Párnáikoccee palvâlusah

- ečivuođâ čielgim
- párnáá aitârdâsvuotâ
- párnáá aassâm
- párnáá kuáhtámvuoigâdvuođah
- párnáá elettem (elettemiše já elettemtoorjâ)

Aanaar kieldâst párnáikoccee pargoid tipšo sosiaalpargee.
 Párnáikoccee palvâlusah láá nuuvtá. Kuáhtámääigi kalga väridiđ muuneeld.
Párnáikoccee tipšo näimilito ulguubeln šoddâm párnái ečivuođâ naanoodmân kullee aašijd, sehe párnáá aitârdâsvuotân, asâmân já kuáhtáámijd kullee aašijd. Párnáikoccee tipšo meiddei párnáá elettemsopâmušaašijd.
Lasetiäđuh já ääigiväridem: sosiaalpargee Sari Peltonen, puhelinääigist tme 12.30-13.30 numerist 040-844 5478.

Ečivuođâ čielgim

Párnáást lii vuoigâdvuotâ iäčán. Jis párnáá vanhimeh iävá lah näimilittoost koskânis párnáá šodâdijn, vuolgât párnáikoccee iänán povdittâs ečivuođâčielgiittâsân. Párnáikoccee tipšo ečivuođâ čielgim. Ečivuođâ tubdâstem maŋa vuolgâttuvvojeh ečivuođâäššikirjeh Laapi maistraatin, kost ečivuotâ nanoduvvoo.
Ečivuođâ tubdâstâssáin nanoduvvoo párnáá já eeji koskâsâš hyelkkivuotâ. Páárnáš uážžu siämmálágán vuoigâdvuođâlâš sajattuv ko lii näimilittoost šoddâm párnáást-uv. Páárnážân puáhtá eres lasseen adeliđ eeji suhânoomâ. Eeči lii kenigâsvuođâst uásálistiđ párnáá eeleetmân. Páárnáš finnee meiddei ärbivuoigâdvuođâ eejis já eejipele huolhij maŋa.
Jis enni ij haalijd párnáá ečivuođâ čielgimnáál, te puáhtá sun piettâliđ tast párnáikoccee lunne. Talle eenist lii vuoigâdvuotâ uuccâđ elettemtorjuu páárnážân kieldâst. Jis eeči haalijd tubdâstiđ párnáá eeni piettâlmist peerusthánnáá, kalga párnáikoccee juátkiđ ečivuođâ čielgim.
Ko párnáá vanhimeh iävá lah näimilittoost koskânis, lii párnáá aitârdeijen luándulávt tuše enni. Ečivuođâ čielgim maŋa pyehtiv vanhimeh kuittâg sooppâđ tast, et párnáá aitârdem kulá kuohtuid vanhimáid oovtâst (ohtsâšaitârdem). Ohtsâšaitârdemsopâmuš puáhtá toohâđ párnáikoccee lunne siämmáá-áigásávt ečivuođâčielgiittâssáin. Sopâmuš párnáá aaitârdmist nanoduvvoo sosiaaltoimâttuvâst tast maŋa ko ečivuotâ lii nanodum.

Sopâmušah párnáá aaitârdmist, asâmist já kuáhtánvuoigâdvuođâst

Näimi- tâi ávuslittoiäránemtilálâšvuođâst puáhtá párnáikoccee lunne rähtiđ já nanodiđ kirjálâš sopâmušâid párnáá aaitârdmist, asâmist já kuáhtánvuoigâdvuođâin já eeleetmist. Sopâmušâi uáivilin lii turviđ párnáá hiäđu já aldasâš olmooškoskâvuođâid párnáá já suu vanhimij kooskâ.
Iäránem maŋa kolgâv vanhimeh čuávdiđ, áásá-uv páárnáš eeji vâi eeni lunne. Párnáá tuoivâ já uáivil lii tehálâš, mut ovdâsvástádâs miärádâsâst ij uážu kyeđđiđ párnáá porgâmnáál.
Vanhimeh pyehtiv sooppâđ ohtsâš- tâi ohtuuaaitârdmist. Aaitârdmist peerusthánnáá lii párnáást vuoigâdvuotâ finniđ elettem kuábbáást-uv vanhimist sehe vuoigâdvuotâ kuáhtáđ sunnuu kuohtuid.
Sosiaallävdikode nanodem sopâmušah västideh laavâvuáimálâšvuođâ peeleest tuámustovli miärádâs. Vanhimeh pyehtiv oovtâst meiddei táárbu mield rievdâdiđ ovdeláá nanodum sopâmuš tâi rievti miärádâs.
Jis vanhimeh iävá peesâ sopâmušân párnáá eeleetmist, aaitârdmist, asâmist tâi kuáhtánvuoigâdvuođâst, pyehtiv suoi uuccâđ miärádâs rievtist. Táárbu mield riehti pivdá čielgiittâs sosiaalvirgeomâháin párnáá tiileest.


Ko sopâmuš tâi rievti miärádâs ij tooimâ

Motomin vanhimij koskâsâš sopâmuš tâi rievti miärádâs ij tooimâgin argâelimist. Páárnáš ij kuáhtáá tom vaanhim, kiän lunne sun ij aasâ, tâi nubbe vaanhim ij luovât párnáá ton vanhimân, kiän lunne páárnáš virgálávt áásá. Tágárijn tilálâšvuođâin puáhtá vaanhim uuccâđ keerrivrievtist sopâmuš tâi rievti miärádâs olášuttem (olgospeerrâmalmast, jis sopâmuš/miärádâs lii toohum majemuu 3 mánuppaje ääigi).

Elettemiše

Vanhimeh västidává párnáás eeleetmist navcâidis mield, váldunjuolgâduslávt 18 ive räi. Tot vanhimijn, kiän lunne páárnáš ij aasâ, lii kenigâs mäksiđ páárnážân elettemiše peerusthánnáá tast, lii-uv páárnáš vanhimij ohtsâš aitârdâsât tâi tuše nube vaanhim aitârdâsâst. Näimi- tâi ávuslittoiäránemtilálâšvuođâst párnáikoccee lunne puáhtá toohâđ já nanodiđ kirjálâš elettemsopâmuš.
Elettemiše stuárudâhân vaikut párnáá elettem tárbu já vanhimij elettemnahcâ. Elettemiše stuáruduv rekinistittijn kiävttoo iššeen Riehtiministeriö pargojuávkkusmiettâmuš 2006:10: Párnáá elettemiše stuáruduv árvuštâllâm.
Elettemiše meeri nanoduvvoo sopâmuššáin tâi rievti miärádâssáin, mon rievdâdem maŋeláá lii máhđulâš, jis tile merhâšitteht muttoo.
Jis elettemkenigâs ij määvsi sooppum elettemiše, puáhtá alda-aitârdeijee uuccâđ elettemmáávsu olgospeerrâm pehti tâi sun puáhtá uuccâđ Kelast.www.kela.fi

Ns. škovlimsopâmuš

Vanhimijn lii laavâ mield ain-uv ovdâsvástádâs párnáá skovliimist šaddee kuástádâsâin ko sun tiävdá 18 ihheed. Škovlimkuástádâsâin puáhtá toohâđ sopâmuš elettemsopâmuš náálá. Jis páárnáš lii tiävdám 18 ihheed, oovdâst sun jieijâs sopâmuš tovâdijn.

Liiŋkah

Ohtuuaitârdeijei já ohtsâšaitârdeijei litto
Peerâašij sovâttâllâm