Attributij koŋruistem

Váldunjuolgâdus lii, ete attributeh iä suujâ váldusaanijnis. Spiekâstuvah kuittâg láá monnii verd. Anarâškielâst puáhtá-uv leđe meiddei nuuvt ettum pelikoŋruens, mii uáivild tom ete attributsääni sojá motomijn soojijn ohtân váldusaanijnis já motomijn vest eresnáál.

Kielâjuáhus lii čuákkimstis 11.-12.12.2015 (pevdikirje) tärhistâm motomijd táválumos koŋruenstábáhtusâid, já meiddei tivvoom taid tast maht toh láá Marja-Liisa Olthuis kielâoppâkirjeest adelum.

Pelikoŋruens lii merkkejum ruopsâdáin. MLO kielâoopâst tivvojum sajeh láá vuálávijvejum.

Ruávis pelikoŋruensnjuolgâdus

Attributsääni sojá pelikoŋruensist čuávuvijn haamijn:

Oovtâloho:

  • lokativ
  • illativ
  • abessiv

Maaŋgâloho:

  • komitativ
  • abessiv

Pelikoŋruensist attributsääni uážžu genetivhäämi, oovtâlovvoost ol. gen. já maaŋgâlovvoost ml. gen.

Spiekâstuvah láá motomeh, om. vuoluubeln tavlustuvâst sääni “sämmilâš” táváliih koŋruenstábáhtusah.

Ovdâmerkkâtavlustuvah

Pronominattributeh

Tuot + lodde

  oovtâloho maaŋgâloho
nom tuot lodde tuoh lodeh
gen tuon lode tuoi luudij
akk tuom lode tyeid luudijd
lok tuon loddeest tyein luudijn
ill tuon loodán tuoid luddijd
kom tuoin luddijn tuoi ludijguin
abe tuon lodettáá tuoi ludijttáá
ess tyenen lodden
part

Akkusativattribut / pronominciälhástâh

Mii + kuolijd

  oovtâloho maaŋgâloho
nom mii kuolijd moh kuolijd
gen mon kye’le moi kuolij
akk mon kye’le maid kuolijd
lok mon kyeleest main kuolijn
ill mon kuálán mooid kuolijd
kom moin kuolijn moi kuo’lijguin
abe mon kye’lettáá moi kuo’lijttáá
ess manen kyellin
part

Kii + almaid

  oovtâloho maaŋgâloho
nom kii almaid kiäh almaid
gen kiän almaa kiäi almai
akk kiäm almaa kiäid almaid
lok kiän almast kiäin almain
ill kiän almai kiäi’d almaid
kom kiäi’n almain kiäi almaiguin
abe kiän almaattáá kiäi almaittáá
ess kiänin almajin
part

Siämmáánáál koŋruisteh meiddei miinii, kiinii, mohnii, kiähnii, mihheen, kihheen, makken, kiähkin.

Numeralattributeh

nom   ohtâ kyeli kulmâ kyele čiččâm kyellid
gen oovtâ kye’le kuulmâ kyele čiččâm kyele
akk oovtâ kye’le kulmâ kyele čiččâm kyellid
lok oovtâ kuálán kuulmâ kuálán čiččâm kuálán
ill oovtâ kyeleest kuulmâ kyeleest čiččâm kyeleest
kom ovttáin kuolijn kulmáin kuolijn čiččâmáin kuolijn
abe oovtâ kyelettáá kuulmâ kyelettáá čiččâm kyelettáá
ess ohtân kyellin kulmân kyellin čiččâmin kyellin
part ohtâd kyellid kulmâd kyellid čiččâmid kyellid

Vuálávijvejum sajeh láá eresnáál ko käldeest (MLO kielâoppâ). Čuákkim tivoi koŋruistem.

Lohosääni já substantiv mii lii maaŋgâlovvoost

nom käävcih saveheh
gen kaavcij savehij
akk kaavcijd savehijd
lok kaavcijn savehijn
ill kavccijd saveháid
kom kaavcij savehijguin
abe kaavcij savehijttáá
ess kähcin savehin
part kähcid savehid 

*-lâš (-sâš)-loppâsâš saanij koŋruistem

–lâš, -sâš,-muš, -vâš, -hâš –loppâsiih adjektiveh lättejeh siämmáánáál attributin ko taan ovdâmeerhâst:

táválâš + kandâ

  oovtâloho maaŋgâloho
nom táválâš kandâ táváliih kaandah
gen táválii kaandâ táválij kaandâi
akk táválii kaandâ táválijd kaandâid
lok táválii kaandâst táválijn kaandâin
ill táválii kaandân táváláid kandáid
kom táváláin kandáin táválij kandâiguin
abe táválii kandâttáá táválij kandâittáá
ess táválâš kandân*
part táválâš kandâd*

*attribut puáhtá leđe meid oleskoŋruensist (táválâžžân, táválâžžâd), mut tot ij lah táválâš.

sämmilâš + kandâ

  oovtâloho maaŋgâloho
nom sämmilâš kandâ sämmiliih kaandah
gen sämmilii kaandâ sämmilij kaandâi
akk sämmilii kaandâ sämmilijd kaandâid
lok sämmilii kaandâst sämmilijn kaandâin
ill sämmilii kaandân sämmilâš kandáid
kom sämmilâš kandáin** sämmilij kandâiguin
abe sämmilii kandâttáá sämmilij kandâittáá
ess sämmilâš kandân*
part sämmilâš kandâd

* * “sämmiláin kandáin” puáhtá meid ettâđ, mut tot ij lah táválâš häämi.

* attribut puáhtá leđe meid oleskoŋruensist (sämmilâžžân, sämmilâžžâd), mut tot ij lah táválâš.

Pyeri-sääni koŋruistem

  oovtâloho maaŋgâloho
nom pyeri mätki pyereh määđhih
gen pyere määđhi puorij maađhij
akk pyere määđhi puorijd maađhijd
lok pyere määđhist puorijn maađhijn
ill pyere máátkán puorijd mađhijd
kom puorijn mađhijn puorij mađhijguin
abe pyere mäđhittáá puorij mađhijttáá
ess pyerrin mätkin
part pyerrid mätkid