Zoja Nosova – nuortalašgiela bálggesčuolli

Zoja Nosova lea nuortalašgiela bálggesčuolli. Son ássá Ruošša bealde Badje-Doalláma gilis, stuorra Murmánskka gávpoga ja Suoma nuortarájá nuortalaš ássanguovlluid gaskkas. Zoja lea riegádan Guoládatnjárgga davvegáttis, Muotkevuona gilis, boazosápmelaš bearrašii. Su mánnávuođa guovllus lei dábálaš hállat nuortalašgiela, mii lea maid Zoja eatnigiella. Zoja mánnávuođa ruoktogilli lea dán áigge giddejuvvon guovlu, mii gullá Ruošša soahtevehkii.

Nuortalašgiela geavaheapmi lea máilmmisođiid ja nuortalaš servoša vásihan galgamušaid geažil geahppánan. Nuortalaččat ellet dán áigge golmma stáhta riikkavuložin. Nuortalašgiela sajádat ja geavaheapmi lea nannosamos Suoma bealde, gos nuortalašgiella oahpahuvvo skuvllas giela oahppoávnnasin ja geavahuvvo muhtun veardde maid skuvlla oahpahusgiellan. Norgga bealde ássi nuortalaččat eai šat hála gielaset iige nuortalašgiella oahpahuvvo skuvllain. Ruošša bealdege nuortalašgiella ii gula skuvlla oahpahan gielaide, muhto gávdnojit datte vel olbmot, geat hállet ja figget ovddidit giela.  

Golmma riikkas ássi nuortalaččat čoahkkanedje geassemánus 2012 nuortalašgiela ja kultuvrra ealáskahttima sihke sajádaga gieđahallan konferensii Anára Sajosii, gos deaivvaimet nuortalašgiela čeahpi ja ovddideaddji Zoja Nosova.

Zoja álggahii nuortalašgiela oahpahusa ruoktogilistis Badje-Doallámis jagis 1999. Jagit 1999-2000 ja 2003-2004 ledje Zoja mielde nuortalašgiela oahpahusa álgojagit Guoládatnjárggas. – Oahpahus lágiduvvui priváhta sajiin oktii vahkus, muhtumin dávjjibutge. Oahpahus addojuvvui golmma čoahkkebáikkis, Murmashis, Badje-Doallámis ja Doallámis ja geavaheimmet oahpahusas árgaeallima temáid, muitala Zoja.

 Govva nuortalašgiela ja -kultuvrra konfereanssas Anáris geassit 2012.

- Bargen oahpaheaddjin gurssain, muhto dat ii lean nu oktageardánis bargu, dasgo nuortalašgillii ii gávdnon Ruoššas girjegiella. Prentejuvvon oahppamateriálat eai lean ollege. Háhken oahppamateriálaid Suoma bealde, gos dat ledje muhtun veardde oažžumis, muitala Zoja.

- Čeavetjávrelaš Jouni Moshnikoff lei okta min oktasašbargoguimmiin Suoma bealde. Son buvttii midjiide oahppamateriálaid ja mii leat maid galledan ollu Čeavetjávrris. Oahpahalaimet sámegielat lávlagiid, muitaleimmet nuortalaš máidnasiid ja maŋimuš jagiin mii leat duddjon maid ollu nuortalaš dujiid, muitala Zoja.

Zoja Nosova muitala ovdamearkkaid geavatlaš giellaoktasašbarggus. - Jouni finai min guossin ja fuomášeimmet ahte mii hállat nuortalašgiela vehá earáláhkai. Jouni geavahii sámegielat sániid, maidda suomagiella lei váikkuhan. Muitalin sutnje, mat sánit ledje originála nuortalašgielat sánit ja dan láhkai barggaimet iežamet giellagáhttema.

- Jagiin 2007-2008 oahpaheaddjin doaimmai Irina Rudolfovna Tytsjyk ja oahppodiimmut dollojuvvojedje Murmashis ja Doallámis. Duoid jagiin oahpahus addojuvvui Norgga sámedikki giellakomitea doarjagiin ja oahppit čađahedje dutkosa gurssa loahpas, muitala Zoja.

- Sirdásin ođđasit oahpaheaddjin jagiide 2009-2011 ja gursalaččat ledje eanaš seammát, geat ledje mielde juo gurssaid álggus.

Máinnasgirji nuortalašgillii

Zoja Nosova lea doaibman nuortalašgiela ovddasteaddjin maid buot njealje riikkas hállojuvvon sámegielaid ovddasteaddji sámegiela lávdegottis. Lávdegoddi doaibmá Davviriikkaid sámedikkiid oktasašbargoorgána, Sámi parlamentáralaš ráđi vuollásažžan.

- Evttohin lávdegoddái boares nuortalaš, ruoššagillii almmustahtton máidnasiid jorgaleami nuortalašgillii ja bivden sis veahki daid almmustahttimii. Máidnasat ledje álggoálggus čoggojuvvon juo jagis 1977 ja almmustahtton ruoššagielat girjin jagis 1990.

Zoja dadjá ahte nuortalaččat leat álo muitalan máidnasiid ja máidnasat sisttisdollet ollu nuortalaš historjjá ja árbedieđu. 

- Lávdegotti nuortalašgiela juogus álggahiige jorgalanfidnu ja ruhtadii maid máinnasgirjji olggosaddima, muitala Zoja. Girjji doaimmahii ja olggosattii loahpas Suoma sámedikki skuvlen- ja oahppamateriáladoaimmahat. "Kå´llmuõrâž"-nammasaš boares nuortalaš máidnasiid sisttisdoalli girji almmustuvai nuortalaš preanttusin jagi 2012 álggus.

Zoja Nosova logai girjji muitalusaid nuortalašgillii báddái, mas bargojoavku Katri Fofonoff, Eino Koponen, Jouni Moshnikoff, Tiina Sanila-Aikio ja Seija Sivertsen fuolahedje muitalusaid nuortalašgiela dálá čállinvuohkái. Zoja muitala maid ahte divodii teavstta álo, go fuomášii feaillaid. – Ovdamearkka dihte muoraid namahusat ledje jorgaluvvon boastut ruoššagillii, muitala Zoja.

Govain ruoššagielat álgogirji ja dál olggosaddon nuortalašgielat girji. Girji lea oažžumis sámedikki skuvlen- ja oahppamateriáladoaimmahagas, sámekulturguovddáš Sajosis Anáris. Girjji ođđa govaid lea dahkan Merja Aletta Ranttila. Lassediehtu dás.