Čoakkámat, cealkámušat, palaverat

Mannan vahku bearjadaga máhccen Bonnis Supmii. ON:a biodiversiteahttasoahpamuša ovccát oassebeallečoakkáma vuđolaš geahčadeami čuozáhahkan ledje eanasin eanandoalu biodiversiteahtta, vuvddiid máŋggabeallásašvuohta, ođđašlájat, ekosystemalaš lahkonanvuohki, riikkaidgaskasaš šattuidsuodjalanstrategiija ja soahpamuša strategalaš plánema olláhuhttin ja ulbmilat jahkái 2010. Bonn-čoakkámis ledje Suoma sáttagottis 15 ovddasteaddji, geaid máŋggas ovddaste sierralágán ávkegozihanorganisašuvnnaid. Suoma sáttagoddi doalai máŋgii beaivvis sáttagoddečoakkámiid, main ledje ovdan beaivvi gieđahallanvuloš áššit ja lagaš beivviid prográmma. Doaimmahin sáttagotti atnui 8j-paragráfa duogášmuittuhančállosa, mas muitalin iežan oainnuin sápmelaččaid dáfus. Bonn-čoakkámis dohkkehuvvoje ávžžuhusat 8j-paragráfii, mat laktáse álgoálbmogiidda. Čoakkámis bessen gullat, ahte 8j-paragráfa lei evttohuvvon sihkkojuvvot ollásii ja maiddái ruhtadeapmi lei evttohuvvon loahpahuvvot 8j-doaimmain ja fidnuin.

Suoma stáhta sáttagotti ráđđádallit bealušte duođalaččat paragráfa ja dan ruhtadeami joatkima. Lihkus čoakkán mearridii, ahte 8j-paragráfa ja dan ruhtadeapmi seailu ja čoakkán ráhkada ávžžuhusaid paragráfa guoskadeamis. Čoakkán gávnnahii ja ávžžuhii, ahte vuvddiid biodiversiteahta suodjalanbarggus ja suodjalanbargguid heiveheamis galgá dáhkiduvvot álgoálbmoservoša dievas oassálastin ja dasa lassin galggalii váldojuvvot vuhtii ON:a álgoálbmotjulggaštus. Čoakkán celkkii fuolas álgoálbmogiid árbevirolaš dieđu seailuma boahtteáiggi ektui. Eurohpa uniovdna buvttii ovdan fuolas álgoálbmogiid árbevirolaš dálkkádatnuppástusa váikkuhusain álgoálbmotkultuvrraide earenoamážit árktalaš guovlluin ja dát maid girjejuvvui čoakkáma ávžžuhusaide.

Dán vahku mánnodaga lei Sámedikki dievasčoakkán. Čoakkán bisttii iđida rájes gitta gaskija rádjái, eaige buot áššelisttu áššit háhppehuvvon oba gieđahallojuvvotge. Čoakkán dohkkehii diimmá rehketdoalloloahpaheami, dán jagi bušeahta, guhkit áigegaskka bušeahta jagiide 2009 – 2011, sámedikki válgaáigodaga doaibmaprográmma sihke válljii Sámedikki láhkačállin várreduopmár, vuoigatvuohtadiehtagiid kandidáhtta Aimo Guttorma Ohcejogas. Sámedikki stivra lei evttohan dievasčoakkámii dikki bargoortnega rievdadeami, mas evttohuvvui ee. gažadandiibmu dievasčoakkáma ollái. Dađi bahábut bargoortnetášši ii ollejuvvon gieđahallojuvvot čoakkámis, muhto čoakkáma guhkkodat čájehii oba čielgasit dákkár stivrra gažadandiimmu vuođđudeapmái leat stuora dárbbu.

Disdaga ledjen Helssegis ráđđádallamiin bargo- ja ealáhusministeriijas ráđđehusa evttohusas olgorádjeovttasbargolágas ja dán seamma áššis mu gulle hálddahusváljagottis. Láhkaevttohus gieđahallá riikkaidgaskasaš EU-fidnuid ruhtadeami ja hálddašeami, eanas daid fidnuid, mat buhttejit Suoma ja Ruošša rádjeguovlluin olláhuhtton ránnávuohtaprográmmaid, váldoáššis nd. Kolarctic-fidnuid. Dán láhkaevttohussii ii gusto earenoamážit sápmelaččaid guoskadeaddji Interreg Sápmi-fidnoprográmma. Gullandilálašvuođas bukten ovdan TEM:is mannojun ráđđádallamiid vuođul, ahte Sámedikkis galggalii leat ovddastus čuovvunbargojoavkkus, mas lea mearkkašahttimus rolla fidnuid válljemis. Dovddahin maid dárbbu ng. teknihkalaš doarjagii, man vuođul sáhtálii oažžut sámediggái áššegieđahalli válbmet fidnuid. Giddejin váljagotti fuomášumi maid sámi giellaláhkii ja dan vuhtii váldimii ruhtadanprográmmaid publikašuvnnain ja doaimmas.

Seamma eahkesbeaivve oassálasten vel suvdilis gárganeami doaibmagotti čoakkámii. Suvdilis gárganeami doaibmagotti ságadoallin lea bargoministtar Tarja Cronberg ja várreságadoallin birasministtar Paula Lehtomäki. Doaibmagottis leat ságadoalliguovtto lassin 43 lahtu servodaga sierra surggiin. Lean Sámedikki ovddasteaddjin doaibmagottis. Doaibmagotti barggu ulbmilin lea laktit suvdilis gárganeami ulbmiliid álbmotlaš politihka ja hálddahusa oassin sihke ovddidit servodatlaš ságastallama ja dutkamuša suvdilis gárganeamis. Disdaga čoakkámis gieđahallui Suoma gárgananpolitihkalaš prográmma ja suvdilis gárganeapmi.


Geassemánu 7. beaivve Vuottesjávrres
Juvvá Lemet