Jurdagat sámi rádio ja kulturiešstivrema ovddideamis

Sápmelaččain álgoálbmogin lea vuođđolágas dáhkiduvvon kulturiešstivren áššiin, mat gusket sámiid ruovttuguovllu sámegiela ja sámi kultuvrra áššiid. Kulturiešstivrema olis sámediggi ruhtada ee. sámegielalaš bálvalusaid ja sápmelaš kulturservviid doaimma. Kulturiešstivren ii goitge vel govčča kultuvrra buot sierra surggiid, ja sámedikki ulbmilin lea gárgehit iešstivrema geažos áigge. Sámediggi lea omd. gáibidan guovlluhálddahusa ođasnuhttin- ja gárgehanfidnuin alccesis guovlluhálddašaneiseválddi bargguid sámiid ruovttuguovllus.

Dieđihangaskaomiin lea leamaš ovdan jurdda sámi rádio hálddahusbargguid sirdimis riikkarádio Yles sámediggái ja jurdda lea mu mielas lunddolaš joatkka sámi kulturiešstivrema ovddideapmái. Mannan giđa sámediggi evttohii johtalus- ja kommunikašuvdnaministeriijai ahte sámegielalaš aviissaide galggalii leat doarjja, mii juolluduvvo sámedikki bakte. Sámegielalaš aviissaid doarjja gullá seamma doarjjajovkui Suoma veahádatgielaiguin dego ruoŧa- ja románagielain.

Sámedikki evttohus ii goitge váldojuvvon vuhtii ja sámegielalaš aviissaid doarjja lea veahádatgielaid almmustuhtton aviissaid doarjaga oassin. Dilli lea duođaid šállošahtti ja lea vejolaš, ahte doarjjaoažžuma eavttut estet sámegielalaš aviissaid olggosaddindoaimma šaddama Suomas. Dasa čujuha dat, ahte johtalus- ja kommunikašuvdnaministeriijai ii boahtán dán jagi oktage ohcamuš sámegielalaš aviissa almmustuhttimii.

Sámediggi gullá dálá áigge riikkarádio Yleisradio hálddahussuorgái. Sámediggi ii leat leamaš duhtavaš dáláš sámegielalaš prográmmabuhtadeami resursseremii, iige sámedikkis leat dálá áigge eará vejolašvuohta váikkuhit dasa muđuid go dahkat álgagiid ja evttohusaid. Sápmelaččaid dárbbut orrot jávkame Helssega geažis eará dárbbuid vuollái.

Sámediggi lea earenoamáš duhtameahttun sámegielalaš tv-prográmmafálaldahkii, dál sámegielalaš prográmmaid fállun lea dušše okta mánáidprográmma ja sámi tv-ođđasat. Sápmelaččain ledje stuora vuordámušat digi-tv-ođastusas, daningo ruoŧagiella oaččui iežas kanála. FST sádde prográmma beaivválaččat diibmu 17 rájes gitta gask`idjii dehege kanála ii fála prográmma obanassiige dievasmearálažžan. Sávaldahkan lei, ahte sámegielalaš prográmmat livčče boahtán maid FST:ái dáláža eanet. Sámi rádio sirdin sámedikki vuollásažžan sierra ovttadahkan attálii sámediggái vejolašvuođa ráđđádallat stáhtain sámegielalaš prográmmabuhtadeami resursseremis, prográmmaáiggis ja ohcat sierraruhtadeami prográmmabuhtadeapmái omd. EU-ruhtadanprográmmain.

Sámedikkis ii leat mihkkege beroštumiid váikkuhit sámi rádio ođaspolitihkkii muhto lunddolaččat hálidit dákko bakte gudnejahttit dieđihangaskaomiid sorjjasmeahttunvuođa. Sámi rádio hálddahusmálle sáhtálii leat dáláža sullasaš hálddahusráđilágán málle, mii dáhkidivččii doaimma sorjjasmeahttunvuođa. Sámi rádio sáhtálii dalle doaibmat maiddái Almmolaš Sáni Ráđi lahttun, mii dáhkidivččii media iešmuddema ja sorjjasmeahttunvuođa. Sámi rádio sirdin dáhkidivččii earenoamážit buoret ráđđádallansajádaga ruhtadeami ja prográmmaáiggi ráđđádallamiin.

Čoahkkáigeassun sáhtálii dadjat, ahte sámi rádio sirdin sámedikki vuollásažžan bálvalivččii earenoamážit sápmelaččaid ja dorvvastivččii ja ovddidivččii dainna lágiin sámi kulturiešstivrema. Sirdin ii leat realisttalaš aivve lagašjagiid, muhto jurdaga doaimmaid sirdimis galgá doallat badjin ja ráhkadit sisdoalu evttohusa doarjjan. Sámi rádio sirdin Yleisradio vuolde gáibidivččii Yle gieđahalli ja stivrejeaddji lágaid rievdadeami ja earenoamážit politihkalaš dáhtu riikkabeivviin. Nuppe dáfus dáláš ráđđehusprográmma ulbmilin lea gárgehit sámi kulturiešstivrema ja danin jurdaga olláhuvvan ii leat aivve veadjemeahttun.

Dán vahku disdaga lei Lappi-bargojoavkku čoakkán, mas gieđahallui bargojoavkku loahpparaporta. Dán maŋŋel lea dušše okta bargojoavkočoakkán ja raportta luobahandilálašvuohta. Seamma beaivve lei maid biodiversiteahttabargojoavkku čoakkán, mas lei ovdan earenoamážit álbmotservviid bargu suvdilis gárganeami ovddidanbarggus.

Hui stuora váikkuhusa munnje dagai nuoraidservviid dáhkkeorganisašuvdna Alliansa doaibmavuohki ovddidit doaimmastis suvdilis gárganeami, birasšaddadeami ja birasgáhttema. Sámedikki boahttevaš nuoraidlávdegoddebarggus mun hálidivččen maid birasgeahččanguovlluid oidnot ja sáhtáleimmet atnit ávkki Allianssa buriin ovdamearkkain iežamet barggus.

Gaskavahkko sámediggi deaivvai Soađegili suohkana njunnošiid. Ságastalaimet earenoamážit sámedikki ja sámi ruovttuguovllu suohkaniid ovttasbarggus ja Soađegili suohkana sámegielalaš bálvalusain. Duorastaga rahpen Lappi sosiála- ja dearvvašvuohtadorvvu čakčabeivviid Suoločielggis. Mu dearvvahussáhka gávdno maŋŋel sámedikki www-siidduin.


Vuottesjávrres 19.9.2008

Juvvá Lemet