#http://web.archive.org/web/20141010083117/http://klemetti.blogspot.fi/2010_08_22_archive.html
KESKIVIIKKO 25. ELOKUUTA 2010

Dearvvuođagat geasseluomu maŋŋel
Čakča lea álgan hohpolažžan. Stivra čoahkkanii odne juo vuosttaš telefunčoakkámii gieđahallat aivve hohpolaččamus áššiid. Stivra dohkkehii beali váldima politihkalaš bellodagaide ja sierra ministeriijaide doaimmahuvvot guovddášáššiin, mat gusket sápmelaččaid ja maid evttohit ráđđehusprográmmii ja maid sávaimet politihkalaš bellodagaid gieđahallat iežaset válgaprográmmain. Ministeriijat válmmaštallet prográmma boahttevuođa várás boahttevaš ráđđehusprográmma vuođđun ja ášši válmmaštallojuvvo juo bárisin dán čavčča.

Dálá ráđđehusprográmmas sápmelašáššit namuhuvvojit dušše hui sulalaččat. Ráđđehus lea čatnasan dorvvastit sápmelaččaid vuoigatvuođa doalahit ja gárgehit iežaset giela ja kultuvrra vuođđolágas mearriduvvon kulturiešstivrema vuođul. Dasa lassin sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusaid oažžun viggojuvvo dorvvastuvvot maiddái sámegielagiidda dego maid seamma ládje viggojuvvo váldojuvvot vuhtii sámegiella bálvalanráhkadaga ođastusas. Ulbmilat leat hui almmolaš dásis iige ráđđehusprográmma sátnehámit sámi kulturiešstivrema dorvvasteamis leat buktán sámdiggái lasi resurssaid bargat. Boahtte ráđđehusprográmmii galggaliinai oažžut konkrehtalaččat ulbmiliid iige dušše viggamušaid.

Sámedikki evttohus lei hui deahtis ja vuođđuduvvá váldoulbmiliiddis dáfus sámedikki doaibmaprográmmii. Go sápmelaččaid vuoigatvuođat guoskkahit máŋgga sierra ministeriija ja sápmelaččaid riektedorvvu buorideapmi gáibida viiddit koordinerema, de evttohitnai sápmelaš kultuvrra politihkkaprográmma álggaheami. Evttohit maid, ahte boahtte ráđđehusprográmmas čatnasuvvo giellaealáskahttinprográmma resurseremii ja ovddideapmái sihke dáhkiduvvo dárbbašlaš sápmelaččaid sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusaid ruhtadeapmi lága mielde sámi kulturiešstivrema vuođul. Gáibidit sámegiel oahppamateriála ruhtadeami dego maid sámi kulturmearreruđaid baideapmái. Sámi lágalaš sajádat galgá buoriduvvot nu ahte ratifiserejuvvo ILO 169-soahpamuš ja davviriikkalaš sámi soahpamuš sihke olláhuhttojuvvo ON.a álgoálbmotjulggaštus Suomas. Gáibidit buorádusa sámi ealáhusaid dillái ja doarjagii sihke beahtoelliid vahátbuhttenvuogádahkii. Sámedikki beali váldin gávdno lagašbeivviid álgagat ja evttohusat oasis.

Odne lei maid 8(j)-bargojoavkku vuosttaš čavčča čoakkán. Doaibmaáigodahkamet nohká jagi loahpas ja čavččas šaddá hohpolaš vai oažžut bargguideamet bargojuvvot. Sámediggi lea ráhkadan birasministeriija ruhtademiin geasset čilgehusa biodiversiteahttasoahpamuša Akwé:Ko rávvagiid goris Suoma álbmotlaš lágaide ja ollahuhtiimet čilgehusas sáttaságastallama. Dohkkeheimmet maid čavčča bargoprográmma.

Sámedikki čakča lea dás duohkonai hohpolaš. Sámi parlamentáralaš ráđi jođiheapmi doalvu olu min resurssaid eará bargguid ja 8(j)-bargojoavkku barggu lassin. Dađi bahábut stáhtaráđi evttohus boahtte jagi bušeahttan ii buorit dili ja sámedikki doaimma ruhtadeapmi bissu dáláš dásis. Lihkus goit sámegiel giellabesiid resurssat leat buoriduvvon ja lea maid lohpiduvvon stáđásnuhttojuvvot giellabesiid ruhtadeapmi. Maiddái sámedikki nuoraidráđi barggu ruhtadeapmái čatnasuvvo. Muđuid bušeahtta ii buvtte buorádusaid. Sámegiel oahppomateriála buvttadeapmái čadnon ruđat bissu velnai liiggás vuollegis dásis, vai dainna sáhttá dorvvastit sámegiel oahppomateriála oažžuma buot Suomas adnon golmma sámegielain vuođđo- ja nuppi ceahki oahpahusas.

Dađi bahábut bušeahttaárvalus lasiha goluid davviolbmuide nu ahte dat lasiha orrungoluid. Sámiid ruovttuguovllu váldoliggenvuohki lea elrávdnji ja olju ja energiijavearu lassáneami mielde orrun divru sámiid ruovttuguovllus. Dáppe davvin sámiid ruovttuguovllus eai leat maid darferiggodagat, eaige duođalaš vejolašvuođa atnit ávkki dan nuoskkidahtti ja hálbbes fossiilaboaldámuša. Guhkes mátkegaskkaid ja energiijariggodagaid unnodaga dihte sávan, ahte ráđđehus čuoziha energiijadoarjagiid earenoamážit sámiid ruovttuguvlui vai ruovttudoalut sáhttet molsut energiijahámiideaset dakkárin, mat atnet ávkki ođasnuvvi energiijagálduin. 

Roavenjárggas 25.8.2010

Juvvá Lemet