0-18 jagi
Dassážiigo leat 18 jagi boaris, de dozn lohkkojuvvot mánnán ja dus lea vuoigatvuohta suodjaleapmái ja…
• Dus lea vuoigatvuohta oažžut fuolahusa ja beroštusa váhnemiin dahje fuolaheaddjiin.
• Dus lea vuoigatvuohta oažžut fuolahusa ja beroštusa váhnemiin dahje fuolaheaddjiin.
• Sis lea vuoigatvuohta ja geatnegasvuohta mearridit du bealis.
• Váhnemat galget dutnje addit eanet iešmearridanvuoigatvuođa dađistaga go boarásmuvat.
• Dus lea vuoigatvuohta jeavddalaš oktavuhtii sihke etniinat ja áhčiinat vaikke vel soai orruba ge goabbat ge sajis.
• Go dus sáhttet leat iežat oainnut, de dutnje galget addojuvvot dieđut ja don galggat beassat dovddahit iežat oaiviliid. Du oaiviliidda galgá biddjojuvvot deaddu ađimielde man boaris don leat ja čálganmuttu mielde.
• Ii leat lohpi huškut mánáid.
• Dus lea vuoigatvuohta oažžut veahki mánáidsuodjalusas jus dus lea váttis dilli dahje don leat heađis.
• Dus lea vuoigatvuohta oažžut dárbbašlaš dearvvašvuođaveahki doppe gos don orut ja doppe gos don leat gaskaboddasaččat.
• Go don leat buohcceviesus, de dus lea vuoigatvuohta oažžut uhcimusat nuppi du váhnemiin leat du luhtte oppa áiggi. Dus lea maiddái vuoigatvuohta doaimmaide ja oahpahussii go leat buohcceviesus.
• Jus dus leat erenoamáš dárbbut dahje váttisvuođat, de dus lea vuoigatvuohta oažžut sierra veahki.
• Du váhnemiin lea vuoigatvuohta leat eret barggus ja orrut du luhtte go don leat buozas, ráddjejuvvon dihto beaivemearrái, gitta dan rádjai go deavddát 12 jagi. Jus dus lea hui duođalaš váddu dahje
dávda, de ahkerádji lea 18 jagi.
• Don sáhtát geahččat filmmaid mat leat lobálaččat buohkaide.
• Buohkat geat leat vuollel 16 jagi, besset oaggut almmá mávssekeahttá oaggundivada.
• Don sáhtát doaimmahit kultur-, dáidda-, valáštallan- dahje máinnusbargguid jus beare bargu ii čuoza skuvlavázzimii, sihkarvuhtii, dearvvašvuhtii ja ovdáneapmái.
4 jagi
• Ovttas ollesolbmuin beasat geahččat dakkár filmma, man ahkerádji lea 7 jagi.
6 jagi
• Dus lea vuoigatvuohta ja geatnegasvuohta vázzit skuvlla.
• Dus lea vuoigatvuohta oažžut sierra oahphuslágideami jus don dárbbašat dan.
7 jagi
• Don galggat beassat cealkit dakkár áššiin, mat gusket du persovnnalaš diliide. Ovdamearkka dihtii gos don galggat orrut ja gos don galggat leat luomus jus du váhnemat leat earránan, dahje jus
dus lea oktavuohta mánáidsuodjalusain.
• Don beasat geahččat dakkár filmma, man ahkerádji lea 7 jagi, okto dahje ovttas eará mánáiguin.
8 jagi
• Ovttas ollesolbmuin beasat geahččat dakkár filmma, man ahkerádji lea 11 jagi.
9 jagi
• Viđát luohká rájes sáhtát válljejuvvot oahppiidráđđái ja ovddidit áššiid skuvlla ovttasbargolávdegoddái
11 jagi
• Don beasat geahččat dakkár filmma, man ahkerádji lea 11 jagi, okto dahje ovttas eará mánáiguin.
12 jagi
• Stuorra deaddu galgá biddjojuvvot dasa maid don oaivvildat persovnnalaš diliid birra.
• Don it sáhte adopterejuvvot jus don it háliit dan ieš.
• Don sáhtát biehttalit molsumis goarggu vaikke vel nubbi du váhnemiin dahká dan.
• Jus háliidat molsut goarggu, de fertejit du váhnemat miehtat dasa ja ohcat du ovddas.
• Ovttas ollesolbmuin beasat geahččat dakkár filmma, man ahkerádji lea 15 jagi.
• Du váhnemiin lea vuoigatvuohta leat eret barggus ja orrut du luhtte go don leat buozas, ráddjejuvvon dihto beaivemearrái, gitta dan rádjai go deavddát 12 jagi.
• Go leat gaskal 12 ja 16 jagi, de eai galgga addojuvvot dieđut váhnemiidda go don ieš, dakkár sivaid geažil maid berrejit árvvusatnit, it háliit dan.
• Dus lea vuoigatvuohta cealkit iežat oaivila sisadieđiheami birra servegoddái dahje olggosdieđiheami birra searvegottis.
13 jagi
• Don beasat váldit barggu ovdamearkka dihtii mánnageahččin, aviisajuohkkin dahje eanamuorječoaggin. Bargu galgá leat geahpas, ii ge dat galgga čuohcat skuvlavázzimii dahje dearvvašvuhtii. Du váhnemat fertejit miehtat dasa ahte don barggat.
• Don it dárbbaš máksit vearu jus dinet uhcit go friijasupmi.
14 jagi
• Du váhnemat dahje du fuolaheaddji galgá guldalit dasa maid don oaivvildat ovdalgo dahket dakkár mearrádusa mii guoská du ekonomiijii. (Omd. jus eadni dahje áhčči áigu geavahit du sestojuvvon
ruđaid masa nu).
