Muotâ já myettiđ láá mahtnii neutraal säänih, moh kovvejeh täälvi tábáhtusâid. Myettiđ sääni suárguseh mainâsteh tärkkilubboht maht muáttá. Muáttáđ kovvee tom, ko álgá myettiđ. Ko muáttá uccáá teikkâ tuše uánihis ääigi, te talle puáhtá kevttiđ saanijd myettiliđ já myetistiđ. Muotâččiđ meerhâs tom, et muáttá hitásávt. Talle ko muáttá ennuv, te tävireh pääcih muottuu vuálá adai toh láá muottum.
muáttáđ – älgiđ myettiđ
myettiliđ, myetistiđ – myettiđ uccáá teikkâ uánihis ääigi
muotâččiđ – myettiđ hitásávt
muottuđ – miinii páácá muottuu vuálá
Muottuuh láá Säämist maaŋgâlágáneh. Luándust jottei lii tehâlâš tiettiđ, et maggaar tot muotâ lii. Ij pijsáá tiettiđ, et meecist teikkâ tuoddârist lii muotâ. Jis muotâ lii kuoskâhánnáá, kihheen ij lah tobbeen jottáám, já assaa, te muotâ lii uubâs. Ubbâsvuájáán lii eromâš pyeri ergi, mii jotá meid ubbâsist ige tuše valmâš pálgá mield. Kolšâ já šolkkâ láá säänih, moh kovvejeh ubbâs mottoomlágán vyestikeeji: saje enâmist, mast uáiná, et tast lii kiinii teikkâ miinii lamaš adai saje lii tuolmum. Čohčâtälviv puáhtá leđe muovlâ. Muovlâ lii assaas muotâ, moos vuáju. Motomin lii nuuvt muovlâ, et ij koostâ kuussân. Skälvi lii assaas muotâ, mottoomlágán faaskâ. Eteh, et “tave-pieggâ lii taggaar, et tot skálvá”.
Tavepieggâ skálvá.
uubâs – kuoskâhánnáá assaas muotâ
kolšâ, šolkkâ – muotâ enâmist, mast uáiná, et saajeest láá ennuv luodah já tast lii miinii porgum
muovlâ – assaas muotâ, moos vuáju; čohčâtälviv
skälvi – assaas muotâ, faaskâ
skalvâđ – rähtiđ skaalvijd
Vuosmužžân ij kuittâg šoodâ uubâs teikkâ muovlâ. Vuosmužžân lii ääinig, vuosâmuotâ. Vuosâmuottuu myettim puáhtá mainâstiđ ainiđ -veerbâin, mut Itkos sänikirjeest lii meid “tääl muáttá ääinig”. Ääinig lii pyeri meid tien tááhust, et talle vuáttojeh meccielleeh oppeet pyereest. Itkos sänikirjeest lii-uv ettum, et “ ääinig ääigi ličij poccuid uuccâđ”, mottoom meid maainâst, et “mun äinigin vazzim, mut jiem vuáttám maiden”. Ko muáttá stuorrâ muotâčoolmijd, te enâmist lii talle hablâmuotâ adai muotâ lii haablâs. Puolâšin meid ko muáttá, te talle vasmo já aamnâs lii voccâ teikkâ vasme, toh meid láá hablâseh. Čuormâslágán muotâ, muotâ mast láá tegu uccsiemin čuormâseh, lii seeŋâs teikkâ seŋes.
Ääinig roovvâdmáánust
ääinig – asettes vuosâmuotâ, mii táválávt muáttá čapis enâmân
ainiđ – táválávt tot, ko muáttá vuosâmuottuu
hablâmuotâ – times, eskân muáttám
vasmođ – myettiđ asettemeht puolâšmuottuu
voccâ, vasme – puolâšmuotâ
seeŋâs, seŋes – čuormâslágán muotâ
Teevstâst lii tuše uccsiemin uási sierâlágán muotâsaanijn. Säänih láá čuuvtij eenâb meid käldeesänikiirjijn. Ovdâmerkkân sierâlágán cuoŋŋuu kovvejeijee säänih váiluh taan teevstâst ollásávt, mut skammâmáánust ij kale vala lah äigigin sárnuđ cuoŋŋust, cuoŋŋuuh láá kiđđuv.
Käldeeh:
Itkonen Erkki, Inarilappisches Wörterbuch, Suomalais-ugrilainen seura, 1989
Nettidigisäänih, http://saanih.oahpa.no/
Koveh: Inga Angeli
