Álgočavčča buorit ođđasat

Stáhtaráđđi lea gieđahallan boahtte jagi bušeahttarámma ja sámedikki dáfus stáhtaráđđi ovdasnbuktá buriid ođđasiid. Stáhtaráđđi evttoha sámedikki doaibmaruđa bajideami 200 000 euroin jahkái 2009. Doarjagiin gokčojuvvojit earenoamážit sámi giellalága dagahan golut. Doarjja oaivvilda dan, ahte sáhttit buoridit nuortalaš- ja anárašgiela bálvalandássámet. Gárganeami sáhttá atnit buorrin ja duođaid dárbbašlažžan, muhto doarjaga dási ii sáhte velge atnit dárbahassii buorrin. Sámedikki stivra dagai evttohusa vuoigatvuohtaministeriijai sámedikki doaibmaruđa bajideamis sulaid mánu dás ovdal. Evttohusas giddejuvvui earenoamáš fuomášupmi sámi giellalága dagahan goluide ja stuora dárbui loktet sámedikki doaibmadoarjaga. Luonddusuodjaleami dáfus lea hui miehtemielalaš, ahte stáhtaráđđi lea mearridan váldit vuovdinvearu eret eatnama vuovdimis stáhtii luonddusuodjalandárkkuhusas. Stáhtaráđđi lea mearridan maid bajidit energiijadoarjagiidda várrejuvvon mearreruđaid dálážis, ja doarjja biddjojuvvo liggenvuogádagaid ođasteapmái birrasa dáfus buorebun, ovdamearkkadihte nu ahte oljoliggen buhttejuvvo eananliggemiin. Ođastus lea dehálaš earenoamážit sámiid ruovttuguovllus, gos stuora oassi liggejuvvo oljjuin. Stáhtaráđi dieđáhus gávdno ollislažžan čujuhusas: http://www.vn.fi/ajankohtaista/tiedotteet/tiedote/fi.jsp?oid=236864

Dán vahku čoakkámiin leat earáge buorit ođđasat. Gaskavahkko oassálasten Helssegis Suoma luonddu máŋggahámatvuođa suodjaleami ja suvdilis anu álbmotlaš strategiija ja doaibmaprog-rámma 2006-2016 olláhuhttima ja bearráigeahččama ovddideaddji bargojoavkku čoakkámii, man sáhtálii gohčodit oanehaččat biodiversiteahtta-bargojoavkku čoakkámin. Bargojoavku gieđahallá ee. riikkaidgaskasaš biodiversiteahttasoahpamuša. Bargu laktása COP9-oassebeallečoakkámii, masa mus lei stuora illu oassálastit. Dás lea liŋka iežan blogii, mas lean gieđahallan ášši: http://klemetti.blogspot.com/2008_05_25_archive.html. Suoma sáttagotti čoakkánraporta Bonn-čoakkámis gávdno čujuhusas http://www.ymparisto.fi/download.asp?contentid=9832&lan=FI

Biodiversiteahttasoahpamušas lea álgoálbmogiidda mávssolaš paragráfa 8J, mii addá stáhtii geatnegasvuođa suodjalit álgoálbmogiid dieđuid ja máhtuid, mat gullet biologalaš máŋggahámatvuhtii. Paragráfa lea hui mearkkašahtti, daningo dat laktá álgoálbmogiid birasgáhttema oassin ja iežas oasis viiddida birassuodjaleami ja biodiversiteahta suodjaleami guoskat maid luonddu kultuvrralaš oli. Biodiversiteahttabargojoavku mearridii mu evttohusa mielde, ahte boahtte jagi álggu rájes álggaha bargojoavku guorahallat paragráfa 8J heiveheami ja olláhuhttima Suomas. Bargojovkui bohtet mielde ovddasteaddjit ee. guovddáš ministeriijain, sámedikkis ja Meahcceráđđehusas. Gažaldat lea duođaid mearkkašahtti dán áššis, go biodiversiteahttasoahpamuš lea dohkkehuvvon juo jagi 1992. Hui ilus lean birasministeriija nanu čatnaseamis barggu álggaheapmái. Válmmaštalan bargojovkui duogášmuittuhančállaga, mii vuođđuduvvá iežan Bonn-čoakkánraportii 8J-paragráfa heiveheamis Suomas, ja das suokkardan ášši viidáseappot sámiid vuoigatvuođaid dáfus.

Disdaga mus lei gudni oassálastit olgoáššiidministeriija 90-jagi ávvudandoaluid ambassadevrabeivviid vuostáiváldimii, gos bessen deaivat máŋggaid guovddáš politihkkáriid ja virgeolbmuid ja ságastallat singuin sámi áššiid birra ja sámiid vuoigatvuođaid ovddideamis. Mánnodaga ledjen Meahcceráđđehusa, birasministeriija, Lappi birasguovddáža, sámedikki ja nuortalašráđi oktasaš “luonddusuodjalangearregiin” Njellimis. Oahpásnuvaimet beaivvi áigge Anárjávrre viidodaga lundui ja nuortalaškultuvrii. Ságastalaimet maid áigeguovdilis áššiin birashálddahusas ja meahcceráđđehusas ja mot sámi kultuvra ja ealáhusat galggale váldojuvvot vuhtii eanangeavaheamis.

Boahtte vahku mánnodaga mus lea Lappi-bargojoavkku čoakkán Helssegis. Disdaga lean guovlohálddahusa ođasnuhttin- ja gárgehanbargojoavkku gullandilálašvuođas ja beasan muitalit sámedikki oainnuin. Disdaga sámedikki ovddasteddjiin lea deaivvadeapmi oahpahusministeriijas sámi mánáid ja nuoraid oassálastima ovddideamis. Duorastaga lean sámedikki ja musealágádusa oktasaščoakkámis Anáris. Ságastallat sámedikki addin cealkámušas riikaviidosaččat mávssolaš huksejuvvon kulturbirrasiid logahallamis. Dasa lassin ságastallat earenoamážit sámi kulturbirrasa gáhttemis. Bearjadaga lea sámedikki stivrra čakčabaji álggahančoakkán Anáris.


Vuottesjávrres 28.8.2008

Juvvá Lemet