• Don beasat čađahit bivdiniskosa ja leat mielde ollesolbmuin bivddus, jus du váhnemat addet lobi. Ollesolbmos dat lea ovddasvástádus.
• Don sáhtát oažžut fanasvuodjinlobi ja vuodjit fatnasa mii lea guhkimusat 8 mehtera (kurssa sáhtát čađahit ovdalgo deavddát 14 jagi).
15 jagi
• Don leat rihkolašvuođa vuolleagi bajábealde ja sáhtát ráŋggáštuvvot giddagasain, ruhtasáhkuin dahje servodatráŋggáštusain jus rihkut lága.
• Don sáhtá biddjojuvvot háldogiddagassii, muhto du fuolaheaddjit galget dieđihuvvot ja sis leat dihto vuoigatvuođat.
• Dus lea vuoigatvuohta váldit dábálaš bálkábarggu, muhto du váhnemat sáhttet cealkit eret šiehtadusa "bajásgeassima ja čálggu" sivain.
• Dus lea vuoigatvuohta hálddašit daid ruđaid, maid ieš leat dinen, muhto du váhnemat sáhttet bidjat rájiid.
• Don beasat válljet oahpu ieš ja dus lea vuoigatvuohta oažžut saji joatkkaskuvlii maŋŋágo leat čađahan nuoraidskuvlla.
• Don sáhtát šaddat bealálažžan mánáidsuodjalusáššiin. Dalle lea dus vuoigatvuohta beassat geahčadit daid báhpáriid, mat mánáidsuodjalusas leat du áššis ja don oaččut advokáhta jus ášši manná Fylkkanammagoddái. Muhtun áššiin sáhtát šaddat bealálažžan maiddái go leat vuollel 15 jagi.
• Dus lea vuoigatvuohta dieđihit iežat lahttun servviide ja searvegottiide ja maiddái olggos servviin ja searvegottiin (omd. girkus).
• Don beasat okto mannat kinoi geahččat dakkár filmma, man ahkerádji lea 15 jagi.
• Don beasat hárjehallat vuodjit geahppa mohtorsihkkeliin dahje mopedain ja traktoriin dihto eavttuid vuođul maŋŋágo leat čađahan johtolaga vuođđokurssa.
• Don beasat váldit buokčanlobi.
16 jagi
• Don leat badjel sekuálalaš vuolleagi.
• Dus lea vuoigatvuohta biehttalit váhnemiid diehtimis leat go fitnan doaktára luhtte.
• Don beasat hárjehallat vuodjit biillain go leat čađahan johtolaga vuođđokurssa. Mieđušteaddji galgá leat deavdán 25 jagi ja sus galgá leat leamaš vuodjinlohpi badjel 5 jagi oktilaččat. Biillas galgá leat L-galba maŋŋeruvttás ja liige speajal siskkobealde.
• Don beasat váldit mopedavuodjinkoartta ja geahppa mohtorsihkkela ja traktora vuodjinkoartta go leat čađahan johtolaga vuođđokurssa ja eará geatnegahttojuvvon oahpu.
• Don beasat náitalit váhnemiid ja eiseválddiid dohkkehemiin.
• Don beasat ieš mearridit válddát go abortta, muhto dalle galget du váhnemat dábálaččat cealkit oainnuset. Jus sii eai mieđit, de mearrida fylkkadoavttir ohcama.
• Dus lea vuoigatvuohta ohcat loana ja dárboiskkaduvvon stipeandda joatkkaoahpahussii.
• Don beasat álgit seaivunsuodjenjuikumiin, hang-sattáhallamiin dahje parasattáhallamiin jus du váhnemat suvvet.
• Don beasat vuodjit traktoriin mii ii mana johtileappot go 40 kilomehtera diibmui. Dasa it dárbbaš vuodjinkoartta. It beasa vuodjit almmolaš geainnu mielde.
• Don beasat bivdit fuđđožiid okto go leat čađahan bivdiniskosa, ja bivdit fuođđuid ollesolbmo geahčču vuolde ja go váhnemat leat addán lobi.
• Don beasat searvat senior NM:ii, EM:ii, MM:ii, OG:ii ja World Cup:ii.
• Don beasat jienastit báikkálaš válggas jus ásat dakkár gielddas, mii lea searvan geahččaleapmái mas 16 jahkásaččain lea jienastanvuoigatvuohta.
• Don beasat vuodjit gitta 15 mehtera guhkkosaš fatnasiid.
17 jagi
• Don beasat váldit borjjasgirdinkoartta, girdinkoartta ja helikoptergirdinkoartta ja girdit áibbas okto.
18 jagi
• Don leat válddálaš ja dus leat buot vuoigatvuođat.
• Dus lea jienastanvuoigatvuohta válggas.
• Don mearridat ieš persovnnalaš ja eknonomalaš áššiin.
• Don beasat váldit biilla ja lossa mohtorsihkkela vuodjinkoartta go leat čađahan johtolaga vuođđokurssa ja eará geatnegahttojuvvon oahpu dahje go leat háhkan vuodjinlobi luohkáide A (geahppa mohtorsihkkela), M (mopeda), S (muohtaskuhtera) dahje T (traktora) geatnegahttojuvvon oahpu vuođul dahje čađahan vuodjiniskosa.
• Adopterejuvvon mánáin lea vuoigatvuohta beassat diehtit geat sin biologalaš váhnemat leat, jus eiseválddit dan dihtet.
• Don beasat okto bivdit fuođđuid, ja oastit bivdovearjju.
• Don beasat oastit sigareahtaid, viinna ja vuola, muhto it fal spriitta.