Stuorámus oassi sámedikki dán válgabaji guovddáš ulbmiliin girjejuvvojedje ráđđehusprográmmai. ” Lean duođaid duhtavaš ráđđehusprográmma guovddáš linnjemiidda. Ráđđehusprográmmas dorjojuvvo nu sámegiella, árbevirolaš diehtu, gielaealáskahttinprográmma ja ovddiduvvo sámi kulturiešstivrejupmi”, muitala sámedikki ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi, gii maiddái oassálasttii sámedikki ovddasteaddjin ráđđehusšiehtadallamiidda.

 

Ráđđehusprgrámmas biddjo ulbmilin ILO 169-soahpamuša ratifiseren. Vaikke ILO 169-soahpamuša ratifiseren leamašan Suoma ulbmilin guhká, goassige ovdal áššis ii leat girjejuvvon ráđđehusprográmmas. ” Ráđđehusprográmma ulbmil doarju davviriikkalaš sámi soahpamuša joatkkaráđđádallamiid” oaivvilda ságajođiheaddji Näkkäläjärvi. Sámedikki bargan evttohusat eanageavahusa stivrenvuogi ođasmahttima várás girjejuvvojedje maiddái ráđđehusprográmmai. Ráđđehus čatnasa ovddidit eanageavahusa stivrejeaddji láhkaásaheami čielggasmahttimiin ja oassálastimiin álgoálbmogiid guoski riikkaidgaskasaš ovttasbargui álgoálbmogiid duođalaš suodjaleami nannema várás. ” Linnjen doarju maiddái biodiversiteahttasoahpamuša artihkal 8(j) olláhuhttima. Artihkal 8(j)-bargojoavkku loahpparaporttas evttohuvvo eanageavahusa stivrejeaddji láhkaásaheami ovddideapmi” čilge Näkkäläjärvi.  

 

Ráđđehusprográmmas čatnasuvvo nannet boazodoalu ovddideapmi ja dahkko soddjileabbon boazodoalu vaháhiid gokčan. Guollebivddu oasil ráđđehusprográmmas čatnasuvvo olláhuhttit dárbbašlaš doaibmabijut goargŋu guliid suodjaleami várás.  

 

Sámedikki álgagis Suomas válmmaštallo bárrásiin evttohus sámegielaid ealáskahttinprográmman. Evttohus prográmman válmmaštuvvá dán jagi loahpas. Ráđđehusprográmmas čatnasuvvo olláhuhttit sámegielaid ealáskahttinprográmma, dan resurseren ja bissovaš doaibmamálle ráhkadeapmi sámegielaid ealáskahttimii. Sámi gielalaš vuoigatvuođat linnjejuvvojit ráđđehusprográmmas viidáseabbotge. Ráđđehus čatnasa dorvvastit sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusaid sámegillii ja ráhkadit álbmotlaš giellastrategiija. Strategiijas ja ovddideamis giddejuvvo earenoamáš fuomášupmi sáme-, romána- ja seavagiela sajádahkii. 

 

Ráđđehusprográmmas čatnasuvvo dasa, ahte ođasmahtto álbmotlaš biodiversiteahttastrategiija, suvdilis ovdáneami prográmma ja olláhuhtto áitatvuloš luondotiippaid doaibmaplána. Biodiversiteahttastrategiija olláhuhttimis čatnasuvvo dorvvastuvvot sámi kultuvrralaš vuohki ja árbevierru geavahit luonddu. ”Sámekultuvrra dárbbut dorjojuvvojit dáid linnjemiin oppalaččat. Álbmotlaš suvdilis ovdáneami strategiija oassin lea iežas sámi suvdilis ovdáneami strategiija. Álbmotlaš artihkal 8(j)-bargojoavku lea bargan viiddes evttohusa ođđa biodiversiteahttastrategiija sámekultuvrra guoski doaibmabidjun. Áitatvuloš luondotiippaid doaibmaplánas lea čatnasuvvon čielggaduvvot vejolašvuođat ođasmahttit boazodoallolága, dan olláhuhttima ja maiddái boazodoalu doarjjahámiid nu, ahte dain sáhtášii buoridit áitatvuloš ja čalmmisadnon luondotiippaid dili ja olláhuhttit seamma háve biodiversiteahttasoahpamuša álgoálbmogiid guoski geatnegasvuođaid (artihkalat 8j ja 10c). Linnjemat leat sámekultuvrra ja sámeboazodoalu dáfus oalle buorit. Sámediggi lea bargan ja áŋgiruššá ainge dáid strategiijaid ja prográmmaid válmmaštallama ja olláhuhttima várás” Näkkäläjärvi muitala.  

 

Ráđđehusprográmmas leat vuhtiiváldon sámedikki dahkan evttohusat sámi kulturiešstivrejumi ovddideami ja dan resurserema várás. Ráđđehusprográmmas čatnasuvvo ovddiduvvot sámi kulturiešstivrejupmi ja dan doaibmaneavttut. ” Dát lea duođaige dehalaš linnjágeassin. Ráđđehusprgrámma boahtá buktit lasi vejolašvuođaid sámediggái ja girjemiid olláhuhttin gáibida sámedikkis duođalaš návccaid bidjama dasa” Näkkäläjärvi oaidná.  

 

Sámeáššit bohtet leat ovdan ráđđehusprográmma olláhuhttimis viidáseabbotge. Ráđđehus ráhkada válgabaji áigge olmmošriektepolitihkalaš doaibmanprográmma. Olmmošriektepolitihkalaš doaibmanprográmmas bohtet gieđahallot maiddái sámi vuoigatvuođat. Ráđđehusprográmmas lea linjejuvvon maiddái Meahciráđđehusa sajádat. Meahciráđđehus boahtá seailluhuvvot ollislašvuohtan. ” Ráđđehusprográmmas čatnasuvvo maiddái dasa, ahte fuolahuvvo vuolitdási geaidnofierpmi ortnegis dálonguovloealáhusaid ja vuovdedoalu doaibmaneavttuid sihkkarasti vugiin. Linnjen lea dehalaš ja doarju earenoamážit Njellima luotta vuođđodivvuma, go luodda lea dehalaš nuortalaččaid ealáhusaide” dadjá Näkkäläjärvi.  

 

Klemetti Näkkäläjärven muistio hallitusohjelman valmistelua varten 

Lassidieđut: ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi