Soađis dáčča čalmmis ja muorra iežamet čalmmis

Jus lea okta {maid}£{rel,advl,locsg,accsg,case|mas} mii sápmelaččat leat máilmmi čeahpimussan, de lea vuoigatvuođaid gáibidit. {Beaivvalaččat}${noun,á|Beaivválaččat} oidnojit min {polihkkarat}${noun,typo|politihkkárat} tv:s hoahkame álgoálbmotrivttiid, ILO 169 ja {ON deklarašuvnnaid}¥{noun,cmp|ON-deklarašuvnnaid} birra. Lávejit nu máilmmi {fiidnat}${adv,á|fiidnát} {orrome}£{verb,infin,infinite,act,mode|orrut} diet doahpagat. {Gaskkariikkalaččat}${adv,cmp,conc|Gaskariikkalaččat} ja {solidaralaččat}${adv,á|solidáralaččat}. Olmmoš dego {govahalla}${verb,á|govahallá} ahte mii sápmelaččat doarrut ovttas buot eará máilmmi vealahuvvon olbmuiguin, {báhadahkkiid}${noun,á|bahádahkkiid} vuoigatmeahttunvuođaid {vuostta}${po,mix|vuostá}. Mii áŋgiruššat buot sápmelaččaid, indiánaid, inuihtaid ja eará badjelgehččojuvvon olbmuid rivttiid ovddas.

Muhto duohtavuođas eat beroš {eará}¥{cs,missing|eará go} das mii iežamet náhpečoali birra {dáhpahuvva}${verb,á|dáhpáhuvvá}. Min iežamet rivttiin. Ahte {ruovttogilis}${noun,cmp,svow|ruovttugilis} ain {galga}${verb,á|galgá} sámegiella gullot, ja ahte lagamus jávrris galgat beassat bivdit. Mii čieža vári duohken {dáhpahuvaš}${verb,á|dáhpáhuvaš} ii guoskka midjiide.

Váldde lullisápmelaččaid ovdamearkan. Doppe lea sámegiella rašes dilis. Aŋkke ii gullo {balljo}${adv,á|bálljo} mihkkege lullisámegiela seailluheami birra {gosttege}${adv,conc|gostege}. Nu badjelgehččojuvvon lea lullisámegiella, ahte sámediggeáirras Kirsten Appfjell ferte ieš dulkot sámegielas dárogillii jus sárdnestuolus dáhtoš sámástit, danin go Sámedikkis váilu lullisámegielat dulka. Jus seamma lei {dáhpahuvvot}${verb,mix|dáhpáhuvvat} davvisámegielagiid ektui, vuortnun ahte {sámepolitihkkarat}${noun,typo|sámepolitihkkárat} ledje lágidit nealgudanstreaikka Kárášjoga márkanbáikkis.

Árvidan ahte dilli lea nu, danin go olles Norgga lullisámiguovllus eai leat go golbma Sámediggeáirasa. Dat golmmas galget gokčat sámi beroštumiid mat {fátmastit}${verb,conc|fátmmastit} Sáltoduoddaris gitta Svahke {Sijittii}${prop,typo|Sijtii} {Hedmarkkus}${prop,á|Hedmárkkus}. Dien gaskka lea 70 miilla, ja {gokča}${verb,á|gokčá} badjel beali Sámeguovllu. Ii leat dalle beare imaš ahte sin áššit bázahallet. Jus Norgga Stuoradikkis {livččii seamma {vuoigatmeahttunlaččat}${adv,suf|vuoigatmeahttumit} juohkit}£{verb,fin,ind,cond,mode|lei seamma vuoigatmeahttumit juohkit} áirasiid go Sámedikkis, de árvidan ahte Finnmárkkus livččii dušše okta áirras mii beasalii dušše juohke nuppi vahkku diggái searvat.

