Guovdageainnu fuolkeválggat

Ollugat leat jearran ingo {almmohivččii}£{verb,infin,conneg,sg3,infl|almmuhivčče} kåseriijaid maid Sámi Radios láven lohkat iežan bloggii. Dá {boahta}${verb,á|boahtá} okta:

Dál de leat suohkanválggat dollojuvvon {Norggabeal}${adv,notcmp|Norgga bealde}, ja jienasteaddjit leat mearridan guđemuš politihkkarat sin besset ovddastit boahtte njeallje jagi. Guovdageainnus, gosa mun ain gulan, {lea}£{verb,fin,pl3prs,sg3prs,kongr|leat} olbmot {buohtastahttan}${verb,á|buohtastahttán} {sohkagirjjii}${noun,fin|sohkagirjjiid} válgalisttuiguin, gávnnahan dihte guđe listtus livčče lagamus fuolkkit ja sin de leat jienastan.

Nie {doaibma}¢{verb,á|doaibmá} nu gohčoduvvon demokratiija Guovdageainnus. Mis leat logenar listtu maid {gaskas}${po,conc|gaskkas} galgat válljet, nu ahte válljenmunni gal {eahppitkeahtta}${adv,mix|eahpitkeahttá} lea. Muhto {dávja}${adv,á|dávjá} lea eahpečielggas makkár politihkka iešguđet {listus}${noun,conc|listtus} lea, dasgo olbmot beroštit eambbo {listtonjunnožiid}${noun,cmp,gen,nom|listonjunnošiid} sohkagullevašvuođas, go das maid sii duođas oaivvildit. Beroštitgo evttohasat {obanassinge}${adv,fin|obanassiige} {boarrasiid}${adj,á|boarrásiid} ja nuoraid dilis, ja ipmirdit go sii maidege ruđalaš áššiin, ii oro nu {dehalaš}${adj,á|dehálaš}, nu {guhkka}${adv,mix|guhká} go fuolki dehe giliolmmoš oažžu válddi.

Dárogillii lávejit lohkat ahte varra lea suohkadeabbo go čáhci, go oaivvildit ahte fuolkevuohta lea {dehaleabbo}${adj,á|deháleabbo} go {áššalaš}${adj,á|áššálaš} ákkat. Guovdageainnus dajalin ahte varra lea suohkadeabbo go velá {siruhppage}${noun,mix|sirotge}.

Danin oaivvildan ahte Guovdageainnus leat measta beare unnán listtut, eaige beare ollu, nugo {dávja}${adv,á|dávjá} lávejit hoahkat. In ipmir guđe máilmmis sii ellet geat {diekkariid}${dem,á|diekkáriid} deivet čuoččuhit. {Moht}${adv,con|Movt} árpmus {sáhtta}${verb,á|sáhttá} oaivvildit ahte leat beare máŋga?? Sii geat {diekkar}${dem,á|diekkár} {oaivemoziid}${noun,suf|oaivemozihiid} oaivvildit eai oro riekta ipmirdeame galle soga Guovdageainnus duođas leat. Mun lean ovdamearkka dihte {ráhččan}¢{verb,mix|rahčan} gávdnat listtu gos beasan iežan buot lagamus fulkkiid {jienasit}${verb,typo|jienastit} sátnejođiheaddjin. Váillahan čielga Leammuid-listtu, ja {ávččuhan}${verb,conc|ávžžuhan} ahte boahtte válggaide ceggejuvvo midjiide nai {listtu}£{noun,subj,nomsg,accsg,case|listu}. {Moht}${adv,con|Movt} árpmuid galgat mii {bearraigeahččat}${verb,á|bearráigeahččat} ahte {justte}${adv,conc|juste} min beroštumit gozihuvvojit, go mis ii leat {fávdnat}${adj,á|fávdnát} {politihkkalaš}${adj,conc|politihkalaš} fápmu. Galgatgo mii {mákkaš}${adv,mix|mahkáš} luohttit ahte eará sogaid olbmot midjiide viessosajiid {láhččet}£{verb,infin,infinite,imprt,infl|láhčet} dehe midjiide bievlavuodjinlobiid addet. Illá {jáhkan}${verb,á|jáhkán}.

