På norsk In English

Sámi skuvlahistorjá 1

Samien skuvle-vaajese 1

Samisk skolehistorie 1

Árvvoštallamat ja válddahallamat

Ovdasiidogovva: Bjørg Monsen Vars

Girjji sáhttá oastit girjegávppis dahje diŋgot lágádusas Davvi Girji.

Ovdasátni

Sámi skuvlahistorjá lea historjá ohppiid birra, geat leat deaivvadan skuvllain mas eai baljo ipmirdan maidege, váhnemiid birra, geat leat moraštan go fertejedje sáddet manaideaset amas birrasii juo 7-jahkásažžan, oahpaheddjiid birra, geain ii lean oktasaš giella ohppiiguin. Dat lea maiddái historjá dan birra, mo sámi oahpaheaddjit, váhnemat, oahppit ja politihkarat leat ráhčan skuvlla várás mas galggai leat ohppiid giela ja kultuvra vuođđun.

Dat lea historjá dan birra mo eiseválddit čuođenare jagi geavahedje skuvlla luohttahuhttit sámegiela ja sámi kultuvrra ja mo dál skuvla galgá leat mielde ealáškahttit fas sámegiela ja kultuvrra dáruiduvvon guovlluin. Ja ollu, ollu eambbo.

Girji lea boađus ovttasbarggus, masa leat searvan hui ollu olbmot. Háliidit vaimmolaččat giitit čálliid, muitaleddjiid, jorgaleddjiid, korrektuvralohkkiid, govvideddjiid ja dáiddariid, lágadusa barggiid ja girjeráddjosiid, arkiivvaid, museaid ja skuvllaid barggiid. Ja ii fal unnimusat: Ásahusat mat leat ruhtadan girjji. Dát leat namuhuvvon girjji loahpas.

Sámi skuvlahistorjá lea jurddašuvvon moaddegirjjásaš ráidun, ja mis lea doaivu ahte nagodit almmuhit ovtta girji jahkái moadde jagi ovddosguovui. Mii áinnas háliidit lasi dieđuid ja divvumiid, muitalusaid, dokumeanttaid ja govaid maid mii sáhttit geavahit boahtte girjjiin.

Válddes oktavuođa lágádusain:
Davvi Girji, Poastaboksa 13, N-9735 Kárášjohka, tel 78469500, davvi@davvi.no
dahje
doaimmahusjoavkku jođiheddjiin: sveilund@online.no

Dearvvuođat doaimmahusjoavkkus: Elfrid Boine, Siri Broch Johansen, Svein Lund

Sisdoallu

Álgu: Skuvlamáinnas oidnosii

Henry Minde: Sámiid dáruiduhttin - manin, mo ja makkár váikkuhusat?
Hans Lindkjølen: Girku rolla sámi oahpahusas

GUOVDAGEAIDNU
Edel Hætta Eriksen: Skuvlavásáhusat
Inger Seierstad: Heahteoahpaheaddjis erenoamášoahpaheaddjin ja oahppogirječállin
Svein Lund: Sámit oahpu haga - 20 jagi rahčan
Sara Tornensis Bongo, Elmine Valkeapää ja Ole Larsen Gaino: Golbma eallima masson oahpuin

PORSÁŊGU
Johan Johannessen: Iežas muitalus bajásšaddamis lohkan- ja čállindáiddu haga
Hanna H. Hansen: Háns Hánssa skuvlamuitalus
Richard Bergh: Mu jagit Skuvvanvári skuvllas
Sverre Hatle: Boaittobealde Sámis, boaittobealde Norggas

DEATNU
Jon Ole Andersen - Váldofágasensor geas ii leat go 7 jagi skuvla
Harald Eidheim: Heahteoahpaheaddji Sámis - vásáhusat ja dárkostusat
Ivar Skotte: Vásáhusat dáža oahpaheaddjin Sámis - Buolbmát skuvllas 1950-logus
Marit Aubert: Muittut Sirpmá skuvllas 1950-53
Einar Gullichsen: Guhkkin davvin Dávggáid vuolde - Muittut Sirpmás 1953-62
Per Edvin Varsi: - Jurddaš ahte min oahpaheaddjit duođaid ledje dáruiduhttima vuostá!
Niillas A. Somby: Bahát ja buorit skuvlamuittut

KÁRÁŠJOHKA
Bjørn Aarseth: Internáhtta sosiálalaš giliguovddážin
Sigrunn Rønbeck: Kárášjoga Bargiidbellodaga doaimma 1934-83 ruovttoluottageahčastat
Hans Rønbeck jearahallama bájuheapmi
Sigmund Steenbuch: Leat gal báhcán muhtin ruohttasat Kárášjohkii
Anne Kirsten Østby: - Váttis botket internáhttačatnagasa
Kari Meløy: Sámemánát skuvllas
Inez Boon: Guovttegielalaš oahpahus - máná dihtii
Trygve Madsen: Norgga sámiskuvla birra

MUOSÁT
John Gustavsen: Muosáin olbmuid máddu lea Louis Philippe

ÁLTÁ
Ruth, Eva ja Irja Marie Josefsen: Golbma buolvva oahppin Álttas

NÁVUOTNA
Paula Simonsen: Giellásiin bajásšaddan!

GÁIVUOTNA
Anita Lervoll: Govt fuomášeimmet sámevuohtamet

SKÁNIT
Randi Nymo: Vaikko mii leat sámit de mii leat gelbbolasat

LULLI-SÁPMI
Sofie Kappfjell jih Ebba Westerfjell: Internate buerebe voenen skuvleste / Internáhtta buoret go giliskuvla
Jonar Thomasson: Åarjelh-saemien lohkehtæjja viehkine bøøti / Lullisámi oahpaheaddji bođii veahkkin
Thorbjørn Andersen: Rektovre luhkie tjijhtje jaepieh åarjelh-saemien skuvlesne / 17 jagi rektorin lullisámi skuvllas
Albert Jåma: Skuvlen jih båatsoeburrien gaskesne / Skuvlla ja boazodoalu gaskkas

Lasseartihkkalat

Bargadettiin girjjiin Sámi skuvlahistorjá 1 mii leat gávdnan muhtin boares teavsttaid, maid háliidivččiimet váldit mielde girjái. Maiddái maŋŋil go girji prentejuvvui mii leat gávdnan artihkkaliid maid heivešedje dása. Dáid mii leat almmuhan dás, vai lohkkit besset lohkat daid girjeartihkkaliid lassin. Lasseartihkkalat almmuhit álggos dušše originálagillii, de soaitá boahtit jorgaleapmi dađistaga. Artihkkalat leat sorterejuvvon fáttáid mielde maidda dat gullet.

DEATNU
Chr. Brygfjeld: Klage over samisk lærer

ÁLTÁ
Gunhild Øyaas: Finnefondssøknad fra Rafsbotn

LULLI-SÁPMI
Ole Westfjell: Følte seg trakassert på sameskolen


Sámi skuvlahistorjá 2
Sámi skuvlahistorjá 3
Sámi skuvlahistorjá - oktasaš álgosiidu