2020-mihttomearri
Máilmmi luondduresurssat addet vuođu olbmo eallimii, bibmui ja dearvvašvuhtii. ON konvenšuvnna njunuščoahkkimis biologalaš šláddjivuođa birra Jáhpanis dahke mearrádusaid 49 iešguđetlágan fáttáin. Deháleamos fáttáid gaskkas lei mearrádus ráhkadit ođđa strategalaš plána 20 oassemihttomeriin 4 strategalaš váldomihttomeari vuollái mat galget ollašuhttojuvvot ovdal 2020. 18. mihttomearis čuožžu ahte álgoálbmogiid árbediehtu galgá váldot mielde biologalaš šláddjivuođa konvenšuvnna implementerenbargui ja ahte álgoálbmogat galget beassat ollásit ja beaktilit oassálastit buot relevánta mearridandásiin.
Árbediehtu
Njunuščoahkkin joatkkihii dohkkeheami lagas sorjjasvuođa ektui mii lea gaskal álgoálbmogiid ja luonddu. Mearriduvvui lágidit ođđa bargojoavkočoahkkinráiddu gitta 2020 rádjái artihkal 8 vuođul (j), mii lea stáhtaid geatnegasvuođaid birra várjalit, seailluhit ja joatkkihit álgoálbmogiid árbedieđu.
Ođđa oassi dán barggus lea várjalit ja movttiidahttit ahte biologalaš resurssat geavahuvvojit boares vieruid mielde ja ceavzinprinsihpa vuođul. Vuosttaš dárkilis dialoga fáddá lea ekovuogádagaid hálddašeapmi, ekovuogádatbálvalusat ja guovllusuodjalus. Mearridedje maiddái ehtalaš njuolggadusaid mat galget sihkkarastit álgoálbmogiid kultuvrralaš ja fihtolaš árbbi árvvusatnima.
Beavdegirji genaresurssaid birra
Luondu ja máhttu dan birra ovddasta stuora árvvuid. Čoahkkinlanjas šattai hirbmat illu go buohkat ledje ovttaoaivilis hábmet riikkaidgaskasaš geatnegahtti čoahkkingirjji mii sihkkarastá ahte luonddu genaresurssaid geavaheami ovdamunit galget vuoiggalaččat juhkkojuvvot. Čanastat gaskal genaresurssaid olaheami ja álgoálbmogiid árbedieđu daid birra lea guovddáš oassi beavdegirjjis.
Vaikko beavdegirji addá ge stuora vejolašvuođa stáhtalaš heiveheapmái de dat nanne maiddái álgoálbmogiid vuoigatvuođaid máŋgga suorggis. Deattuhuvvo earret eará ahte álgoálbmogiin sáhttet leat eaiggáduššanvuoigatvuođat genaresurssaide sin guovllus ja ahte earát eai sáhte oažžut árbedieđuid jus dat álgoálbmot geasa dieđut gullet, ii leat ovdalgihtii miehtan dasa. Dasto galget álgoálbmogat oažžut oasi sisaboađus gálvvuid vuovdimis mat leat ráhkaduvvon genaávdnasiiguin šattuin dahje eará organismmain, jus álgoálbmogiid árbediehtu geavahuvvui genaresurssa ávkkástallamis.
Mátki viidásit
-Sámediggeráđđi illuda go beassá ain aktiivvalaččat oassálastit konvenšuvnna viidásit bargui biologalaš šláddjivuođa birra. Mii áigut buktit modeallaid mot biologalaš resurssat leat geavahuvvon boares vieruid mielde sámi guovllus. Das gávdnojit olu gelddolaš ovdamearkkaid sihke boazodoalus, giđđaloddemis ja luossabivddus mearas ja jogain. Mii illudit maiddái genaresursakapihttala implementeremii ja čađaheapmái luondduvalljodatlágas go guoská ođđa riikkaidgaskasaš ovdáneapmái. Boahtte dárkilis dialogas bargojoavkočoahkkimis artihkal 8 (j) vuođul, áigut mii čujuhit iežamet vásáhusaide álbmotmehciid ásaheami ja hálddašeami ektui sámi guovlluin. Mii leat bovden konvenšuvdnačállingotti álgoálbmotráđđeaddi plánejuvvon rádjerasttideaddji seminárii sámi árbedieđu birra, mii plánejuvvo lágiduvvot Guovdageainnus njukčamánu 2011, muitala ráđđelahttu Vibeke Larsen.
Eanet dieđut:
http://www.cbd.int/cop10/insession/
Dahje váldde oktavuođa seniorráđđeaddiin Jon Petter Gintal tel: 77 61 28 70 el. 99 77 48 48
e-poasta: jon.petter.gintal@samediggi.no