{Ávččuhan}${verb,conc|Ávžžuhan} vel ahte Iŋgorat, Nilsset, Rugažat ja buot eará sogat maid morihit ja ceggegohtet listtuid. {Makkar}${interr,á|Makkár} demokratiijas bat mii navdit ahte eallit jus eat leat mielde váikkuheame {báikkalaš}${adj,á|báikkálaš} {politihka}£{noun,advl,akksg,case|politihkkii}? Lea njulgestaga {láikkodat}€{noun,verb,w|láikodat} go buot sogain ii leat {listtu}£{noun,spred,nomsg,accsg,case|listu}.

Dasa lassin {ávččuhivččen}${verb,conc|ávžžuhivččen} buot dálá {listtut}£{noun,obj,accpl,nompl,case|listtuid} heaitit {dáhkaluddame}${verb,a|dahkaluddame} ahte sis {máhkaš}¢{adv,mix|mahkáš} livččii {makkarge}${indef,á|makkárge} politihkka, muhto rahpasit baicca muitalivčče {makkar}${indef,á|makkár} soga sii {ovddasttit}${verb,lime|ovddastit}. Mu mielas lea njulgestaga dáruiduhttin gohčodit listtuid Olgešbellodahkan, {Bargiibellodahkan}${prop,fin|Bargiidbellodahkan} ja nu ain. Manne baicca eai {čuovu}${verb,svow|čuovo} sámi árbevieru ja bija sohkanamaid listtuide? Dat livččii álkidahttit jienasteddjiid barggu, go eai lean dárbbašit nu dárkilit studeret listtuid ohcan dihte fulkkiid. De livččii beare válljet dan soga masa {gulla}${verb,á|gullá}, ja dasto mannat ruoktot.

Dehe vel buoret. Eat lean galgat oba lágiditge válggaid. Leimmet galgat sohkagirjjis beare geahččat ahte geas lea {stuoramus}${adj,á|stuorámus} sohka, ja dan mielde válljet suohkanstivrii áirasiid.

Nu fal. Nu {dehalaš}${adj,á|dehálaš} lea sohkavuohta Guovdageainnus, ahte diet evttohusat ledje roahkka doaibmat duohta máilmmis. Muitalan dan čielgasit, ahte min {sáhtta}${verb,á|sáhttá} buoremusat buohtastahttit Afghanistanain dehe eará riikkaiguin gos dološ {{servodatvuogadat}${noun,á|servodatvuogádat}}£{noun,subh,nompl,nomsg,kongr|servodatvuogádagat} ain doibmet. Muhto ovtta gal dajan, {dunnje}${pers,conc|dutnje} gii dál {čohkkat}${verb,á|čohkkát} {radio}${noun,á|rádio} bálddas ja boagustat guovdageaidnulaččaid jallan go vuoruhit fuolkevuođa politihka ovdalii. Muitalan ahte mii dat gal beare čuovvut sámi árbevirolaš jurddašeami. Eat mii {vuollan}¢{verb,á|vuollán} {orajemáilmmi}${noun,meta|oarjemáilmmi} demokratiijamálle doahttalit, muhto doalahit baicca dološ árbevirolaš siidajurddašeami. Lea oainnat áibbas lunddolaš doarjut lagas olbmuid, iige su geainna {justte}¢{adv,conc|juste} dál {soaita}${verb,á|soaitá} ovttaoaivilis leat. Juohkehaš han dan {diehta}${verb,á|diehtá} ahte {politihkkalaš}${adj,conc|politihkalaš} oaivilat han dat gal rievddadit beaivvis beaivái. Muhto fuolkevuohta {bistta}${verb,mix|bistá} agibeaivve. Sogas ii beasa {earranassii}${adv,á|earránassii} vaikko {hálidivččiige}${verb,vow|háliidivččiige}.