Camera Borealis – luonddugovvadoalut, man fáddán leat myhtat ja eatnamat

Camera Borealis álggahuvvo allaáiggálaččat Latvavesillä (sámegillii livččii Gieračázadagain)–filmma vuosttaseahkediin. Filbma muitala Aimo ja Tuomas Leppäkangas ja sudno beatnaga Hilla meahccevádjoleamis. Mátki álgá vácci Lohttujoga gieraádjaga vulos ja joatkašuvvá muhtun gaskkaid meallumiin ja muhttumin fas venohta geassimiin gitta Rájijovssehii. Hilla-beana lea vuosttas háve mielde guhkit meahccetuvrras ja nuba dat dutká vielpá movttain buot, mii ovddal ihtá. Filbma gohccaha jurdagiid das, mo olmmoš guođđá luottaid meahccái.  Filmma lea bagadallan ja doaimmahan Tapio Tynys, gii lea guhká bargan Meahcceráđđehusas.

Lávvardaga prográmma álggahuvvo mátkegovvádusain,  mas mannat eananjorbalasa máttimus oassái. Jiekŋavárit, albatrossat, mearraelefánttat, historjjálaš dutkanstašuvnnat ja pingviinnat – olu pingviinnat, buot dát leat Antarktisas, mii viidodaga dáfus vástida beali Afrihkás. Timo Halonen lea anárlaš meahcceofelaš, gii beasai ollašuhttit niegus ja oassálasttii  15 beaivvi áigge Lullinannáma govvenmátkái. Camera  Borealisa oassálastit besset mielde dán reisui geasuheaddji mátkemuitalusa olis.

Camera Borealis –doalut sirdásit Suoma alimus čohkkii go luohkáoahpaheaddji ja govvadáiddabajásgeassima  magisttar Tarja A. Länsman buktá dearvvahusas Ohcejogas. Son lea orron Ohcejogas  badjel guoktelogi jagi ja lea geargan johtit govvenapparáhtain máŋggalágan eatnamiid čađa. Lávvardaga beassat oaidnit Länsmana guokte fiinna govvačájáhusa: Sámeeatnama gávcci jagiáiggi ja Davvialmmi guovssahasat.

Fotogovvadáiddára, luonddugovvejeaddji ja girječálli Heikki Willamo movttiidahttet boares vuvddiid eallin ja atmosfeara ja dološ báktedáidda ja govaide gullevaš myhtat. Olbmo ja ealliid gaskavuođat ja oktavuohta geasuhit su. Doaluin beassat oaidnit Heikki  Willamos guokte čájáhusa, mat leat čohkkejuvvon čáhppesvilges govain.

Lávvardaga čájehuvvo ”Vuosi metsässä” (sámegillii livččii  ”Jahki meahcis”) ja das muitaluvvo, mo gávdnat meahccái fas, mo sáhttá muosálaččat orustit  meahcis ja mo de go gártá addit eret ja massit – nappo eallima ja jápmima molsašuddamis. Sotnabeaivvi gullat myhtain ja myhtalaš ealliin – ealgga, guovžža ja gotti birra. Máidnasis johtit Davvi-Norgga eamiduovdagiid ja máttasuopmelaš vuvddiid gaskka.

Boaresvuvddiid gonagasloddi lea álo mearkkašan olu anárlaš luonddugovvideami ámmátolbmui Martti Rikkosii. Geahččit besset su čájáhusa fárus čuvččaid eatnamiidda ja besset čuovvut daid giikamiid. Rikkonen lea čuvvon ja govven čuvččaid olu, muhto moatti maŋemuš jagi áigge vuosttas háve  Koilliskairas. Lávvardateahkeda alimus boddun šaddá dat go beassat oaidnit govvačájáhusa čuvččáid ja daid eallinguovlluid birra.

Sotnabeaivve lea Antti Haataja sáhkavuorru. Son govve rievddadeaddji duottarluonddu ja Jiekŋameara. Njálla ja jievjaskuolfi ledje sutnje guhká dušše gáidasis  ja mystalaš sivdnádusat, mat  muhttumin ledje valljis ja mat johte skáiddiin ja de áiggiid olis jávke. Muhto de son lei ovtta suoidnemánu ija guorba duoddaris ja dalle buot nuppástuvai. Son gaivái njuolga njála buolli čalmmiide. Haataja čájáhus doalvu geahččiid njálaid ja jievjaskulffiid eatnamiidda.

Fotogovvejeaddjit Ari-Matti Nikula ja Irma Varrio leaba movttiidan govvet davvi luonddu ovttas. Luonddugovvema árbevirolaš vuogit báhcet go miellagovat stivrejit nu nannosit govvema. Sudno oktasaš fotogovvaprojeakta lea Northern Impressions, mas davviguovlluid luonddu oahpes fáttát ovdanbuktojit miellagovvan.

Biologa ja luonddugovvejeaddji Tuija Warén buktá Camera Borealisii  muitalusa  Merenkurkku (Mearrabađaluovtta baskkádat) juovaid ja geđggiid birra. Baskkádaga sulluid guorbbasvuohta bisseha olbmo. Geađggit leat juohke sajis, stuorra ja smávit geađggit, máŋggaivnnat ja máŋggahámat geađggit. Bárut leat dahkan daid šallagin dahje muhttumin dat leat bastilat dego dat livčče luddejuvvon stuorra ákšuin.  Warén válddii kameras fárrui ja  finai čielggadeamin,  sáhttágo giige dahje miige loaktit dákkár duovdagiin.

Sotnabeaiveaigin mánát leat guovddážis, muhto čájáhusat heivejit buohkaide. Álggus geahčadit mánáid fotogovvengilvvu govaid ja bálkkašit buoremus govaid. Dasto geahčadit  mánáid sámegielat filbmaleairra áigge dahkkon filmmaid.

Camera Borealis lea luonddugovvadoalut, mat dollojit jahkásaččat ja Meahcceráđđehusa Davvi-Sámi luondduguovddáš Siida ordne doaluid. Dál doalut dollojit 20.-22.11.2015  ja lea 19. geardi go ordnejuvvojit. Eambbo dieđuid ja prográmma gávnnat dáppe:  www.siida.fi/tapahtumat.