Čoakkánságat álbmotlaš vuovdeprográmmas ja sámi parlamentáralaš ráđi áššiin

Sámedikki ovddasteaddjit ledje lága miel ráđđádallamiin eanan- ja meahccedoalloministeriijas álbmotlaš vuovdeprográmmas (AVP) mannan disdaga. ÁVP ollá jahkái 2015 ja dat addá oppalaš ulbmiliid ja –rámmaid ee. guovlluguovdasaš vuovdeprográmmaide. AVP:s gieđahallojuvvojit áššit, mat gusket vuovdedoalu ja dan geasuhusa ulbmildiliidisguin. Prográmma boahtá fargga riikkabeivviid ja stáhtaráđi gieđahallamii ja stuora nuppástusat eai dasa šat boađe. Sámediggi ii leat leamaš duhtavaš ÁVP:a hápmosii, daningo sámi kultuvra lea das máinnašuvvon oanehaččat ja dušše bihtás, mii gieđahallá vuovdekultuvrra ja ahte sámediggi ii leat váldojuvvon válmmaštallamii mielde.

Ráđđádallamiin sámediggi gáibidii AVP:s váldojuvvot vuhtii boazodoalloláhka; man mielde vuovdedoalus ii sáhte ollašuhttit doaimmaid, mat leat boazodoalu árrun, meahcceláhka; mii dáhkida sámiid ruovttuguovllus sámi kultuvrii gullevaš árbevirolaš ealáhusaid vuhtii váldima ja oppalaččat luondduviđavuođa seailluheami ja ovttaveardásašvuohtaláhka; mii gieldá vealaheami ja suovvá unnitloguid guovdu positiivvalaš sierrameannudeami. Sámediggi gáibii, ahte sámiid ruovttuguovllus ii galgga čuollat lasi vuvddiid ja čuollanplánaid ráhkadeamis áššis galgá ráđđádallat sámedikkiin. Dasa lassin sámediggi gáibidii, ahte sámiid ruovttuguvlui galggalii dahkkot iežas meahcceplána, mas vuvddiid ekologalaš suvdinnákca geahčaduvvolii bálgesguovdasaččat. Go meahcceplána gieđahallá maid luondduturismma, sámediggi gáibida, ahte sámiid ruovttuguvlui galgá dahkkot iežas luondduturismma gárggiidanplána ovttas sámedikkiin. Dasa lassin sámediggái galget sirdojuvvot luondduturismma gárgeheapmái ja doarjumii oaivvilduvvon ruđat.

Ráđđádallamiid maŋŋel vulgen njuolga Romsii sámi parlamentáralaš ráđi (SPR) stivrra čoakkámii. Stivrras leat ovddasteaddjin sámedikkiid ságajođiheaddjit ja vuosttaš várreságadoallit Suomas, Ruoŧas ja Norggas, dasa lassin báikki nalde ledje ovdal máinnašuvvon sámedikkiid hálddahusvirgeolbmot. Čoakkáma áššelisttus ledje áššin čuovvovaš jagiid doaibmaplána, sámi parlamentarihkkáriid konfereansa dán jagi golggotmánu loahpas 19. sámi konfereanssa olis ja nammadeamit oktasaš sámi orgánaidda.

Guovddáš ášši čoakkáma áššelisttus lei dasa lassin sámi universiteahta vuođđudeapmi ja dan hálddašeapmi. Oktasaš sámi universiteahta vuođđudeapmi lea mu mielas hui dehálaš ja dat lasihivččii sápmelaččaid oktiigullevašvuođa dovddu. Čoakkámis sáhtiimet dahkat dušše oanehis prinsihppamearrádusa, man mielde SPR háliida sámi universiteahtas iešstivrejeaddji ja sorjjasmeahttun oktasaš sámi unisversiteahta, mii ii leat hálddahuslaččat čadnon mange riikka universiteahta vuollásažžan. Ieš gáibidin, ahte sámi universiteahtas galgá sáhttit ságastallat Suoma sámedikkis, vai maiddái Suoma sámediggi beassá ráhkadit oainnus das, makkárin sámi universiteahtta šaddá ja ahte sámi universiteahttagážaldagat gieđahallojuvvojit viidát.

Mu mielas sámi universiteahtta galgá bálvalit sápmelaččaid álgoálbmogin skuvlejumi ja dutkamuša bakte. Universiteahta lassin lea maid ain mávssolaččat dorvvastit ja gárgehit sámi ámmátlaš skuvlejumi. Sámi universiteahtta lea okta deháleamos boahtteáigge fidnuin sámiid dáfus. Daningo ášši lea ná dehálaš, de áššis galgá beassat ságastallat almmolaččat ja sápmelaččaide galgá addit vejolašvuođa searvat ságastallamii, dál vuohččan aŋkke dán blogi bakte. Sávalinnai, ahte sáhtáleimmet blogistan ságastallat earenoamážit sámi universiteahtas.

24.2 Eanodagas Juvvá Lemet