Sämitige vaaljah

Sämmiláid algâaalmugin lii vuáđulaavâst torvejum jieijâs kielân já kulttuurân kyeskee jiešhaldâšem sämikuávlust. Jiešhaldâšem vuáváá já olášut sämitigge ive 1996 rääjist (Laahâ sämitiggeest 17.7.1995/974). Sämitigge lii sämmilij jieijâs aalmugváldálâš ovdâsteijeejuávkku, mon pargon lii tipšođ sämmilij jieijâs kielâ já kulttuur sehe sämmilij sajattâhân algâaalmugin kyeskee aašijd.

Sämitiggevaaljah toimâttuvvojeh jyehi niäljád ive. Puátteeh sämitige vaaljah toimâttuvvojeh ive 2015. Sämitige vaaljâlävdikodde olášut vaaljâid sämitiggeest adelum laavâ 4 lovo já riehtiministeriö vaaljâlattiimist adelem asâttâs (3.11.2006/965) miäldásávt.
Jienâvuoigâdvuođâliih láá sämmiliih, kiäh láá merkkejum sämitige vaaljâluvâttâlmân. Jienâvuoigâdvuođâliih sämmiliih láá meiddei vaaljâtoháliih já pyehtiđ riemmâđ vaaljâin iävtukkâssân.

Vaaljâluvâttâllâm rähtim já toos ucâlum

Vaaljâlävdikodde merkkee vaaljâluvâttâlmân taid sämmilijd, kiäh lijjii jienâvuoigâdvuođâliih ive 2011 vaaljâin.

Ovdebijn vaaljâin vaaljâluvâttâlmân merkkejum ulmui párnááh, kiäh láá šoddâm jienâvuoigâdvuotâahan ađai tevdih 18 ihheed majemustáá vaaljâi majemuš peeivi, merkkejuvvojeh vaaljâluvâttâlmân tast maŋa, ko sij láá almottâm ete aneh jieijâs sämmilâžžân. Taat almottâs kalga toohâđ vaaljâive ovdiipiäláá juovlâmáánu majemuu peeivi räi. Tađe várás jienâvuoigâdvuotâahan šaddee ulmuid postâduvvoo macâttâskooverttáin ucâmušluámáttâh, mon sii kalgeh tevdiđ, vuáláčäälliđ já macâttiđ poostâ peht vaaljâlävdikoodán.
 
Vaaljâluvâttâlmân merkkejuvvojeh meiddei toh ulmuuh, kiäh jiejah ucâluveh kirjálávt vaaljâluvâttâlmân já kiäid vaaljâlävdikodde pááhud jienâvuoigâdvuođâlâš sämmilâžžân. Vaaljâluvâttâlmân puáhtá ucâluđ sämitiggelaavâ 3 § 1 moomeent 1, 2 já 3 saje já 21 § vuáđuld.

Pivdem vaaljâluvâttâlmân väldimân teikâ tast meddâlistmân kalga toohâđ vaaljâlävdikode  taan tárguttâs várás rähtim ucâmušluámáttuváin, mon kalga macâttiđ vaaljâlävdikoodán poostâ peht nuuvt, ete tot lii vuástáväldest majemustáá vaaljâive ovdiipiäláá juovlâmáánu 31 peeivi tme 16.00.

Almottâs jienâvuoigâdvuođâst

Vaaljâluvâttâlmân merkkejum sämmiliih uážžuh almottâs jienâvuoigâdvuođâstis, vaaljâluvâttâllâm uáinimnááláorroomääigist já -soojijn já eres vaaljâi tooimâtmân kullee aašijn poostâ peht vaaljâive kuovâ-njuhčâmáánust. Puohháid jienâvuoigâdvuođâ pivdám ulmuid vuolgâttuvvoo ovdil vaaljâluvâttâllâm uáinimnáálápieijâm tiätu tast, ete láá-uv sii merkkejum vaaljâluvâttâlmân vâi iä.

Vaaljâluvâttâllâm lii uáinimnáálá vaaljâive njuhčâmáánust 10 maŋalâs argâpeeivi, ij kuittâg argâlávurduv. Vaaljâluvâttâllâm täärhib uáinimnááláorroomääigist já -saajeest almottuvvoo almolâš kulluuttâssáin.

Olmooš, kote lii jieijâs mielâst kuođđum vuoigâdvuođâttáá meddâl vaaljâluvâttâlmist teikâ kiäm kyeskee merkkim vaaljâluvâttâlmist lii puástud, puáhtá kirjálávt vaattâđ njuolgim vaaljâlävdikoddeest majemustáá 14 peeivi vaaljâluvâttâllâm uáinimnáálátolâmân kyeskee ääigi nuhâmist. Vaaljâlävdikode miärádâsân tutâmettum puáhtá tuálvuđ njuolgimvátámuš sämitige stiivrâ čuávdimnáál.

Iävtukkâs asâttem

Iävtukkâs sämitige valjáid pyehtih asâttiđ ucemustáá kulmâ jienâvuoigâdvuođâlâš sämmilii majemustáá 31 peeivi ovdil vaaljâtoimâttâs algâttem. Iävtukkâs aasâtmist tieđettuvvoo almolâš kulluuttâssáin. Iävtukkâsasâttâllâm várás kalga tevdiđ vaaljâlävdikode nanodem luámáttuv. Vaaljâlävdi¬kodde kieđâvuš iävtukkâsâi vaaljâtohálâšvuođâ, ráhtá já naanood sijjân kyeskee iävtukkâsluvâttâllâm já almostit ton ájáttâlhánnáá.

Vaaljâi toimâttem

Sämitiggevaaljah toimâttuvvojeh vaaljâive čohčâmáánu vuossâmuu oles oho vuossaargâst älgee neelji oho ääigi. Vaaljâäššikirjeh toimâttuvvojeh jienâvuoigâdvuođâláid čohčâmáánu aalgâst poostâ peht kirjejum reiváin já jienâsteijee maaccât vaaljâäššikiirjijd vaaljâlävdikoodán siämmáá náálá kirjejum vuolgâttâssân ko lii jienâstâm. Poostâ peht vuolgâttum vaaljâäššikirjeh kalgeh leđe vaaljâlävdikoddeest jienâirekinistem algâttem räi.

Jienâirekinistem algâttuvvoo vaaljâi aalgâtmist viiđâd oho vuossaargâ. Sämitige jesânin šaddeh toh 21 olmožid, kiäh láá vaaljâin uažžum enâmustáá jienâid toin iävttoin, et sii juávhust láá ucemustáá kulmâ jeessân jieškote-uv sämikuávlu kieldâst (ohtsis 12). Lasseen täin kieldâin šadda väljejuđ ohtâ värijeessân jieškiäst-uv (ohtsis 4).
 
Vaaljâlävdikodde naanood vaaljâi puáttus čuákkimistis, mii tuálloo kuálmád peeivi jienâirekinistem aalgâtmist.

12.8.2015: Kulluttâs

12.8.2015: SÄMETIGGE IÄVTUKKÂSLUVÂTÂLLÂM 2015 lii čujottâsast www.samediggi.fi --> Dokumentah --> Vaaljâh 2015

Vaaljâlävdikode tiäđáttâs:

28.6.2014

13.11.2014

16.3.2015

12.6.2015

29.7.2015

12.8.2015_1

12.8.2015_2

13.8.2015

24.9.2015