| Sįmedikki dievasčoahkkin celkkii ALKU-fidnu birra |
|
|
|
Sámedikki dievasčoahkkin lea čoahkkimisttis 10.3.2009 cealkán guovlohálddahusa ođasmahttinfidnu birra (ALKU-fidnu). Sámedikki dievasčoahkkima mielde guovlohálddahusa ovddidanfidnu ii váldde ollege vuhtii sámiide vuođđolágas ja sámediggelágas dorvvastuvvon ie˛aset giela ja kultuvrra guoski iešráđđema. ALKU-fidnus berre dahkat vuđolaš árvvoštallama sámiid iešráđđema dilis ja gaskavuođas ođastussii. ALKU-fidnus berre dahkat evttohusaid sámiid iešráđđema ovddideamis ja čielgasit sámiid iešráđđema ollái gullevaš bargguid sirdimis sámediggái ráđđehusprográmma ja vuođđolága mielde.
Vuođđolága ja sámediggelága válmmaštallamis ja ásahuvvon lágaid almmolašvuođustusain vulgojuvvui das, ahte sámiid giela ja kultuvrra guoski iešráđđen manná ovddos iige maŋos. Vuođđolága njuolggadusaid laktin sámiid iešráđđenorgána, Sámedikki, vuođđudeapmái mearkkašedje álggu ja politihkalaš-hálddahuslaš rámaid ráhkadeami sámiid iešráđđema sisdoalu ovddideapmái boahttevuođas. Guovlohálddahusa ođasmahttin, mii dál lea jođus, rabadettiin máŋggaid stáhta hálddahusbargguid guoski njuolggadusaid ja sirddedettiin bargguid virgeoapmahaččas nubbái addá vejolašvuođa sámiid iešráđđema dorvvasteapmái ja viidásabbot ovddideapmái jagiid 1993-1995 láhkaválmmaštallamis gávnnahuvvon prinsihpaid ja ulbmiliid mielde.
Guovlohálddahusa ođasmahttinfidnus lea goittotge válmmaštallon sámegiela, sámeoahpahusa ja sámegielat sosiála- ja dearvvasvuođabálvalusaid stáhtadoarjagiid guoskevaš hálddahuslaš nuppástusat, mat bohtet ollašuvadettiin dovdomassii jogo hedjonahttit jo áigáio˛˛ojuvvon sámiid iešráđđema dahje eastit sámiid iešráđđema ovddideami. Sámiid sajádat ja vuoigatvuođat ie˛aset giela ja kultuvrra guoski iešráđđemii bohtet hedjonit ja sámiid ie˛aset iešráđđema ovddideapmi bisánit, joba mannat maŋos jos ALKU-fidnu ollašuvvá.
Sámiid iešráđđema hedjonahttet ja dan ovddideami estet golbma ođastussii gullevaš evttohusa:
- sámegielat ja sámegiela oahpahussii dárkkuhuvvon stáhtadoarjagiid sirdin oahpa-husministeriijas guovlohálddahusvirgebáikái (iige sámiid ie˛aset iešráđđema bargun) (gielddaid stáhtaruhtaortnega ođasmahttimis), - sámi giellalágas dárkkuhuvvon stáhtadoarjagiid mieđiheami sirdin vuoigatvuohtami-nisteriijas guovlohálddahusvirgebáikái (iige sámiid ie˛aset iešráđđema bargun) ja - sámegielat sosiála- ja dearvvasvuohtabálvalusaid dorvvasteapmái dárkkuhuvvon stáhtadoar-jaga sirdin eret sámiid iešráđđemis juohkinláhkai njuolgga gielddaide. Máinnašuvvon hálddahusbarggut gullet čielgasit sámiid ie˛aset giela ja kultuvrra guoskevaš iešráđđema ollái ja daid galgá jogo sirdit riikkadási virgeoapmahaččas njuolgga sámiid iešráđđenorgánai, Sámediggái, dahje seailluhit (sosiála- ja dearvvasvuohtabálvalusaid stáhtadoarjja) Sámedikki bargun. Sámediggi ii dohkket sámiide vuođđolágas dorvvastuvvon iešráđđema hedjonahttima ja dan ovdáneami bisánahttima. Sámedikki guovddáš evttohusat:
1. ALKU-fidnu láhkaásaheamis ja fidnu buktin nuppástusain hálddahussii ja stáhtadoarjjaortnegii galgá lágidit sámediggelága § 9:s dárkkuhuvvon ráđđádallamiid, čielggadit fidnuid váikkuhusaid sámegillii ja sámiid vuođđolágalaš kulturiešráđđemii.
2. Sámi giellalága 1086/2003 galgá čuovvut ALKU-fidnu válmmaštallamis ja fidnu ollašuvvamis.
3. Sámediggái galgá sirdit sámiid ruovttuguovllu eanangoddeprográmma ráhkadeami ja maiddái skuvlema, luondduriggodagaid, birrasa ja johtolaga ráhkkanan- ja plánenbargguid.
4. Guovlohálddahusvirgeoapmahaččat galget ráđđádallat ja ráhkadit ovttasbarg-gus sámiid ruovttuguovllu ja sámekultuvrra guoski strategiijaáššebáhpáriid.
5. Sámeoahpahusa oahpaheaddjiid bálkáheapmái dárkkuhuvvon stáhtadoarjagiid (L1998/635; nuppástus 1998/1186, 43§ 2mom) hálddahus galgá sirdit Sámedikki bargun. Stáhtadoarjagiid ollái galgá sirdit heailla sámeoahpahusa fuolakeahttá das gos oahpahusa lágideaddji skuvlla lea.
6. Sámi giellalága § 31:s dárkkuhuvvon ruhtadanbarggut sirdojit Sámedikki hálddašeapmái.
7. Guovlohálddahusvirgebáikkiide ollašuhtto sámegielat bálvalanossodat sámiid ruovttuguvlui.
8. Sámediggi evttoha, ahte sámegielat sosiála- ja dearvvasvuohtabálvalusaid ruhtadan-, gohcin- ja stáhtadoarjjabarggut sirdojit Sámediggái Sámedikki evttohusa mielde.
9. ALKU-fidnu galgá gieđahallat vuođđoláhkaváljagottis.
10. ALKU-fidnus vuhtiiváldo ráđđehusprográmma ulbmil sámiid kulturiešráđđema dorvvasteamis ja ILO 169-soahpamuša ratifieremis ja maiddái davviriikkalaš sámesoahpamuša ratifieremis.
Lassedieđut: ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi tel: +358505242109 Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. |
|
| Viimeksi päivitetty ( 12.03.2009 ) |