Davvisámegiella (nordsamiska)

Aborta

Aborta mearkkaša gaskaduhttit áhpehisvuođa. Jus jurddaša dahkat abortta soitet leahkit máŋga jearaldaga. Muhto álo lea vejolašvuohta deaivat soapmása oažžun dihte vástádusa jearaldagaide. Dát guoská maid dan gii lea dahkan soapmása áhpeheapmin.

» Aborta

Alkohola

Alkoholain dárkkuhuvvo juhkosiid dego vuola, viidna ja viidni. Máŋgasat juhket daningo dat lea buorre dehe vai šaddet gárremiin. Muhto alkohola sáhttá leahkit maid váralaš máŋgga ládje. Muhtimat ožžot áŧestusa ja vedjet heajuid go juhket.

» Alkohola

Áŧestus

Áŧestus leat garra fuolla ja ballu mii sáhttá dovdot olles gorudis, ja man eatnasat ožžot muhtumin. Áŧestus sáhttá leahkit unohas, muhto olmmoš galgá goit dahkat dan man háliida iige vealtit dilálašvuođaid main jáhkká oažžut áŧestusa.

» Áŧestus

Borgguheapmi

Go borgguha njammá alccesis duhatnáriid mirko ávdnasiid. Borgguheapmi sáhttá dagahit sierra vahágiid ja buozanvuođaid, ja sullii juohke nubbi olmmoš gii borgguha jápmá ovdalgo son livččii jápmán borggutkeahttá.

» Borgguheapmi

Cummát ja ráhkástallan

Cummástallan ja ráhkástallan lea juoga masa máŋgasat liikojit. Jus ii leat dahkan dan soaitá olmmoš niegadit ja ahkiduššá dahkat dan. Seamma áigge sáhttá maid dovdot vehá leabohin vuosttas cumma dehe ráhkástallama ovdal. Got dáhká go ráhkástallá.

» Cummát ja ráhkástallan

Fáhkkatlaš p-pillar

Fáhkkatlaš p-pillar lea tableahtta man nieiddat sáhttet váldit vai eai šatta áhpeheapmin. Dat ii leat miige áhpehisvuođasuodji dábálaš mearkkašumis, dat ii leat miige man geavtá suodjin ovdal ja maŋŋel anašeami. Fáhkkatlaš p-pillara galgá geavtit beare heahtečoavddusin iige dássedis suodjin áhpehisvuođa vuostá.

» Fáhkkatlaš p-pillar

Guoppar vuolledábiin

Guoppar lea dábálaš vuolledábiin eatnasiin. Muhtumin dat lassána ja dalle dat sáhttá váivvidit. Dat lea hui dábálaš nieiddain.

» Guoppar vuolledábiin

Kondoma

Kondoma lea una hui asehis (gumme) busse man bidjá cihpa dehe seksaájanasa nala go galgá atnit seksa.

» Kondoma

Iešdovdu

Iešdovdu guoskkaha daid jurdagiid ovttaskasas leat iežas birra ja gii ovttaskas lea. Das ii leat mihkkege dahkamuš leago čeahppi dehe čuorbi dahkat soames áššiid, das lea jearaldat dovdamis ahte lea juoga veara beare leahkimin. Dovddu ahte dohkke sáhttá hárjehallat.

» Iešdovdu

Guoiggus buoret iešdovdui

Lea olu maid sáhttá dahkat iežas iešdovddu nanostahttimii. Dá leat moadde ášši maid sáhttá geahččalit.

Givssideapmi

Go olbmot birrasis meannudit heajut soapmása vuostá, gohčoduvvo dat givssideap-min. Ovttaskas ilgadis dahku ii rehkenasto givssideapmin. Dalle go dat dáhpáhuvvá máŋgii ja dat gii gieđahallo heajut veadjá heajuid, de dat rehkenasto givssideapmin.

» Givssideapmi

Jus givssiduvvo

Go givssiduvvo lea álki ahte dovdagoahtá iežas leaboheapmin ja álgá veadjit heajuid. Muhtumin dat váikkuha eallimii nu olu ahte oažžu heajut iešdovddu. Muhto ii giige dárbbat čiehkadit dan dihte ahte earát givssidit.

» Jus givssiduvvo

Lossesvuohta

Muhtumindovdat iežas lossesvuođa, surolažžan, leaboheapmin dehe dovdat doaivvuhisvuođa lea lunddolaš oassi eallimis. Leat áššit maid sáhttá dahkat ieš vai veadjá buorebut, ja gávdno veahkki jus dárbbaha.

» Lossesvuohta

 Mánodávddat

Mánodávddat lea vardin goaŧus man nieiddat ožžot oalle dássedit rávásmanagi rájis. Mánodávddat leat goruda vuohki čájehit ahte lea sohkabealválmmas.

» Mánodávddat

P-pillar

P-pillar lea eastadeaddjiávnnas tableahttahámis nieiddaide. P-pillariin meidnejuvvo dávjjimusat dan mii rievtti mielde lea lotnolas p-pillar. Dat siskkilda guokte sierra hormona, østrogena ja fiskesgoruthormona, mat earet eará dagahit ahte ii oaččo monne luovvaneami ja danin ii sáhte šaddat áhpeheapminge.

» P-pillar

Rávásmanahki

Joskos go lea 10 ja 13 jagi gaskkan lávejit eatnasat ollet rávásmanahkái. Rávásmanagi áigge gorut ovdána mánás rávesolmmožin. Ovdamearkka dihte jietna ja sohkabealli rievdá, sáhttá oažžut nákkiid ja álgá beroštit seksas.

» Rávásmanahki

Seksa vuosttaš geardde

Eatnasat lávejit lean onaneren ovdalgo leat anašan soapmásiin. Vuosttaš seksuálalaš vásáhus lea oainnát iežainis. Lea dábálaš ahte olbmos leat olu jurdagat ja vuordámušat got boahtá leahkit go vuosttaš geardde anaša soapmásiin.

» Seksa vuosttaš geardde

Seksualálaš sodju - bi, hetero, homo

Seksuálalaš mieđisvuohta guoskkaha mii sohkabealit lea olbmuin geaidda ráhkástuvvá dehe hipmosa. Olmmoš sáhttá leahkit biseksuálalaš, heteroseksuálalaš dehe homoseksuálalaš.

» Seksualálaš sodju - bi, hetero, homo

Testet iežas

Jus lea leamaš suddjekeahtes seksa lea álo buorre testet iežas sohkabealedávddaid dihte. Got teasta dáhpáhuvvá vuolgá das man sohkabealedávdda dihte teste iežas. Dávjá oažžu guođđit cissa-dehe varraiskosa.

» Testet iežas