Párnáisuojâlem

Kii puáhtá väldiđ ohtâvuođâ párnáisuoijâlmân?
Kuás lii tárbu huolân?
Maht párnáisuojâlem puáhtá išediđ?
Ávustipšo palvâlusah
Ekonomâlâš toorjâ já aassâm turvim
Piämmupáárnášravvim

Aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâi mield jyehi párnáást lii vuoigâdvuotâ

· eromâš suoijâlmân,
· torvâlâš já kihtâlâš šoddâmpirrâsân já
· täsitiäddusâš já maaŋgâpiälásâš ovdánmân.
Párnái suojâlem lii párnáá pyereestvaijeem turvim. Taat váátá jieškote-uv tuáimeepelij ovdâsvástádâsväldim párnái pyereestvajemist. Párnái suojâlem oleslâšvuotâ šadda vuáđupalvâlusâin, estee párnái suoijâlmist já páárnáš- já peerâkuáhtásâš párnáisuoijâlmist. Jis párnáá päikkitile ij lah tuárvi torvolâš já vanhimeh kyeđđih párnáá tipšohánnáá tâi jis, páárnáš tâi nuorâ jieš áštá pyereestvajemis, lii kieldâ párnáisuojâlemvirgeomâhái kenigâsvuotâ išediđ párnáá. Aanaar kieldâst párnáisuoijâlmist västideh párnáisuojâlemsosiaalpargeeh oovtâst kuávlusosiaalpargeiguin.

VUÁĐUPALVÂLUSAH ESTEE PÁRNÁI SUOJÂLEM PÁÁRNÁŠ- JÁ PEERÂKUÁHTÁSŠ PÁRNÁISUOJÂLEM

ravviittâh, peivitipšoškovlâ, nuorâikerdipargolihâdemtoimâpäikkipalvâlusmielâtiervâsvuođâpalvâlusahuáivditteepalvâlusahtiervâsvuođâtipšo párnái tuárjum vuáđupalvâlusâin já ornijdâhtooimâst párnásuojâlemtáárbu čielgimávustipšo toorjâtooimahhuápulâš soijimaitârdâsânväldimsajasâšhuolâttâsmaŋasâšhuolâttâs


Kii puáhtá väldiđ ohtâvuođâ párnáisuoijâlmân? Kii kalga väldiđ ohtâvuođâ?

Kii peri ovtâskâs olmooš puáhtá väldiđ ohtâvuođâ sosiaalpargei, ko lii huolâst tiätu párnáá tâi perruu tiileest. Pyeremus puátusáid piäsá, ko peerâ jieš ocá tuárvi tooláá iše já torjuu.
Parnáisuojâlemalmottâs puáhtá toohâđ meiddei anonyymin. Virgeääigi vu vá 8-16 finnee ohtâvuođâ pyeremustáá suáittimáin sosiaalitoimâttuv peivikoccei 040-3514150. Virgeääigi ulguubeln huápulâš parnáisuojâlemalmottâsah tahhojeh etinumerân 112.
Parnáisuojâlemlaavâ mield sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs, škoovlâ, nuorâikerditooimâ, poolis já servikode pargeeh já luáttámušulmuuh láá kenigâsvuođâst almottiđ párnáisuojâlem tarbâšeijee párnáást kieldâ sosiaaltooimân tâi virgeääigi ulguubeln etinumerân.

Kuás lii tárbu huolân?

Puohâin párnáin pyehtih leđe motomin vaigâdvuođah já iänááš čuolmah čovdâšuveh párnáá jieijâs eellimpirrâsât. Áášán lii tárbu tarvaniđ talle, ko eeppid, et párnáá pyereestvaijeem lii aštum, ige áášán oro puátimin čuávdus. Motomin tilálâšvuotâ puáhtá leđe nuuvt tuođâlâš, et kalga toimâđ tállán. Áášán lii tárbu tarvaniđ, ko

· páárnáš kuáriduvvoo, ige sun finnii ahetääsis vaattâm tipšo
· páárnáš lii torvottem, liijgás ennuu ohtuu tâi maŋŋeed olgon
· páárnáš piävuttuvvoo skippáárpirrâduvâst tâi škoovlâst
· pirrâsist kiinii rävisolmooš aatâšt párnáá
· páárnáš tâi nuorâ kiävttá uáiváditteid
· páárnáš suáládâl tâi lättee mudoi rikolávt
· páárnáš lättee epitáválávt: liävuttemeht, atâštumeht, šlundáht tet
· páárnáš cáimoo, kiävttoo seksuaallávt pyerrin tâi tiäddoo jiegâlávt
· páárnáš lii jiešhiävulâš, ige peerust tiervâsvuođâstis
· páárnáš piävvut tâi lii viehâváldálâš nuubij kuáttá

Maht párnáisuojâlem puáhtá išediđ?