Muhto vaikko {soaita}${verb,a-á|soaitá} váttis {jahkit}${verb,mix|jáhkkit}, de lea sámejoavku mii lea ain rašit dilis. {Dárjjilsámegiella}${noun,conc|Dárjilsámegiella} lea máilmmi {gávccadin}${adj,á|gávccádin} eanemus áitojuvvon giella. Dušše logenar olbmo ain hupmet min nuortaleamos suopmana, ja go sii muhtin beaivvi vádjolit de lea giella árvideames jávkan agibeaivái.

Jus mii sápmelaččat {livččiimet}£{verb,fin,indic,cond,mode|leimmet} beroštit vuoigatmeahttunvuođain Sámis, de {livččiimet}£{verb,fin,indic,cond,mode|leimmet} bidjat buot iežamet návccaid dien guvlui. Leimmet sáddet olles {giellačeahppeveaga}${noun,cmp,svow|giellačeahppiveaga} dohko, mat {livčče}£{verb,fin,indic,cond,mode|ledje} stensiillaid ja eará oahpponeavvuid ráhkadit bivastatgálluid. Sámi tv-ođđasat ges {livčče}£{verb,fin,indic,cond,mode|ledje} sin barggu birra muitalit {beaivvalaččat}${adv,á|beaivválaččat}, ja mii earát {livččiimet}£{verb,fin,indic,cond,mode|leimmet} {dárjjilsápmelaččaid}${noun,conc|dárjilsápmelaččaid} dili digaštallat gievkkanbeavdegáttiin {miehta}£{pp,á|miehtá} sámi.

Muhto nu ii {dáhpahuva}${verb,á|dáhpáhuva}, iige oktage dan imaštala. Nu {daida}${verb,á|dáidá} olbmo luondu. Olbmui lea álkit beroštit vuoigatmeahttunvuođain jus {dáhpahuvva}${verb,á|dáhpáhuvvá} {láhkosis}${adv,a|lahkosis}. {Biilalihkosvuohta}${noun,typo|Biilalihkohisvuohta} {ruovttogilis}${noun,cmp,svow|ruovttugilis}, gos moattis lápmašuvvet, lea {miha}${adv,á|mihá} {dehaleabbo}${adj,á|deháleabbo} go nealgekatastrofa {Afriikas}${prop,mix|Afrihkás} gos {duhahat}${num,á|duháhat} duššet.

Danin lea davvisápmelažžii {dehaleabbo}${adj,á|deháleabbo} ahte {ruovttosuohkan}${noun,cmp,svow|ruovttusuohkan} jorgala buot áššebáhpiriid sámegielas dárogillii, vaikko ii oktage rievtti mielde loga daid, go ahte rašes sámegielsuopmanat {gádjojuvvojit}${verb,conc|gáddjojuvvojit} jávkamis. Dan dihte dohkkehit ahte sámi vuoigatvuođat eai galgga {sihkkarasttojuvvot}${verb,conc|sihkkarastojuvvot} beali sámeguovllus, nu {guhkka}${adv,mix|guhká} go fal ieža beassat ruovttujávrris bivdit.

{Soaita}${verb,á|Soaitá} leat lunddolaš, {iige {gánnahivččii}${verb,á|gánnáhivččii}}£{verb,infin,conneg,sg3,infl|iige gánnáhivčče}} eddot. Muhto {jus}¥{verb,missing|jus leaš} nu, de fertešii maid dohkkehit ahte dáččat geat orrot guhkkin eret Sámis meannudit {sápmelaččaid}£{noun,advl,compl,akkpl|sápmelaččaiguin} seamma vuogi mielde, go mii ieža meannudit eará {sápmelaččaid}£{noun,advl,compl,akkpl|sápmelaččaiguin}. Vai leago nu ahte mii oaidnit {soađđasa}${noun,á|soađđása} dáčča čalmmis, muhto eat oainne muora iežamet čalmmis.

Čálus lea {sámeradios}${noun,á|sámerádios} gullon kåseriijan