John T. Solbakk

World Intellectual Property Organization lea 1998 rájis kárten vuoigat-vuođa diliid miehtá máilmmi. Lea kárten mo ON miellahttoriikkaid otná lágat gáhttejit eamiálbmogiid árbevirolaš máhtu. Muhtin riikkat oaivvildit sin otná lágat buorre muddui gáhttejit árbevirolaš máhtu. Ovdamearkkat Kanadas čájehit ahte sin Copyright Act doaibmá. Eamiálbmogiid gilit ja organisašuvnnat leat leamaš čeahpit dáhttut gáhttema. Dat dáhpáhuvvá dakko bokte ahte sii leat registrerehan sihke minstariid, dujiid, ja vel bargovugiid ge. Nu sáhttet váidit ja gáibidit buhtadusaid jos earát daid geavahit lobihaga. Erenoamáš ovdamearkan lea Unaaq Fisheries, Davvi Quebec ja Baffin Sullo inuihtaid oamastus. Sin guolástanteknologiija lea gáhtetjuvvon Copyright Act bokte go leat registrerehan, ja dušše sii sáhttet dan máhtu vuovdit earáide. Dáinna sii dahket liigedietnasa.

Mátta-Afrihkálaš jurista Wend Wendland jođiha WIPO kontuvrra Genevas mii bargá eamiálbmogiid árbevirolaš máhtu gáhttemiin. Son ávžžuha Sámikopiija ohcat WIPOi áicin/ observatøran.
(Govva: Jòn Vilberg Guđjònsson)

WIPO lea maiddái ohcalan ovttasbarggu eamiálbmogiid orga-nisašuvnnaiguin. Sámiráđđi šattai ge dan sivas observatøran 2001:s. Sámikopiija lea ávžžuhuvvon ohcat seamma lágan saji WIPOi. Skápma-mánus 2002 lei WIPOs Davviriikkalaš čoahkkin Stockholmmas. Das lei dieđusge guovddážis Davviriikkaid eamiálbmoga - sápmelaččaid - dilli.

Sámikopiija jođiheaddji (dán artihkkala čálli) lei bovdejuvvon ságastallin, ja čilgii ee. Sámikopiija vásáhusaid Davviriikkaid organisa-šuvnnaiguin. Son fuobmášahtii ságastallamisttis ee. dan mo riikkaid ráját sáhttet leat hehttehussan dasa ahte eamiálbmogat galget ieža beassat hálddašit iežaset vuoigŋaduoji gáhttema, ja dasa gullii buhtadusaid. Dasa lei Sápmi ja Davviriikkat erenoamáš ovdamearkan. Sullasaš dilit gávdnojit eará sajiin máilmmis, gos seamma eamiálbmoga guovllut leat moanaid riikkaid rájáid siskkabealdi. Dan sivas sáhttá leat eamiálbmogiid bealis buoret geahččat ášši regiovdnalaččat dan sadjái go stáhtaid bokte go galgá ásahit hálddašanortnegiid eamiálbmogiid vuoigatvuođaide. WIPO čállingottis lohpidedje dán atnit muittus. Maiddái árbevirolaš bivttas- málliid leat muhtin riikkain gáhtten. Nu ii leat goit vel Suomas dilli. Piia Nuorgam fuobmášahtii mo láttán geavaha sámi kultuvrra, omd. gávtti, turistaindustriijas. Čoahkkimii Suoma ovddasteaddjit báhce velggolaččat vástidit, go jearai mo dát sáhttá leat dohkálaš Suomas, go omd. WIPO bokte fal áiggošii gáhttet eamiálbmo- giid vuoigatvuođaid.

Stockholm-čoahkkima oasseváldit ledje sáhkkii sápmelačča bivttasmálliide. Piia Nuorgam, sámi láhkastudeanta, ja artihkkalčálli, Sámikopiija jođiheaddji, čilgemin mo biktasiin oaidná gos sápmelašlea eret. (Govva: Jòn Vilberg Guđjònsson)