvadedje vuossárgga njukčamánu 22. b. vuosttaš konsultašuvdnii Riddoguolástuslávdegotti čielggadusa birra. - Čoahkkin departemeanttain manai nugo vurdojuvvui, ja goappašagat bealit oaivvildeaba ahte proseassain ferte joatkit viidáseappot, dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli.

Sámediggi sávvá lihku Carsten Smith:ii gii oažžu dán jagi Riektesihkarvuođabálkkašumi.

Go juovlamánus 2009 mearriduvvui Skániid joatkkaskuvlla heaittiheapmi, de bohciidahtii dat nana áŋgiruššamiid. Sámediggi lea guhká bargan bisuhan dihte skuvlla ja várrepresideanta Laila Susanne Vars deaivvadii njukčamánu 11.b. Romssa ja Nordlándda fylkkasuohkaniid ovddasteddjiiguin ja Evenášši, Dielddanuori ja Skániid suohkaniid sátnejođiheddjiiguin ságastallan dihte ášši birra viidáseappot.

Cealkagiin "Boađe geahččat" ávvudit mánáidgárddit miehta Norgga mánáidgárddebeaivvi. Sámedikki várrepresidenta Laila Susanne Vars ja ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma gálledeaba mánáidgárddiid Kárášjogas maŋŋebargga 16.03.

Sámedikki álbmotčoahkkimiidda mat lágiduvvojedje Romssas ja Norlánddas ovddit vahkus, ledje boahtán ollu olbmot ja ságastallamat ledje buorit. Sámedikki presideanta Egil Olli lea hui duhtavaš dan geažil.

Siss Heidi Hansen Gádde-Iččáin doallá ovtta sáhkavuoru Sámedikki semináras meahcástanealáhusaid birra mii dollojuvvo njukčamánu 3. ja 4. beivviid Sámedikkis Kárášjogas. Su erenoamášvuohtan leat luopmánat ja honnet ja son lea rámiiduvvon buktagiiddis dihte sihke sisriikkas ja riikkaidgaskasaččat.

Kárášjohkalaš Hagbart Grønmo (61) lea nammaduvvon ođđa politihkalaš ráđđeaddin Sámediggeráđđái. Grønmo bargá dál jođiheddjiin ja čállin Bargiidbellodaga sámediggejoavkku kantuvrras Kárášjogas. 

Ráđđelahttu Marianne Balto lea bovdejuvvon doallat sáhkavuoru Davvinorgga eanadoalloráđi "Tenkeloft" nammasaš čoagganeamis maŋŋebárgga guovvamánus 22. b. Dá lea su sáhkavuorru.

Sámediggi háliida oahpásmuvvat muhtun hástalusaide mat sámi servodagas leat ovddabealde go guoská biraspolitihkkii, energiijahuksemiidda ja sámi beali goziheapmái. - Mii Sámedikkis háliidat oažžut ságastallama dáid hástalusaid birra danne go mii oaidnit ahte váilu ollislaš plána ruoná áŋgiruššamiidda. Sámedikki áirasat bovdejuvvojit ságastallat dáid hástalusaid birra boahtte dievasčoahkkimis, dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen.

Sámedikki presideanta Egil Olli ja várrepresideanta Láilá Susanne Vars galgaba odne čoahkkinastit Ođasmahttin-, hálddahus- ja girkoministariin Rigmor Aasrud, Máhttodepartemeanttain ja Gieldda- ja guovlodepartemeanttain Oslos. Čoahkkimis áigu Sámediggi earret eará evttohit ásahit sierra ortnegiid sámi giliskuvllaid seailluheami várás.

Sámediggi váldá oktavuođa johtolatministariin Magnhild Meltveit Kleppain go lea fuolastuvvan go eanet ja eanet bohccot vuddjojit togaide Nordlándageidnosis. -Dát vahágat leat noađđin boazoeaiggádiidda, sihke persovnnalaččat ja ekonomalaččat, dadjá ráđđelahtu Ellinor Marita Jåma.

Sámi pasieanttaid vuoigatvuođat oainnusmahttojuvvojit regionála dearvvašvuođa­doaimmahagain. Dain doaimmain maid Ráđđehus jahkásaččat bidjá regionála dearvvašvuođadoaimmahagaide bisuhuvvo sámi pasieanttaid vuoigatvuohta, ja dárbu oažžut láhččojuvvon bálvalusaid nu ahte daid ferte ohcalit ja oainnusmahttit. Sámedikki presideanta Egil Olli dadjá ahte dát lea hui deaŧalaš danne vai sámi pasieanttat oččošedje ollesárvosaš dearvvašvuođafálaldaga.

Ođđajagimánu 12. b. 2010 lei Haitis garraseamos eanandoarggástus čuođi jahkái. Doarggástus mihtiduvvui 7,3 Richtera skálás ja guđii riikka heahtedillái. Sámediggeráđđi lea mearridan addit 10 000 ruvnno Rukses Ruossa veahkkebargguide.