•  Jus olbmos lea heajos iešdovdu darvána álkit negatiivvalaš jurdagiidda man heitot son lea. Go olbmos leat jurdagat ahte lea heitot sáhttá geahččalit gaskkaduhttit daid jearramiin alddis: veahkehago mu jurddašit ná? Leago duođain duohta ahte in leat buorre mastege?
  • Beassamiin eret jurdagiin hámis ja olahemiin, main ii leat dahkamuš iešdovddus sáhttá jearrat olbmuin geaidda luohtiha maidda su iešvuođaide sii liikojit. Sáhttá sihtat persovnna čállit listtu man bidjá hui oidnosii.
  • Sáhttá maid jurddašit maidda earáid iešvuođaide liiko. Mii rievtti mielde lea dehálaš? Leahkit “fávru”, buoremus geahččalemiin skuvllas dehe ahte lea sáhkkái, olmmošlaš, viissis, hutkái ja rohkkes persovdna gii duostá leahkit iešolmmái?
  • Dat nanostahttá iešdovddu go leat buorit oktavuođat earáide, ustibiidda, ráhkisvuođaoktavuođaide ja vehkii. Jus persovnnat ovttaskasa veagas dehe lahkosiin dadjet ilgadis áššiid nuppiideaset, sáhttá bivdit sin heaitit. Soaitá sáhttit bivdit nuppiideaset dadjat juoidá positiivvalaččat guhtet guoimmis.
  • Sáhttá dahkat áššiid maid ii láve. Jus olmmoš ii goassege láve leahkit dat gii vuosttažin geige gieđa, sáhttá geahččalit dahkat dan boahtte diimmus. Dehe geahččala protesteret nuppe háve jus soamis geahččala leaikkastit nuppi olbmo goasttádusain, ohcat barggu man mielainis háliida, riŋget soapmásii geas liiko dehe čájehit olbmái novealla man lea čállán.
  • Dan sajis go darvánit dakkár jurdagiidda mat leat leamaš boastut ovdal eallimis, sáhttá geahččalit dohkkehit dan mii lea dáhpáhuvvan ja daid dovdduid mat ledje dalle. Jus ovdamearkka dihte atná ahte su váhnemat eai movttiidahttán eaige oaidnán nuogis go ovttaskas lei unni, soitet leahkit earát birrasis juste dál geat liikojit ovttaskassii ja nanostahttet ovttaskasa. Sáhttá maid jearrat mii lea buoremus dahkat jur dál. Dat ii dárbbat mearkkašit ahte ii oaččo čájehit ahte lea surolaš áššiid dihte mat leat dáhpáhuvvan, baicce soaitá dárbbahit moraštit muhtin áigodaga ja de mannat viidáseappot.    

Nuoraidpanela buoremus guigosat

UMO iežas nuoraidpanela addá buoremus guigosiid got sáhttá oažžut buoret iešdovddu:

  • Olmmoš sáhttá geahččalit leahkit erenomáš roahkkat ja duostat vehá eanet: duostat doalahit iežas oainnu, duostat jearrat dakkára man ii dieđe, duostat hehppet iežas ja duostat fállat iežas.
  • Sáhttá ovttastallat persovnnaiguin geaiguin lea somá leahkit ovttas ja  geaid olis dovdá iežas dorvvolažžan.
  • Olmmoš sáhttá dovdat iežas roahkkadeabbon ja nannoseabbon jus guldala musihka masa liiko hui sakka, go lea ovdamearkka dihte manname juosat man ovddas dovdá eahpesihkkarvuođa, dehe seamma áigge go dahká juoidá man atná vehá balahahttin.
  • Olmmoš sáhttá šaddat buorebun váldit vuostá rámi ja smáđáhkisvuođačájeheami. Dan sajis ahte atnit dan soameheapmin, sáhttá váldit čiekŋalis vuoiŋŋanasa, dadjat giitu ja sállet dan man persovdna dadjá vuodjut ja sállet iežas leahkit ilolaš dan dihte.
  • Olmmoš sáhttá addit alccesis ávžžuhusa ja sállet iežas dovdat duhtivažžan ovdamearkka dihte go lea dahkan leavssu dehe go lea doaimmahan váivves riŋgema.
  • Olmmoš sáhttá leahkit buorre ja doarju ustit ja ieš válljet olbmáid geat movttiidahttet ovttaskasa ja liikojit ovttaskassii dakkárin go son lea.
  • Olmmoš ii galgga doallat iežas siste smáđáhkisvuođačájehemiid baicca čájehit guhte guoibmái árvvusatnima.
  • Salastallat olu!
  • Vaikko iešluohttámuš ja iešdovdu ii leat seamma ášši, sáhttá iešdovdu lassánit ja ovdánit go olmmoš dahká áššiid main lea buorre.
  • Čále muitui áššiid main don liikot alddát.
  • Čále muitui áššiid mat dahket du ilolažžan.
  • Bija ulbmila iežat beaivái, ovdamearkka dihte ahte don galggat dahkat juoidá masa don liikot dehe juoidá man it goassege ovdal leat dahkan ja leahkit beroškeahttá das manaigo bures dehe heajuid, šattaigo ropmi dehe fasti.
  • Iešdovdu gullo oktii olbmo oamedovdduin. Jus olmmoš lea bahá, oažžu heajos oamedovddu ja veadjá heajuid. Vuostegeahči dáhpáhuvvá jus lea buorre ja siivos olmmoš, dalle olmmoš veadjá buorebut ja oažžu maid buoret iešdovddu.
  • Buorre oahpaheaddji gii doarju ovttaskasa sáhttá loktet ovttaskasa iešgova.
  • Oza veahki psykologas dehe kuratoris jus dárbbahuvvo, ovdamearkka dihte nuoraidvuostáváldimis.