Álbmogiidgaskasaš artihkal 8(j)-bargojoavku (Open-Ended Ad-Hoc Working Group on Article 8(j) and related provisions) válmmaštallá biodiversitehtašiehtadusa čuovvovaš oassebeallečoahkkima, mii dollojuvvo jagi 2012 Indias ja bargá evttohusaid oassebeallečoahkkima artihkkala 8(j):a mearrádussan. Šiehtadusa artihkal 8(j) suodjala eamiálbmogiid árbevirolaš dieđu, mii gullá luonddu máŋggahápmásašvuhtii. Suoma sámedikki ovddasteaddjit válde oasi čoahkkimii Suoma stáhta delegašuvnnas. ”Eurohpa Uniovnna oktasaš oaidnu sohppojuvvo oktasaš koordináhtačoahkkimiin. Lean hui duđavaš dasa, ahte Suoma sámedikkis lea duođalaš váikkuhanvejolašvuohta EU:a evttohusaide ja EU maid doalvvui evttohusaideamet ovddos” Nilla Tapiola muitalii.

Čoahkkimii oassálaste sápmelaččat maid Norggas ja Ruoŧas. Suoma sámedikki ovddasteaddjit leat ságastallan Norgga ja Ruoŧa sámedikki ovddasteaddjiiguin sámiide dehalaš áššiid ovddideamis čoahkkinmearrádusaide. ”Lea dehalaš, ahte álbmogiidgaskasaš čoahkkimiin iešguđetge riikka sámiide gávdno áigi oktasašdeaivvademiide ja –guorahallamiidda. Sámiid álbmotválljen orgánaid dáfus lea dehalaš leat fárus mearrádusdahkama váibmosis, muđui mii manahat váikkuhanvejolašvuođa”, Näkkäläjärvi ja Tapiola deattuheaba.

Suoma delegašuvdna artihkal 8(j)-bargojoavkku čoahkkimis: Klemetti Näkkäläjärvi, birasráđđeolmmoš Aulikki Alanen ja Nilla Tapiola

Čoahkkimis ovddiduvvui ođđa artihkkala 8(j) čađaheapmi máŋggajahkásaš bargoprográmman. Máŋggajahkásaš bargoprográmma stivre biodiversitehtašiehtadusa čállingotti ja šiehtadusoassebeliid doaimma. Čoahkkimis válmmaštallojuvvui strategiija biodiversitehtašiehtadusa artihkkala 10(c) ovttastahttima várás artihkal 8(j)-bargojoavkku bargui. Artihkal 10(c) suodjala dábálaš luonddugeavaheami, mii bargo kultuvrralaš vieruid mielde bistevaš láhkai. Čoahkkin evttoha, ahte artihkkala 10(c) čađaheami várás čállojuvvojit rávvagat ja ahte álbmotlaš biodiversitehtastrategiijat dáhkidit suvdilis dábálaš luonddugeavaheami. Buot doaimmaid artihkkala 8(j) čađaheami várás galgá válmmaštallat ja ollašuhttit ovttasbarggus eamiálbmogiiguin. ” Dábálaš luonddugeavaheami suodjaleapmi lea dehalaš maid árbevirolaš dieđu suodjaleami dihte. Suomas artihkkala 10(c) suodjalan luonddugeavaheapmi lea sámiid árbevirolaš ealáhusaid suvdilis luonddugeavaheapmi. Suomas artihkkala 10(c) čađaheapmi lea báhcán fuomášumi haga ja mii boahtit evttohit, ahte Suoma biodiversitehtastrategiijas, mii ođasmahttojuvvo, gieđahallojuvvo sámiid suvdilis luonddugeavaheami dáhkideapmi”, Näkkäläjärvi muitala.

Bargojoavku gieđahalai maid ođđa árbevirolaš dieđu dili mihtideaddji indikáhtoriid sisdoalu ja ávžžuhii stáhtaid váldit indikáhtoriid jođánit atnui. Indikáhtorat leat dohkkehuvvon biodiversitehtašiehtadusa oassebeallečoahkkimis (CO10) diibmá. Goalmmát, COP9- čoahkkimis dohkkehuvvon indikáhtor gielalaš máŋggabealatvuođas lea juo anus. Indikáhtorat gieđahallet eamiálbmogiid árbevirolaš orrun- ja návddašanguovlluid eanageavaheami ja hálddašeami dili sihke árbevirolaš ealáhusaid saji. ” Ođđa indikáhtorat leat dehalaččat, vai mii sáhttit čielggadit árbevirolaš dieđu ja dábálaš luonddugeavaheami dili.. Sámiid luonddu máŋggabealatvuhtii laktáseaddji árbevirolaš diehtu lea čatnagasas sámegillii ja árbevirolaš ealáhusaide. Suomas ii leat goit áiggi dási diehtu sámiid árbevirolaš ealáhusaid sajádagas dahje oppa ealáhusaiguin bargiid mearisge. Suoma sámediggi lea ohcan ruhtadeami sámeealáhusaid dili čielggadeami várás Suomas. Čielggadus lea hohpolaš, vai Suopma sáhttá váldit atnui indikáhtoriid ja čađahit álbmogiidgaskasaš geatnegasvuođaidis. Sávan, ahte stáhta juolluda jođánit ruhtadeami čielggadusa ráhkadeami várás” Nilla Tapiola ávžžuha.

Suomas artihkkala 8(j):a čađaheami válmmaštallan áššedovdibargojoavku lea guođđán iežas raportta birasministeriijai 7.6.2011. ” Montreal čoahkkimis bođii čielggasin, ahte Suopma lea bálggesčuolli artihkal 8(j) oppalaš čađaheami válmmastallamis. Katainen stáhtaráđđehusa ráđđehusprográmma lea čatnašuvvan suodjalit árbevirolaš dieđu. Akwé:Kona rávvagiid leat heivehallan dušše Suomas bárrásiin johttáhuvvon Bátneduottara meahcceguovllu dikšun- ja geavahanplána ráhkadeamis. Áššedovdibargojoavkku doaibmabidjoevttohusaid Suoma stáhtii galgá aŋkke ollašuhttit ja doaibmabidju galgá álgit beaktilit Suoma stáhta ja sámedikki ovttasbargun. ”, gáibida ságajođiheaddji Näkkäläjärvi, guhte lea doaibman maid álbmotlaš 8(j)- áššedovdibargojoavkku ságajođiheaddjin.  

Lassidieđut: Sámedikki ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi

Lassidieđut čoahkkimis ja dan mearrádusain (eŋgelasgillii):

http://www.cbd.int/doc/?meeting=WG8J-07,

http://www.cbd.int/convention/wg8j.shtml

Suoma artihkal 8(j)-siiddut: www.ymparisto.fi/lumonet/8j

Sámedikki álgga sámeealáhusaid dili čilgejeaddji čielggadusa ráhkadeamis (suomagillii)