Dovdamušat ON:a bissovaš foruma maŋimus vahku čoakkámiin

Áigi lea gollan jođánit dáppe New Yorkas ja ihttin lea máhccan Supmii. Bissovaš foruma čoakkámat ja daid ng. side-eventtat dehege oalgedáhpáhusat leat leamaš miellagiddevaččat ja ávkkálaččat. Lean ožžon oktavuođaid sierra álgoálbmogiid ovddasteddjiiguin. Mannan vahku duorastaga dollen guokte válmmaštallon sáhkavuoru Suoma sáttagotti ovddas. Vuosttaš sáhkavuorru gieđahalai dálkkádatnuppástusa ja álgoálbmogiid ja nubbi giela. Ságat gávdnojit ollislažžan sámedikki ruovttusiidduin liŋkka dokumenttipankki (dokumeantabáŋku) --> puheet (ságat) bakte. Maiddái sámedikki láhkaolbmo ja I várreságadoalli válmmaštallon sáhkavuorut bissovaš foruma olis boahtiba seamma siidduide. Ovttastuvvan Našuvnnaid preassadieđáhusas leat čohkkejuvvon guovddášáššit, maid bukten sáhkavuorustan ovdan. Preassadieđáhus gávdno dán liŋkkas: http://www.un.org/News/briefings/docs/2008/hr4948.doc.htm.

Sáhkavuorustan mii gieđahalai dálkkádatrievdama bukten ovdan, ahte álgoálbmogiidda galgá addojuvvot buoret váikkuhanváldi ja vejolašvuohta oassálastit dálkkádatnuppástusa dustemii. Máŋggat riikkaidgaskasaš soahpamušat ja ee. ON:a álgoálbmotjulggáštus addet buriid vejolašvuođaid dáhkidit álgoálbmogiid váikkuhanvejolašvuođaid dálkkádatrievdama caggamis. Sáhkavuorustan, mii gieđahalai álgoálbmotgielaid, bukten ovdan giela ja kultuvrra gaskavuođa ja giela mearkkašumi álgoálbmotkultuvrra seailumii ja gárgáneapmái. Deattuhin ságastan maiddái dan, ahte álgoálbmotgielaid ii sáhte geahčadit dušše veahádatgiellan, muhto álgoálbmotgiellan. Válden ovdan Suoma sámegielaid dili ja earenoamáš fuollan bajidin oidnosii nuortalašgiela dili. Muittuhin bissovaš foruma maid dan duohtaáššis, ahte mii leat massán maŋimus jagiid logat sámegiela, áhkkilsámi. Movttiidahtten buot bissovaš foruma áirasiid, stáhtaid ja álgoálbmogiid gáhttet álgoálbmotgielaid, dorvvastit daid boahtteáiggi láhkaásahemiin ja resurssaiguin ja eandalit nu ahte buohkat hupmet eatnigielaset iežaset mánáide, ustibiidda ja almmolaš oktavuođain.

Mannan vahku bissovaš forumas ledje ovdan áššit, mat gieđahalle dálkkádatnuppástusa, álgoálbmotgielaid sihke álgoálbmogiid dearvvašvuohta- ja sosiálaáššiid sierrasárgosiid. Dán vahku áššelisttus leat leamaš olmmošvuoigatvuođat, álgoálbmotmánát ja –nuorat sihke álgoálbmogiid muotkun árbevirolaš orrunguovlluin gávpogiidda. Bissovaš forum giittii ON:a sierraraporterejeaddji Rodolfo Stavenhagena su olmmošvuoigatvuođaid beales bargan barggus. Su doaibmaáigodat nohká miessemánu álggus. Forum oahpásnuvai ja gulai dearvvuođagaid James Anayas, guhte algá miessemánu álggu rájes ON:a sierraraporterejeaddjin čuovvovaš guđa jagi áigodahkii.

Suoma stáhta lea min buohkaid illun čatnasan doarjut álgoálbmogiid sajádaga buorideami. Suopma doarju 75 000 €: in ON:a hálddašan álgoálbmotruhtarájuid dán jagi. Dán dieđu muitale munnje Suoma sáttagotti olgoriikkaministeriija ovddasteaddjit. Mus lei illu oahpásnuvvat Suoma ON:a ambassadöra Kirsti Lintosiin, geainna ságastalaime viidát áigeguovdilis sámi gážaldagain ja earenoamážit sámegielain. Munnje lei maid stuora gudni oahpásnnuvvat professor Carstein Smithiin, gii lea ovddidan sápmelaččaid sajádaga hui viidát davviriikkain ja earenoamážit Norggas. Dál su fuollan lei earenaoamážit sámi soahpamuša ratifiseren davviriikkain, muhto son movttiidahtii maid Suoma sámedikki áŋgiruššat nu ahte Suopma sáhttá ratifiseret ILO 169-soahpamuša. Mun várra máhcan maŋŋel iežan blogiin ON:a bissovaš foruma áššiide.

Buriid válborbasiid sávvá

Juvvá Lemet

New Yorkas 30.4.2008