Vuosâsajasâš ovdâsvástádâs párnáá pyereestvajemist lii párnáá vanhimijn. Pääihih tarbâšeh já finnejeh torjuu šoddâdempargostis aldasiärváduvâinis tegu huolhijn, uáppáin já ráánnjáin. Páárnáš já peerâ viggoo tuárjuđ vuosâsajasávt jieijâs pääihist já ávustipšo toorjâtoimâiguin. Ain ávustipšo ij kuittâg keelijd tâi ij lah máhđulâš párnáá táárbui já hiäđu miäldásâš aitârdem olášutmân. Talle párnáá ferttee soijiđ meddâl päihistis. Párnáisuojâlempargo juáhás ávustipšo palvâlussáid, aitârdâsânväldimân já sajasâhuolâttâsân.
Ávustipšo häämmin láá ávustipšo palvâlusah sehe ekonomâlâš toorjâ já aassâm turvim.
Siijđo aalgân

Ávustipšo palvâlusah

· párnái peivitipšo
· sosiaalpargo
· páárnášperrui päikkipalvâlem
· toorjâ párnáá já perruu čuolmâtilálâšvuođâi čuávdimân
· párnáá tuárjum škoovlâväzzimist, áámmát já aassâmviäsu hahâmist, paargon sajaduumeest, puđâldâsâin, vááimuvuálááš olmooškoskâvuođâi alnetolâmist sehe eres persovnlâš táárbui tuuđâtmist
· toorjâolmooš tâi -peerâ
· párnáá tipšopalvâlusah já terapia
· peerâpargo
· ubâ perruu soijim peerâ- tâi lájádâstiipšon
· viärdásâšvuođâjuávkkutoimâ
· luámu- já virkosmittemtoimâ

Ekonomâlâš toorjâ já aassâm turvim

· kelijdeijee ekonomâlâš toorjâ
· asâmân lohtâseijee vááijuvvuođâi tivvoom
· táárbu mield táárbu miäldásâš aassâmviäsu ornim
· ekonomâlâš toorjâ párnáá škoovlâväzzimân, puđâldâssáid, áámmát já aassâmviäsu hahâmân, paargon sajaduumán, vááimuvuálááš olmooškoskâvuođâi alnetolâmân sehe eres persovnlâš táárbui tuuđâtmân.
Iänááš uási párnáisuojâlempargoost lii ávustipšo. Sosiaalpargee kuáhtáámist smiättoo perruin vuovâs vyehi kriisitilálâšvuođâ čuávdimân já párnáá pyereestvaijeem oovdedmân. Ko huolâ párnáást lii puáttám sosiaalpargee tiätun, árvuštâlloo vistig párnáisuojâlemtárbu já tast maŋa juátkoo oovtâst toohum äššigâšvuávám mield párnáá já perruu tuárjum. Äššigâšvuotâ meriduvvoo, ko párnáá tilálâšvuotâ lii oornigist.
Párnáisuojâlem olášuttoo ohtsâšpargoost eres šoddâm já ovdánem tuárjoo virgeomâháiguin tegu ravviittuvván, peivitipšoin, škovláin, mielâtiervâsvuođâ- já peerâravviittuvváin, spesiaalpyecceetipšoin já eres tiervâsvuođâhuolâttâssáin. Párnáisuojâlempargo lii luáttámušlâš.
Iänááš uásán perruid ávustipšo toorjâ keelijd, mut motomin čuolmah láá nuuvt tuođâliih, et párnáá hiätu váátá párnáá väldim sosiaallävdikode aitârdâsân já sajasâšhuolâttâs ornim. Aitârdâsânväldimân kalga riemmâđ, ko párnáá tiervâsvuotâ já ovdánem tuođâlávt aštušuveh já ávustipšo tooimah láá páhudum keellijdmettumin tâi máhđuttemmin olášutteđ já ko, sajasâšhuolâttâs kiäččoo párnáá hiäđu miäldásâš čuávdusin. Sajasâšhuolâttâs uárnejuvvoo sajasâšperruin já áámmátlâš peerâpaaihijn. Aitârdâsânväldim ääigi ohtsâšpargo perruin juátkoo já ulmen lii ain toohâđ máhđulâžžân párnáá maccâm pááikán jieijâs vanhimij luusâ.
Sijđo aalgân

Piämmupáárnášravvim

Aššigâšah finnejen stivrim já ravvim adoptiovaanhimvuotân sehe tiäđu päikkieennâmlâš tâi aalmugijkoskâsâš adoption lohtâseijee lahâaasâtmist já vuáháduvâst.
Párnáisuojâlem sosiaalpargee ráhtá päikkičielgiittâs adoptioucâmuš várás. Vuáválâšvuođâlâš ohtâvuođâi tahhen tuáimih ornijdumeh, tegu Interpedia ja Pelastakaa Lapset ry.