Jagi 2008 dáhpáhusat

Šállošan blogga lohkkiidasan, ahte in leat čállán blogga guhkes áigái. Juovllaid rájes ja gitta dáidda beivviide lean buohcan. Ođđa jagi molsahuvvama mielde lea vuogas geahčadit diimmá dáhpáhusaid ja ođđa jagi hástalusaid. Diimmá jahki lei duođaid hohpolaš, sámediggi lea addán eambbo cealkámušaid, ovdanbuktojumiid ja álgagiid go ovddit jagiid. Dát lea gáibidan bargiin ja luohttámušolbmuin olu áiggi ja soddjilvuođa. Giitu dás bargiide ja luohttámušolbmuide.

Diimmá jahki lea leamaš stoarbmái almmusvuođa dáfus ja lea ahkit, ahte sámedikki doaimma bohtosat leat báhcán mediašláma suoivanii. Sámediggi oaččui jagi 2008 ja jagi 2009 bušehttii lassiruhtadeami 50 000 euro, mii duođaid lei dárbbatlaš. Goluid stuorrun ja geažos áigge lassánan barggut gáibidit lassiruhtadeami. Jagi 2008 loahpas sámedikki stivra mearridii háhkat videoráđđádallanrusttegiid mátkegoluid stuorruma hálddašeami dihte. Sávaldahkan lea, ahte eanet ah` eanet čoakkámiid sáhtálii dikšut videoráđđádallamiiguin. Dát seasttálii áiggi ja resurssaid, daningo mátkkošteapmái gollá olu áigi ja videočoakkámastin unnidivččii sámedikki ekologalaš luotta.

Earenoamaš ilus lean das, go sámediggi sáhttá álggahit dievasválddálaččat váldit vuhtii nuoraid áššiid sámedikki barggus, daningo sámediggi lea ožžon ovdačielggadanruđa nuoraidlávdegotti/-stivrra vuođđudeami várás sámedikki oktavuhtii. Nubbi earenoamáš buorre ášši lea biodiversiteahttasoahpamuša álgoálbmogiid guoskevaš artikla 8 (j) olláhuhttima guoskadeami álggaheapmi Suoma sámiid ruovttuguovllus.

Dađi bahábut diimmá jahki manai maŋos sámiid vuoigatvuođaid dáfus, daningo guovlluid ođasnuhttinfidnu, ALKU, lea ovdáneame garra leahtuin. Leannai gieđahallan ášši viidát ovddit bloggain. Nubbi fuolastuhtti ášši lea ILO 169-soahpamuša ratifiserenáruid jávkadanbarggu álggaheami maŋŋoneapmi. Bargu galggai álgit čakčat, muhto dat lea maŋŋonan dál jáhku mielde gitta giđa rádjái. Riikkabeaivvit leat juovlaluomus vel ođđajagimánu ja vuorddehatti lea, ahte ášši ádjána vel dan maŋŋelge ovdal go áššis mearriduvvo. Sámediggái lea lohpiduvvon, ahte bargu vuolgá johtui ja luohtán dán lohpádussii, muhto lean fuolas barggu álggaheami ádjáneamis. Ratifiserenbarggu čielggadeapmi ja olláhuhttin doalvu áiggi ja balan áiggi nohkat fargga gaskan. Ráđđehusáigodat lea giđđat gaskkamuttos, goas stáhtaráđđi árvvoštallá ráđđehusprográmma olláhuvvama ja jáhku mielde maid dárkilastá prográmma máilmmi ekonomalaš heajos áiggi geažil. Ráđđehusprográmma ulbmilin lea sámi kulturiešstivrema gárgeheapmi. Sávalinge stáhtaráđis dán ulbmila olláhuvvama duođalaš árvvoštallama, daningo ALKU-fidnu ja ILO 169-soahpamuša ratifiserenbarggu njoahcun eai ovddit sámi kulturiešstivrema ja dákko buohta ráđđehusprográmma lea báhcán ollahuvakeahttá.

Diibmá sámediggi lea ožžon giitehahtti ládje oktavuohtaváldimiid sámi servviin ja earenoamáš fuollan lea leamaš nuortalaš- ja anárašgiela dili ovddideapmi. Sámediggi lea ožžon maid álgagiid servviin, maid dat lea merken stivrras diehtun ja bidjan daid áššedovdilávdegotti válmmaštallamii. Maiddái sámi guovllu bálgesat leat leamaš aktiivvalaččat omd. boazodoalu- ja luondduealáhusaid ruhtadanlága olis ja vuovdesertifisenáššis. Lean ilus dáin oktavuohtaváldimiin. Lea dehálaš, ahte sámi searvvit doibmet ja ovddidit sámiid sajádaga. Sámediggi galgánai váldit duođas máhcahaga, mii boahtá sámi áššiid ovddideapmái. Sávannai ahte dán jagi sáhtálin deaivat sámi servviid ja gullat servviid dearvvuođagaid. Sávalin maid, ahte dán jagi munnje bázálii eanet áigi sámi kultuiešstivrema ovddideapmái. Dán rádjái rievtti mielde buot áigi lea mannan rutiidnabargguid dikšumii, čoakkámiidda, cealkámušaide ja cealkámušvivdagiidda oahpásnuvvamii ja váibadahtti mátkkošteapmái.

Jagi 2009 bealde sámedikki doaimma deaddočuoggát mearrahuvvet lunddolaččat sámedikki doaibmaprográmma vuođu nalde. Sámedikki iežas doaimma gárgeheapmi lea okta dehálaš oassi jagi 2009 barggus. Sámedikki persovdnapolitihkalaš prográmma, ovttaveardásašplána ja dásseárvoplána leat vel válmmaštallama vuolde ja livččii dehálaš oažžut daid gárvvisin dán jagi loahpa rádjái. Oainnán maid dehálažžan gárgehit sámedikki diehtojuohkindoaimma Suomas hubmon sámegielaid mielde.

Gieđahalan čuovvovaš bloggastan eará áigeguovdilis áššiid.


Vuottesjávrres 13.1.2009
Juvvá Lemet