Bårjås 2009

Dán jage Bårjås le kulturmujtoj birra. Ráddidus le jagev 2009 kulturmujttojahken nammadav.

Sáme kulturmujto ma li da? Sámekulturjuogos (VAG 1987:37) tjielggij náv “Sáme kulturmujto li vuostatjin fysihkalasj bátsadusá, luovvasa jali stuovvása, sáme vidjurijs, valla aj materiálagahtes mujtojs duola dagu bájkkenamá ja bájkálasj árbbedábe gulluji dási”. Sáme kulturmujto ælla dåssju “gábmásaje várijn”, valla aj mijá iellemin, árbbedábe ja kultuvrra, mij mijáv juojddá mujttádahttá. Dán jage artihkkala Bårjjåsin vuosedi midjij kulturmujto máhtti liehket vájku mij.

Arne Håkon Thomassen buktá gatjálvisáv jus sáme kulturmujtojs le árvvo suodjalit. Uddni Sáme kulturmujto háldaduvvi Sámdikkes. Sån tsuojggi kultursuodjalibme ij la dåssju gielav,dábijt ja árvojt suodjalit, valla aj mij hæhttup aj kultuvra materiálalasj vuoduj gæhttjat. Luonndo, jali duobddága sáme årromguovlojn li aj sáme kulturbirrasa. Sáme kulturmujttosuodjalus hæhttu danen aktan gehtjaduvvat máhttelisvuodaj vájkkudahttet dáj luondo ja kulturbirrasij háldadimev. 

Knut Harry Sivertsena tjálos vuoset midjij jut subttsasa li aj kulturmujto. Sån subtsas Hulterslabá birra mij le Bájddár suohkanin bihtámsáme guovlon. Dát le dábálasj bæjválasj subtsas mij tjierggis dáhpádusáv tjiehká ja mij midjij dallusj ájge sáme viessomtjerda ja vuojŋŋalasjvuoda birra subtsas ja mujttádahttá.

Kjerstin Klæboe ja Stig Eriksen  gudi goappátja libá Divtasvuona suohkanin virggáduvvam,  tjálleba dan dålusj jåhtulakbálggá birra mij  Vuona ja Svieriga (Divtasvuona ja Jielleváre suohkanij) gaskav manná, dålusj sáme kulturduobbágav. Rádjebálggá milta gávnnuji kulturmujto ma vuosedi duola dagu ællosujtov, rijkkarájá mierredimev , nubbe væráldadoarov ja elfábmoásadusájt. Rádjebálges le luonndo, kultuvrra ja histåvrrå vádtsem.

Marit Myrvoll subtsas Basseváre birra Dieldan Nordlándan. Mij le same bassevárre. Sån vuoset guhkes sáme årromav suollun bájkkenamáj ja kulturmujtoj baktu. Jus galga “noajdev” ballemijn ja goabddájn gæhttjat, de viertti sáme åsko birra diehtet.  Bassevárre le ávkke ájn udnásj ulmutjijda ja subtsas kulturárbbe ájmon aneduvvá, Dákkár basseváre gávnnuji ålles Sámen.

Anna Westman Kuhmunen  tjállá aj vuojŋŋalasjvuoda birra dajs moatte siejdijs ma ierit sajijnisás váldeduvvin sáme guovlojs svieriga bielen, daj “dutkammanojn” nav ådno gå jagen 1900. Akta dájs máhtsaduváj Ájtte svieriga várre- ja sámemuseaj jagen 2003, valla gånnå li val då ietjá siejde?

Harald O. Lindbach vuoset tjállusijnis bájkkenamá li aj kulturmujto ma duobddágij ano birra subtsasti ja das vissomtjerdas ja æládusájs ma lidjin ja le. Gå lij meran ja gáttijn bargo, de dá bájkkenamá jasska anon lidjin. Valla teknolgija åvddånahttem, ierit jåhtem j.n.á. buktin rievddadusájt, ja moadda bájkkenamá anos gáhtun ja vajáluvvin.

Yngve Ryda artihkal  subtsas juojddá birra mij le guhkken ierit mijájs, náste ja planehtaj birra, ma li aj kulturmujtojda vuodon. Sån vuoset boares sámij ságájdallamijs gåktu sjierris náste sáme namájt oadtjun, aneduvvin klåhkkon, ájgev ja almeguovlojt vuosedittja. Náste gulluji duon dán  násstegåvåjda  ma vuosedi ulmutja li ietjasa iellemav ja kultuvrav nástij gåvådam.

Eirin Holberg tjállá Oarjje-Sálto sáme dålusj ájgge le tiebmá mij ij la guoradaláduvvam. Juska dutkam dábálattjat le guhkás boahtám, de le sáme dålusj ájgge dát guovlos Nordlándas binnáv oahpes. Holberg vuoset moadda sáme kulturmujto gávnnuji, valla da li álu “mujtodis” kulturmujto danen gå ieme aktijvuodajda masi dá gullujin ælla desti oahppása. Hásstalussan le de dutkat åvdep ájgijt oattjotjit ålles gåvåv gånnå sáme bátsadusá kulturmujtton åvddånbåhti. 

Lis-Mari  Hjortfors låhpat dán jage Bårjjåsav artihkkalijn  læstadiánaj biednagoade birra Jielleváren, mij aj máhttá gehtjaduvvat kulturmujtton  læstadiána åsko badjánime ja iellema birra. Læstadiánaj vuostasj biednagoahte Jielleváren tsieggiduváj jagen 1898, nubbe jagen 1957 ja goalmádijn gærggin gålgådismánon 2009.

Dåjmadiddje le Lars Magne Andreassen læhkám.