#http://web.archive.org/web/20141009162459/http://klemetti.blogspot.fi/search?updated-min=2009-01-01T00:00:00%2B02:00&updated-max=2010-01-01T00:00:00%2B02:00&max-results=50

SUNNUNTAI 20. JOULUKUUTA 2009

Stuora beahttašupmi
Máhccen ikte Supmii Københavnnas ja bajimus miellagovvan ráđđádallamiin lei stuora beahttašupmi. Čoakkán ii ožžon áigái lágalaččat čadni soahpamuša bázahusaid geahpideami várás. Áidna ášši, mas čoakkán šiehtai duhtadahtti mearrádusa, lei ruhtadeami addin geafes riikkaid dálkkádatdoaimmaide. Boahtte jagi álget ođđa ráđđádallamat čadni bázahusgeahpádusaid áigái oažžuma várás. Loahpalaš čoakkánmearrádusat eai gávdnon vel odne čoakkáma siidduin http://en.cop15.dk/ muhto ovdadieđuid mielde Københavnna čatnaseapmi dehe julggaštus ii doala sisttis álgoálbmogiid vuoigatvuođaid iige dálkkádatrievdama olmmošriektedimenšuvnna.

Unna suolostáhtažat ledje behtton Københavnna čatnašupmái daningo dat ledje gáibidan, ahte máilmmi gaskaliekkasvuohtadilli ii oaččule liegganit 1,5 celsiusceahki dáláža eanet. Københavnna čatnašumis industriijariikkat čatnasit geahpidit bázahusaideaset nu ahte eananspáppa gaskaliekkasvuohtadilli ii lieggan eanet go guokte ceahki. Mot dát dasto geavadis dáhpáhuvvá? Das ii leat diehtu, muhto ráđđádallamat álget ođđajagimánu ja áššái máhccet fas jagi geahčen Mexikos. Stáhtat galggale ođđajagimánu ilmmuhit iežaset bázahusgeahpádusain ráđđádallamiid vuođđun. Unna suolostáhtažat ballet, ahte Københavnna čoakkáma mearritmeahttunvuohta doalvu dasa ahte suolostáhtat jávket mearadási vuollái.

Maiddái árktalaš álgoálbmogiidda čoakkánmearrádus lei hui morašlaš. Máilmmi gaskaliekkasvuohtadili loktaneapmi guvttiin celsiuscehkiin sáhttá leat ilá olu árktalaš álgoálbmogiidda, daningo liekkasvuohtadili loktaneapmi buktá daidda guovlluide dramáhtalaš čuovvumušaid. Mearrajieŋa ja nannanjiehki suddan sáhttá doalvut árktalaš álgoálbmogiid eallima eavttuid.
Københavnnas lei viiddes álgoálbmogiid ovddastus máilmmi sierra guovlluin ja maiddái buot golmma riikka sámedikkiid politihkalaš njunnošat ledje doppe. Maiddái sámi media, Ruoŧa sámirádio okta doaimmaheaddji lei báikki nalde. Ovdal ráđđádallamiid dálkkádatráđđádallanášši bures oidnosis atnán NSR Sámi radio lei gal Københavnnas, muhto doaimmaheaddjit eai beassan čoakkánbáikái raporteret dálkkádatráđđádallamiin daningo sii ledje vajálduhttán dieđihit iežaset sisa, dehege akkredireret. Lea hui dehálaš, ahte maiddái sámi media čuovvu riikkaidgaskasaš álgoálbmotpolitihka.

Ráđđádallamiid čuvvo máilmmi servošat hui aktiivvalaččat ja vuordámušat ledje hui stuorrát. Iešnai jurddahallen, ahte máilbmi livččii gárvvis lágalaččat čadni soahpamuššii bázahusaid geahpideami várás. Govahallen, ahte ekonomalaš regrešuvdna dehege heajos áigi livččii álkidahttán soahpamuša áigái oažžuma dego máilmmipolitihkalaš dillinai. Muhto man endorii manaige mu vuordámuš. Københavnna mearrádus dáidá doalvut seammalágán loahppameahttun ráđđádallamiidda go ovdal Københavnna. Ovddasvástádus čadni mearrádusain sirdása boahtte jagi beallái ja lea balahahtti, ahte go dál lea rahppojuvvon uvssot ráđđádallamiid sirdimii, de čadni mearrádusaid dahkan sáhttá sirdásit mearritmeahttun guhkás boahtteáigái.

Københavnna dálkkádatsoahpamušas leat ráđđádallan máŋggaid jagiid ja mearrádusa dahkan ii leat unnánašge álkit boahtte jagi Mexikos. Riikkavuložiid luohttámuššii ON:a doaimma guovdu Københavnna mearrádus lei vahátlaš. Álbmotlaš beroštumit manne máilmmiviidosaš, globála beroštumi badjel ja dat diehttelas ii ovddit riikkavuložiid luohttámuša ON:a guovdu ja oba humakeahttáge politihkkáriid guovdu. Das fuolakeahttá optimisma galgá seailluhuvvot ja sávan gal duođas ahte lágalaš čadni bázahusráddjehusat sáhttet šihttojuvvot Mexikos ja dálkkádatsoahpamušas šattalii ovdalaččanai buoret. Soaitá boahtte jahki addit vejolašvuođa oažžut álgoálbmotperspektiivva mielde vejolaš Mexiko dálkkádatsoahpamuššii. Dát badjelmearálaš áigi galgá adnot buorrin.

Bázán juovlalupmui mánnodaga ja sávan buot iežan blogga lohkkiide buori ja ráfálaš juovllaid. Čálan fas blogga ođđajagi molsašumis, goas manan dárkileappot čađa vássán jagi dáhpáhusaid ja ođđa jagi hástalusaid.

Oulus 19.12.2009
Juvvá Lemet