Sámedikki presideantta Aili Keskitalo sárdin stáhtaministara Erna Solberg galledeami oktavuođas Sámedikkis, geassemánu 3. b. 2015.
Mii čalmmustahttit dán jagi dan go mis leat 10 jagi leamaš šiehtaduvvon prosedyrat Sámedikki ja ráđđehusa gaskasaš gulahallamii. Šiehtadus vuolláičállojuvvui 2005:s, maŋŋá mohkkás ja muhtumassii riidovuloš proseassa mii vuolggahii Finnmárkolága.
Konsultašuvdnašiehtadusa vuolláičállin gáibidii hui ollu politihkalaš viissisvuođa ja jođiheami, dakkár áiggis goas ledje ollu mohkkás politihkalaš gažaldagat álgoálbmotrievtti ja nationálastáhtaid geatnegasvuođaid birra. Dál mii sáhttit giitit dalá gielda- ja regionálaministara Erna Solberg ja sámediggepresideantta Sven-Roald Nystø dan duostilvuođa ja dan boahtteáiggediđolaš optimismma geažil maid dát šiehtadus dattetge mearkkašii.
1970-logu rájes 2000-logu rádjai lei sápmelaččaid, álgoálbmogin, ja Norgga eiseválddiid gaskavuohta hui váttis ollu soahpameahttunvuođaid ja stuorra politihkalaš hástalusaid geažil. Sámedikki ásaheapmi 1989:s čájehii dattetge geainnu boahtteáigái: gulahallama ja goabbatbeallásaš geatnegasvuođaid bokte. Konsultašuvdnašiehtadusa geađgejuolgin leat stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođat sápmelaččaid ektui.
Álgoálbmogin lea sápmelaččain vuoigatvuohta konsulterejuvvot ja buoremus livččii jus sii beasašedje ovddalgihtii dieđiheami vuođul mieđihit lágaide ja doaibmabijuide mat gusket sápmelaččaide. Danne lea ge Norga geatnegahttojuvvon láhčit dakkár gulahallamii ja bargovuohkái mii dahká dakkár sámi iešmearrideami vejolažžan, álbmotrievtti rámmaid siskkobealde.
Konsultašuvnnaid ulbmil lea vuosttažettiin dat ahte juksat ovttamielalašvuođa dain áššiin main lea vejolaš, dahje aŋkke identifiseret dehálaš hástalusaid dain áššiin main ii leat vejolaš juksat ovttamielalašvuođa. Dat ahte mii konsulteret, váiduda iešalddis soahpameahttunvuođaid ja dovddaha goabbatbeallásaš luohttámuša - maiddái dain áššiin main eat lihkostuva juksat ovttamielalašvuođa.
Dannego mis leat ollu sierramielalašvuođat. Muhtumin dannego eai čađahuvvo konsultašuvnnat dalle go dat berrešedje čađahuvvot, muhtumin áššiid sisdoalu geažil. Mis leat goappatlágan oainnut áššiide, ja dávjá bohciidit mohkkás dilálašvuođat go galgá čoavdit áššiid mat gusket báikkálaš ja našuvnnalaš politihkkii, álgoálbmogiid ja stáhta gaskavuhtii ja majoritehta ja minoritehta gaskavuhtii.
Sápmelaččat leat álo unnitlogus, ja aiddo fal danne lea Sámediggi ja konsultašuvdnašiehtadus nu dehálaš oažžun dihtii dássedeattu gaskal unnitlogu vuhtiiváldima ja dan beroštusaid. Demokráhtalaš servodaga, man mihtilmasvuohtan lea gierdavašvuohta, sáhttá vuosttažettiin defineret luohttámušvuđot searvevuohtan mii hálddaša sierramielalašvuođa ja vuostálasti beroštusaid ja máilmmigovaid. Mii eat galgga ballat sierramielalašvuođain, muhto mii fertet dárkilit áimmahuššat dan luohttámuša mii lea vuođđun dan jáhkkui ahte iešguđetlágan oainnut sáhttet lahkonit sohppojuvvon čovdosiin. Konsultašuvdnaprinsihppa lea vuođđun álgoálbmogiid ja stáhta gaskasaš luohttámuššii.
Norgga Stáhtas ja Sámedikkis galgá ain leat nana riikkaidgaskasaš áŋgiruššan nannemis máilmmi álgoálbmogiid buorredilálašvuođa ja vuoigatvuođaid. Mii leat – konsultašuvdnašiehtadusa bokte – oaidnán ahte min riikkaidgaskasaš barggus leat geavatlaš ja konkrehta váikkuhusat maiddái sápmelaččaid ja dážaid gaskasaš ovttasbargui.
Danne háliidan loahpas giitit stáhtaministara Erna Solberg go son persovnnalaččat lea áŋgiruššan 2005 mannosaš konsultašuvdnašiehtadusa ásahemiin, ja dan ovddas maid Norga lea váikkuhan riikkaidgaskasaš bargui álgoálbmotvuoigatvuođaiguin. Boahtte 10 jagi konsultašuvnnaiguin eai várra šatta uhcit gáibideaddjin go vuosttaš 10 jagi ledje. Muhto dannego dat lea leamaš gáibideaddjin, de lea goappašiid beliid áŋgiruššan leamaš dan veara.