Åhpadimgárvvidusbuojkulvisá: Berajnammadusá

Dát åhpadimgárvvidus le buojkulvis gåktu barggat máhtudakmihtoj 1. ja 2. jahkedásijn. Barggo le berajnammadusáj birra. Máhtudakmihto vuojnnuj båhti åhpadusmihttomierijn, ma li lávke gåktu jåksåt máhtudakmihtojt.

Åhpadimgárvvidus vuoset ájggeguovddelis barggamvuogijt, gåktu vuodotjehpudagá åvtåstuhteduvvi ja gåktu åhpadiddje hiebat åhpadusáv oahppijda ja árvustallá sijájt bargadahttijn. Dánna le aj buojkulvisá gåktu oahppe ietjasa ja nubbe nuppev árvustalli.

Máhtudamihto 2. jahkedáse maŋŋela

Árbbedábálasj máhtto

Åhpadusá mihttomierre le oahppe galggá máhttet

• adnet berranammadusájt lahka berrahijda ja giehttot mij gájmme le

Ietjá guoskavasj máhtudakmihto 4. jahkdáse maŋŋela

Njálmálasj guládallam

Åhpadusá mihttomierre le oahppe galggá máhttet

• adnet duov dáv njálmálasj moallánagájt dilij milta

Máhtudakmihto båhti vuojnnuj åhpadusmihttomierijn, ma li lávke gåktu jåksåt máhtudakmihtov.

Oahppe galggá máhttet

• adnet moallánagájt fámilja, ieddne, áhttje, viellja, oabbá, áhkko, áddjá, oarbbimbielle, muohtá, siessá, guosske, ænoj, tjiehtje ja iehke
• tjielggit moallánagáv gájme sisanov, mij la nubbe gænna le sæmmi namma

Máhttet låhkåt le dánna låhkåt berajnammadusájt.

Máhttet njálmálattjat åvddånbuktet le dánna máhttet dádjadit ja javllat berajnammadusájt.

Máhttet tjálálattjat åvddånbuktet le dánna máhttet tjállet berajnammadusájt.

Máhttet digitála ræjdojt adnet le dánna tjállet berajnammadusájt dáhtámásjijnan ja adnet digitála ræjdojt gå daj barggá

Åhpadiddje álggá guoradallat makkir berajnammadusájt oahppe máhtti, ja jus divna dåbddi ja máhtti adnet riekta berajnammadusájt. Ájnas le åhpadiddje åvdåtjis ájádallam le makkir berajnammadusá máhtti aneduvvat oahppij hárráj. Muhttijn viertti tiebmá giehtadaláduvvat dábálasj láhkáj muhtem oahppij hárráj.

Tjadádit guovdálasj moallánagájt degu ieddne, áhttje, oabbá, áhkko, áddjá, siessá, muohtá, goasske, ænoj, tjiehtje ja iehke ja sáhkadit oahppij daj birra.

1. Ietjam birra subtsastit

Dibde oahppijt njálmálattjat ietjasa birra, ietjasa fámilja ja lagámus berrahij birra subtsastit. Ájnas le oadtjot divnajt oahppijt oassálastátjit ságastallamin.

Maŋŋela máhtti sij oahppat tjállet berajnammadusájt. Nannitjit báhkogåvåjt de oahppe máhtti tjuorggat gåvåjt jali lijmmit gåvåjt ma bágojt gåvviji.

2. Dahkat berajmuorav(Viettjadum sáme 2)

Dála le gåvvå muoras nieljetjiegagin gånnå le sadje tjuorggamij jali gåvvuj oahppes ja suv namma bajemusán. Vuolep dásen le sadje tjuorggamijda jali gåvåjda æjgádijs/åvdåstiddjes ja sijáj namájda. Vuolemus dásen le sadje áhkoj ja ádjáj gåvåjda ja namájda. Ietjá máhttelisvuohta le biesskedit gåvåjt avijsajs ja magasijnajs ja dahkat gåvådallamfámiljav.

GÅVVÅTEVSTA JÅRGGÅLAM:

Mun = jeg,         eadni= mor       áhčči = far           Áhkku = bestemor         Áddjá = bestefar

Divna oahppe galggi vuodon barggat sæmmi dahkamusáj, valla sieradibme le makkir válljima oahppe ja åhpadiddje dahki. Muhtema barggi duola degu moallánagáj lagámus fámiljan, madi iehtjáda barggi måttijn moallánagáj ja berajnammadusáj dábálattjat.

Oahppamdåjma vierttiji hiebaduvvat oahppij tjehpudahkaj. Buojkulvissan máhtti muhtem oahppe jur adnet nammadusájt njálmálattjat, madi iehtjáda adni dajt njálmálattjat ja tjálálattjat.

» Lågå danna ienebut

Árvustallam bargadahttijn

Oahppe máhtti njálmálattjat ja/jali tjálálattjat árvustalladuvvat bargadahttijn. Válde vuodon åhpadusmihttomierijt. Ájnas le diededit dan láhkáj oahppe diehti majt bukti, majna vierttiji ienebut barggat ja gåktu buoremusát dav barggi.

Oahppe ietjasa ja guhtik guojmesa árvustalli

Duodden árvustallamij bargadahttijn åhpadiddjes máhtti oahppe árvustallat ietjasa ja guhtik guojmesa.

Dála le buojkulvis majt oahppe máhtti adnet gå árvustalli ietjasa, ja gå galggi diededit guhtik guojmmásisá.

Dievde berajnammadusájt ma hiepi åvddål gå oahppe sjiemáv adnegåhti.

Sámedikke plakáhta: Berajnammadusá

Oarjjelsámegiellaj:
BULL, ELLA HOLM 1980: Åarjelsaemien 2. Side 40-101, + arbeidsbok. Spill til Åarjelsaemien 2.

BULL, ELLA HOLM 1998: Laavlomh maanide. Indre Billefjord: Iđut.

Duola degu lávlla: Manne aahkan aahkove
Kappfjell, Tom: Laahkoeh, Th. Blaasværs Forlag, 1991

Nuorttasámegiellaj:
HERMANSEN, JAN OLE: Fuolkelávlla

“Bearašspeallu.” Spill fra Ája språksenter, Kåfjord kommune. http://www.kafjord.kommune.no/beara-speallu.329557-21590.html

Julevsámegiellaj:a

INGER MARIE OSKAL: Berajgåhppå julevsámegiellaj.

Sámedikke plakáhta: Berajnammadusá

ANDERS NYSTØ, SIGMUND JOHNSEN, Sámásta 2, Berrajlåjko Divtasvuonan (L. Vitsák) Báhko

INGA LAILA HÆTTA: Mån Måj Mij, temagirjje, Iđut 2003

SIV INGUNN KINTEL, ADELE RAHKA NYSTØ, Lávllaga, Báhko 2005