Lovnâsaanij rähtimnoormih

Anarâškielâ kielâjuávus lii tuhhiittâm čuávuvâš lovnâsaanij rähtimnoormijd 3.-4.1.2014 čuákkimist. Sänilisto pevdikirje labdosijn kávnoo táágu: http://www.giella.org/wp-content/uploads/2014/02/Lovnasaanih.pdf

Nomineh

Vuáđujuurdâ 1:

Sääni kalga sooppâđ anarâškielâ sujâttemvuáhádâhân, jis máhđulâš.

Kuulmâstaavvâlsiih loovnâsäänih:

Anarâškielâ sujâttemvuáháduv mield kuulmâstaavvâlsij nominij maddust lii ain aainâs-uv ohtâ kuhes jienâdâh. Tágáreh myenstereh láá máhđuliih:

a) uánihis vookaal – kuhes konsonant – uánihis vookaal

markkân, kuám’mir, neppir

b) kuhes vookaal – uánihis teikkâ kuhes konsonant – uánihis vookaal

viälguh, täässiv, káámmár

c) uánihis vokal – kuhes konsonant – kuhes ee, oo, áá tâi aa

pakkeet, iššeed, čohhoom

d) kuhes vokal – uánihis konsonant – kuhes ee, oo, áá tâi aa

aalaaš, eemeed, vuájáán

Vuáđujurduu mield jis sääni kukkoduvvâs peeleest ličij sopâmin täin monnii juávkun, te sääni kukkoduvvâid kalga heiviittiđ täi myensterij mield.

Ovdâmeerhah:

  • tabletti > tablet, tableteh / (ta’bletteh meid máhđulâš)
  • finaali > fiinaal, finaleh
  • musiikki > muusik, musikeh (musikkeh meid máhđulâš)

Kyevtstaavvâlsiih loovnâsäänih:

Kyevtstaavvâlsijn loovnâsaanijn lii täsimolsom já vookaalnubástusah, jis sääni ubânâssân heivee anarâš jienâdâhvuáhádâhân.

1) loovnâsääni kyevtstaavvâlsâš:

  • duuri > duuri, duurij
  • tatti > taati, taatij
  • molli,mooli
  • tatti, taati
  • panna, pana

epičielgâ säänih:

  • duuri – duurin, duurij            Lii-uv pelikuhes r vâi ij?
  • sfääri  Lii-uv pelikuhes r vâi ij já lii-uv sfäärij vâi sfaarij, sfäärin vâi sfáárán?
  • pelle – pelle, pellest / pele, pelleest, peelen
  • rapu – rapu, rapust /ravu?, ravust?

Tábáhtusah láá vaigâdeh kielâi iäru tiet. Motomij saanij peht vuáđujurduu  lii vaigâd nuávdittiđ.

Vuáđujuurdâ 2:

Jis sääni ij soovâ mongin sujâttemmyensterân, te rahtum loovnâsääni sujâttuvvoo tego tot ličij kuulmâstaavvâlsâš noomin, mast iä lah madduu jienâdâhnubástusah.

  • direktiivi > direktiiv, direktiiveh, direktiivij / (direktiv, direktiveh, direktivij)
  • akkusatiivi > akkusatiiv, akkusatiiveh, akkusatiivij / (akkusativ, akkusativeh, akkusativij)

Motomin čonâsvookaal uážžu kyeđđiđ meddâl.

  • energia à energia, energiah, energiai

Eres huámášumeh:

  • Anarâškielâst nube stavâlist â, u, i, iä laavii kukkođ
  • jis säänist lii uánihis konsonant, te vuosmuu staavvâl vookaal lii kukke. Gloobaal, aanaal vrt.normaal (konsonantčuákki, te vuosmuu staavvâl vookaal lii uánih.)
  • prinsiip: karveđ ä-maajeeb staavâlist (puáhtá meid kevttiđ á, mut saanijn miljoner já karrier e čuávu algâkielâ maali)
  • Maajeeb staavvâl vookaal kukkodâh lii vala ávus koččâmuš (material/materiaal, nominativ/nominatiiv)
  • -inen loppâsijn: -lâš táválâš (sâš lii mahđulâš, jis sääni lii rahtum 2st maddui) looginen-loogilâš, etninen-etnilâš, sosiaalinen-sosiaallâs/sosiallâš

(Sijđo peividum: skammâmáánu 4. peeivi 2015, Neeta Jääskö)